Brüksel bu yıl NATO üyesi 29 ülkenin liderlerini ağırladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Liderler Zirvesi için geldiği Brüksel’de tören alanına ABD Başkanı Trump ile birlikte gitti. Zirveye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ve Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da katıldı. Zirvenin en önemli konuları arasında ülkelerin savaş harcamaları yer aldı. Trump özellikle Almanya’yı bu konuda eleştiren söylemlerde bulunmuştu. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, NATO üyesi 29 ülkenin liderlerini Brüksel’de gerçekleşen NATO Zirvesi’nde tek tek karşıladı. Liderler önce NATO’nun tarihinin ve faaliyetlerinin anlatıldığı sergiyi gezdiler. Geziye Stoltenberg önderlik etti. Ardından ise resmi tören ve hava gösterisinin yapıldığı alana geçildi. Bu sırada sergi alanına Trump ve Erdoğan birlikte geldiler. İki liderin kısa süreli de olsa konuşma yaptıkları gözlendi. Helikopter gösterisi tüm liderler tarafından izlendi. ATAK helikopteri ilk kez uluslararası resmi bir törende yer aldı. Tören alanında toplanan liderler, NATO’ya bağlı ülkelerin bayrakları ve askerlerinin bulunduğu alan üzerinde 13 NATO müttefiki ülkeye ait 20 helikopter ile birlikte geçişi izledi. Türkiye’nin T129 ATAK helikopteri de ilk kez uluslararası resmi bir törende yer aldı. Gösteride Türkiye’nin dışında ABD, Belçika, Fransa, Almanya, Danimarka, Macaristan, İtalya, Polonya, Romanya, Slovenya ve Çekya’dan toplam 20 helikopter yer aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan Brüksel’deki zirvenin ikinci gününde çok sayıda liderle buluştu. Macron, Erdoğan’ı Fransa- Hırvatistan arasında oynanacak Dünya Kupası final maçına davet etti. Ancak Erdoğan, “Çok işim var, televizyondan izleyeceğim” yanıtını verdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO liderler zirvesinin ikinci gününde de yoğun temaslarını sürdürdü. Erdoğan, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İtalya Başbakanı Giuseppe Conte başta olmak üzere, İspanya, Irak, Azerbaycan, Yunanistan, Bulgaristan liderleriyle görüştü. Erdoğan, NATO Zirvesi kapsamında dün ilk olarak, “Devlet ve Hükümet Başkanları Toplantısı”nın üçüncü oturumuna katıldı. Bu oturum devam ederken ABD’nin NATO’dan çıkma tehdidinde bulunduğu kulislere yansıdı. Krizin çözümü için NATO’da “olağanüstü” oturum gerçekleşti. Erdoğan, daha sonra Afganistan için düzenlenen özel oturuma katıldı. Erdoğan, bu toplantılarda da terörle mücadelede etkin işbirliği mesajı verdi. Toplantının ilk gününde Almanya Başbakanı Angela Merkel ile bir araya gelen Erdoğan, dün ise ilk olarak İtalya Başbakanı Conte ile baş başa 40 dakika görüştü. Görüşmeye, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Milli Savunma Bakanı Hulu- si Akar ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da katıldı. Erdoğan, bu görüşmelerin ardından Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile bir araya geldi. 1 saat 15 dakika süren görüşmede Çavuşoğlu, Akar ve Kalın da yer aldı. Macron, Erdoğan’ı seçim başarısı nedeniyle tebrik etti. Macron, görüşme başında Erdoğan’a 15 Temmuz’da Moskova’da oynanacak Fransa-Hırvatistan final maçına gelip gelmeyeceğini de sordu. Erdoğan, “Hükümeti yeni kurduk, yapacak çok işimiz var, televizyondan izleyeceğim” dedi. Erdoğan-Macron görüşmesinde AB süreci ve ikili ilişkiler değerlendirildi. Görüşmede, Eurosam firmasının Türkiye’de üreteceği yeni nesil Samp-T füze savunma sistemine yönelik ortak yatırım çalışması da ele alındı. Erdoğan, Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras ile de görüştü. Çipras görüşmesinde Türkiye’den kaçan ve Yunanistan’ın sığınmacı hakkı verdiği darbeci askerler konusu da gündeme geldi. Erdoğan, bu karara dair endişelerini de dillendirdi. Erdoğan’ın Çipras ile basına kapalı görüşmesi 2 saat sürdü. Erdoğan’ın, NATO Zirvesi’nde en uzun görüştüğü lider Çipras oldu. Erdoğan, Hırvatistan Cumhurbaşkanı Kolinda Grabar Kitarovic ile Afganistan oturumu öncesinde karşılaştı ve ayaküstü sohbet etti. Erdoğan, önceki akşam İngiltere’yi eleyerek Dünya Kupası’nda finale çıkan Hırvatistan’ı tebrik etti ve finalde başarılar diledi. Kitarvic’in de Erdoğan’ı seçim başarısı nedeniyle tebrik etti. Türkiye’nin NATO temaslarında Türkiye’nin NATO’daki sorumluluklarına ek olarak üstlenmesi beklenen yeni roller de ele alındı. 2014 zirvesinde kurulmasına karar verilen, “Çok Yüksek Hazırlık Seviyeli Müşterek Görev Kuvveti”nin komutasını 2021’de Türkiye tarafından üstlenilmesi konusu da toplantıda görüşüldü. Yeni dönemde Türkiye’nin Karadeniz’deki NATO sorumluluklarının da artması bekleniyor. Erdoğan, daha sonra Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Bakir İzetbegovic ile üçlü bir görüşme gerçekleştirdi. Erdoğan, zirvede karşılaştığı Irak Başbakanı Haydar el-İbadi ile de bir süre sohbet etti. Erdoğan, Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev ile de 40 dakika görüştü. Erdoğan, Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko ile de bir görüşme gerçekleştirdi. Çipras, Erdoğan ile görüşmesinin ardından “İstikşafi görüşmelerin yeniden başlayabileceğine inanıyorum. Kıbrıs konusunda iki toplumu yeniden diyalog yörüngesine koyabiliriz. Kolay bir görüşme olduğunu söyleyemem ama görüşmeden daha çok umutla çıktım” dedi. Çipras “Türk Cumhurbaşkanı ile irtibat kanallarının açık kalması konusunda anlaştık. Ege’de gerginliğin azaltılmasının yolunu bulabilmemiz için çaba gösterilmesi konusunda iki taraf da mutabık kaldık” diye konuştu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Brüksel’de Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve İtalya Başbakanı Giuseppe Conte ile ikili görüşmeler gerçekleştirdi. Erdoğan’ın bir araya gelmesinin beklendiği ABD Başkanı Donald Trump ve İngiltere Başbakanı May ile ikili görüşmeleri ise gerçekleşmedi. Erdoğan, Trump ile ilk oturum ve önceki akşamki yemekte kısa bir ayaküstü sohbet gerçekleştirdi. NATO Zirvesi’nde liderler, önceki akşam oynanan Dünya Kupası kapsamında karşı karşıya gelen Hırvatistan-İngiltere maçını takip etti. Erdoğan, İngiltere Başbakanı May, Almanya Başbakanı Merkel ve Arnavutluk Başbakanı Edi Rama ile Hırvatistan-İngiltere yarı final müsabakasının son dakikalarını ayaküstü cep telefonundan seyretti. Rama’nın sosyal medya hesabından, “Son Dakika” notuyla paylaştığı videoda, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu da yer aldı. Çavuşoğlu, May’e maçın hakemi Cüneyt Çakır’ın Türk olduğundan bahsetti. Müsabakanın bitiş düdüğü ile Arnavutluk Başbakanı Rama, İngiltere’nin elenmesi üzerine May’i teselli ettiği görülürken, “Dünya Kupası, Batı Balkanlar’a geliyor” yorumunu yaptı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, 12 Temmuz’da NATO Liderler Zirvesi’nde Gürcistan’ı NATO’ya katma niyetlerinin olduğunu söylemiş fakat tam katılım tarihi için net bir tarih vermemişti. Bunun üzerine Rusya Dışişleri Bakanlığı bunun bir provokasyon olduğunu savunan açıklama yapmıştı. Başbakan Medvedev de, Gürcistan’ın NATO’ya katılmasının büyük bir çatışma ortamına ve provokasyona dönüşebileceğini söyledi. Gürcistan’ın NATO’ya katılım süreciyle ilgili yaptığı açıklamada Medvedev, “Böyle bir girişim korkunç bir çatışmaya neden olabilir. Açıkçası Gürcistan’ın NATO üyeliği felaketle sonuçlanabilir” dedi ve ekledi: “2008 yılında Gürcistan – Güney Osetya Savaşı kaçınılmazdı. Rusya olarak savaşı burada biz durdurduk.” Geçtiğimiz ay Gürcistan’da NATO destekli Noble Partner 2018 tatbikatı başlamış, Rusya tatbikatı kınamıştı. Türkiye dahil 13 ülkenin katıldığı “Noble Partner 2018” tatbikatı 15 Ağustos’ta tamamlandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan yeniden seçilmesinden ve Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçişinden sonra yurt dışına (Azerbaycan ve KKTC’ye) yaptığı ilk ziyaretlerden sonra NATO Zirvesine katılmak için Brüksel’e gitti. Türkiye 66 yıldır NATO üyesidir. NATO 2. Dünya Savaşı’ndan hemen sonra 1949 yılında Sovyetler Birliğinin Avrupa’da doğurduğu güvenlik tehdidine karşı 12 Transatlantik ülkesi tarafından kurulmuştur. Türkiye’de 1952 yılında NATO İttifakına üye olmuştur. Ankara’nın NATO üyesi olmak için 2. Dünya Savaşı’ndan sonra gösterdiği yoğun çabanın temelinde Sovyetler Birliği’nin Türkiye için yarattığı açık büyük rol oynamıştır. Savaştan sonra (Bulgaristan dahil) Doğu Avrupa ülkelerinin komünist ittifakın kontrolüne girmesi, Moskova’nın Yunan iç savaşında oynadığı rol ve her şeyden önemlisi Sovyetler Birliği’nin Türk Boğazları konusundaki istekleri ve Türkiye’ye yönelttiği açık ve üstü kapalı toprak talepleri Ankara’da ciddi endişe yaratmıştır Türkiye de bu dönemde; Batı Avrupa ülkeleri gibi Sovyetler Birliği’nin yarattığı tehdide karşı güvenlik arayışında NATO’yu odak noktası olarak görmüş, Türkiye’nin tam üyeliğine karşı NATO’nun Avrupalı bazı üyelerinden gelen başlangıçtaki bazı itirazların aşılmasından sonra Yunanistan ile birlikte NATO ittifakına kabul edilmiştir. Türkiye ve Yunanistan’ın NATO üyeliğine kabulü NATO’nun Avrupa’daki ilk genişlemesidir. NATO üye sayısı 12’den 14’de çıkmış, bundan sonraki genişleme 1955 yılında Batı Almanya’nın NATO’ya alınmasıyla gerçekleşmiştir. Sovyetler Birliğinin ve tabi Varşova paktının dağılmasından sonra NATO ittifakının genişlemesi hızlanmış, NATO üye sayısı 29’a yükselmiştir. Şimdi Ankara ile ilişkilerin önünü açma yönünde adımların AB’den gelmesi Türkiye Batı ilişkilerinin doğru yöne çevrilmesi konusunda önemli bir katkı sağlayacaktır. Avrupa’daki mevcut şartlar dikkate alındığında bu adımların, Türkiye ile AB arasında Gümrük Birliğinin güncellenmesi ve genişletilmesi müzakerelerinin başlatılması, Türk vatandaşlarına vize kolaylıklarının sağlanması gibi konularda gelmesi daha gerçekçi gözükmektedir. Brüksel Zirvesi sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan aralarında ABD Başkanı, Fransa Cumhurbaşkanı, İngiltere ve Almanya Başbakanlarının da bulunduğu liderler ile AB Konsey, Komisyon ve Parlamento Başkanlarıyla görüşmelerinde tüm bu konuları gündeme getirmiş ve sorunların çözümü olmasa da tahlil ve teşhis edilmesinde önemli bir adım atmıştır.