Öncelikle Muhasebe Mesleğimizin ve bir yıllık çalışmalarımızın özeti olan Kurumlar Vergisi Beyanlarının kazasız belasız atlatılmasını dilerim.
Kurumlar vergisi beyanını vermeden önce yapılması gerekenleri kısaca ve özet olarak bilgim ve tecrübem yettiğince maddeler halinde sırası ile yazmaya çalışacağım. Faydalanılacak bir makale olması dileklerimle.
1- Öncelikle ilk iş olarak bir Genel Geçici Mizan alarak işe başlanmasını tavsiye ederim. Mizanı inceleyip Ters bakiye veren hesapları tespit edip unutulmuş bir kayıt var mı yok mu kontrol etmekte fayda vardır. Daha sonrada bu hesapları ters bakiye tutarında ilgili hesaplarına aktarmak gerekiyor. Örneğin Ters bakiye veren bir banka hesabı varsa ve unutulmuş bir kayıt yoksa bu hesap büyük olasılıkla KMH bağlı hesaptır. Bakiye kadar 300 Banka Kredilerine aktarmak gerekiyor. Aynı şekilde 120 – 320 hesaplarda da yine ters bakiye verenler ilgili Avans hesaplarına aktarılarak düzeltilmelidir. Burada dikkat edilmesi gereken husus alınan avans veya ters bakiye veren 120 hesaplarda acaba fatura kesilmesi unutulan bir hal olup olmadığına dikkat edilmesidir.
2- İkinci işlem olarak 100 kasa hesabı incelenmeli ve 7.000.00 TL üzeri işlemler varsa bunların durumu kontrol edilmelidir. Bilindiği gibi kasa hesabında 7.000.00 TL ve üzeri işlemler yapılmasına kanunen müsaade edilmemiş bu işlemlerin bir finans kurumu aracılığı ile yapılması öngörülmüştür. ( Tapu harçları ve Noter Ödemeleri hariç ) İnceleme esnasında bu tip işlemlere(2019 yılı için 1.900,00 TL den az olmamak şartı ile %5 ) 0.05 katsayısı ile çarpılmak sureti ile Özel Usulsüzlük Cezası kesildiğini de hatırlatmak isterim.
3- Yıl içerisinde hem alış hemde satış yaptığımız tedarikçi yada alıcılara tek cari hesap üzerinden virman yöntemi ile kapatma işlemi de inceleme esnasında Maliye açısından Tek Düzen hesap planına uymama açıklaması ile cezai müeyyide nedenidir. (2019 yılı için bu ceza 7.000,00TL dir. ) Tek Düzen hesap planı mantığında alıcılar hesabı ödeme ile satıcılar hesabı ise tahsilatla kapatılır. Keza müfettiş bu konuyu az önce bahsettiğim “Ödeme ve tahsilatların 7.000,00 TL yi aşan kısmı bir finans kurumundan yapılmak zorunda dır” maddesi ile ilişkilendirir ise ceza rakamı tahminlerinde üzerine çıkabilir. Ne yapmak lazım ? Bu tip işlemleriniz varsa en azından inceleme durumunda kalmadan önce bu firma ile ( Hem alıcı hem tedarikçi ) aranızda karşılıklı imzalı bir mutabakat yazısı oluşturarak alış ve satışlarımızın tek caride takip edilmesini ve borçların alacaklara mahsup edilmesini kabul ediyoruz şeklinde bir ifade kullanarak bunu saklamanızı öneririm.
4 – Dönem sonunda bakiye veren 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri hesabı bakiyesi kadar özün önceliği kavramı gereği 321 Borç Senetleri hesabına virmanlanmalıdır. Yine aynı şekilde portföyde bulunan 101 Alınan Çekler hesabı bakiyesi kadar 121 Alacak Senetleri hesabına virmanlanmalıdır.
5 – Döviz cinsinden Bankalar Çekler ve Kasa hesapları kontrol edilmeli müspet farklar Kambiyo Karları Hesabına , menfi farklar ise Kambiyo Zararları hesabına virmanlanarak değerlenmelidir. Kasa ve banka bakiyeleri değerlemeleri dönem sonunda ilan edilen efektif alış kuru ile değerlenecektir.
6 – Cari hesap bakiyeleri kontrol edilmeli ters bakiye veren cari hesaplar ( Örneğin alacak bakiyesi veren 120-136 hesaplar ile Borç bakiyesi veren 320 – 336 – 339 hesaplar ) dönem sonunda 340 – 349 Alınan Sipariş Avansları , Diğer Avanlar yada 159 Verilen Sipariş Avansları hesaplarına virmanlanmalıdır.
7 – Dönemsellik kavramı gereği olarak Dönem içerisinde sehven gider hesaplarına alınmış ancak gelecek yıla ait olduğu sonradan tespit olunmuş giderler yine dönem sonunda vadesine göre 180 – 280 Gelecek Yıllara Ait Gelirler hesaplarına alınarak aktifleştirilmelidir. ( Örneğin ; vadeli kasko veya sigorta poliçeleri )
8- Yine dönemsellik kavramı gereği Dönem içerisinde sehven gider hesaplarına alınmış ancak henüz tamamen tüketilmemiş stok ürünler ( İlk madde ve malzemeler , Yardımcı malzemeler , kırtasiye ve ofis sarf malzemeleri v.b. ) dönem sonunda 150 Stoklar yada 157 Diğer stoklar hesaplarına alınarak aktifleştirilmelidir.
9 – Yine dövizli alım yada satış yapılan cari hesapların döviz bakiyeleri ile TL bakiyeler arasında dönem sonu belirlenmiş döviz alış kuru ile aradaki fark kadar kur farkı faturası keserek yada talep ederek bakiyeleri dönem sonu değeri ile değerlemek gerekmektedir. ( KDV iç yüzde yöntemi ile ayrılmalıdır. )
10 – Amortismana tabi kıymetler için dönem sonu amortisman ayrılması ve Gider Kaydı yapılmalı bununda bilanço ve gelir tablosu dip notlarında belirtilmesi gerekmektedir.
11- İhtiyatlılık kavramı gereği Şüpheli Ticari Alacaklar var ise ( Mahkeme ve ya icra kararı ile birkaç kez tahsili talep edilmiş ancak tahsilatı henüz gerçekleşmemiş alacaklar ) Şüpheli Ticari Alacaklar hesabına virmanlanmalı ve karşılık ayrılmalıdır.
12 – Yine ihtiyatlılık kavramı gereği stoklar sayılmalı ( Envanter İşlemi ) stoklarda değer düşüklüğü , eksiklik , bozulma v.b. kayıplar yine karşılık hesapları ile giderleştirilmelidir. ( Vergi dairesinden dilekçe ile takdir komisyonu talep edilip tutanağa bağlanmayan stok değer düşüklükleri KKEG olduğunu hatırlatmak isterim. )
13- Daha önce uzun vadeli hesaplarda takip edilip vade si bir yıl altına düşen ( Örneğin 400 Banka Kredileri bakiyeleri , 401 – 402 Finansal Kiralama Borçları ve maliyetleri v.b. ) hesapları Kısa vadeli hesaplara aktarılmaldır. ( 300 – 301 -302 v.b. )
13- Mizan kontrolü yapılıp ters bakiye veren hesaplar ve yukarıda belirtilmiş işlemler yapıldığına göre şimdi önemli konulardan biride KVK. 5. Md . Hükmünce istisnaya konu bir kazanç olup olmadığını tekrar gözden geçirin. Çünkü istisna kazançlar ancak kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde indirilebilmektedir. Hakkın kullanılmaması hak kaybı anlamına gelmektedir. Hatırlatmak gerekirse ;
(Kanuni merkezi yurt dışında bulunan ve Anonim yada Limited şirket türü yada benzeri şekilde kurulmuş bir şirketin ödenmiş sermayesinin en az % 10 kısmına sahip olunması ve yine Yurt dışı iştirak şirketinin ülkesi kanunlarında en az %15 oranında gelir veya kurumlar vergisi benzeri vergi kanunları bulunması şartı ile )
İki yıl tam süreden kasıt tescil tarihi ile başlar. Taşınmazlarda tapu tescili geçerlidir. Ancak tapu tescilinde elde olmayan nedenlerle gecikme olmuşsa işletme aktifinde iki tam yıl kaldığının ispat edilmesi ile yine istisnadan yararlanılabilir. (Örn. İnşaat ruhsat tarihi , Fiili kullanım belgelenmesi v.b.) Menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ile uğraşanlar hariç.
Bir sonraki yazımızda Dönem Sonu Kapanış Yevmiye kayıtlarını paylaşmaya çalışacağım.