1- Göreve başlama ve aday memurluk statüsü

Bir kamu kurumuna memur olarak atanan kişinin ilk statüsü aday memurluktur. Aday memurluk süresi 1 ila 2 yıl arasında değişmektedir. Aday memurluk süresinin ne kadar olacağı 657 sayılı Kanun”da düzenlenmiştir. Kanunun 54”üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre: ”Aday olarak atanmış devlet memurunun adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamaz ve bu süre içinde aday memurun başka kurumlara nakli yapılamaz.”

Bu hükme göre adaylık süresi 1 ile 2 yıl arasında değişebilmektedir. Kamu kurumlarının hangi süreyi uygulayacağı kendi takdirlerinde olan bir konudur. Adaylık süresinde KPSS sonuçlarına göre başka kurumlara yerleşenlerin daha önceki süreleri adaylık süresinin hesabında dikkate alınacaktır. Ancak, KİT”lerde veya 657 sayılı Kanunun 4/B statüsünde sözleşmeli olarak çalışılan süreler kazanılmış hak aylığında değerlendirilmesine rağmen adaylık süresinde değerlendirilmemektedir.

2- Aday memur kendi kurumu içinde yer değiştirebilir mi?

Aday memurun nakline ilişkin olarak 657”de yer alan hükme yukarıda yer verilmiştir. Madde hükmünde adaylık süresince ”başka kurumlara” nakil yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre aday memur başka kurum olmadığı sürece kendi kurumu içinde adaylık statüsünde yer değişikliği yapabilir.

Burada bir örnek verecek olursak; …. Bakanlığının Ankara ….İl Müdürlüğü”ne atanan bir aday memur, aday memurken, aynı Bakanlığın Bursa …..İl Müdürlüğü›ne naklen atanabilir. Ancak, bu kişi aday memurken, sınavsız olarak aynı düzey unvanla diğer kamu kurumlarına örneğin Maliye Bakanlığı›na naklen geçemez. Ancak, kamu kurumlarının, kurumsal düzeyde çıkardıkları atama ve yer değiştirme yönetmeliklerinde, nakle ilişkin düzenlemelere de yer verilmekte olup, bu yönetmeliklerde bazen süre sınırı getirilebilmektedir. Örneğin Milli Eğitim Bakanlığı›nda, aday olarak atanmış bir öğretmen, adaylığı kaldırılmadığı sürece nakil isteyememektedir.

3- Aday memurken başka kuruma geçilebilir mi? Muvafakat verilmezse ne yapılabilir?

Aday memurken istisnalar dışında başka kuruma naklen geçiş yapılamamaktadır. Zira 657 sayılı Kanun”un 54”üncü maddesinin ikinci fıkrasında, aday memurluk süresince, başka kuruma geçiş yapılamayacağı belirtilmiştir. Ancak, uygulamaya esas görüşler veren Devlet Personel Başkanlığı bu madde hakkında önemli bir mütalaa vermiştir. Başkanlık mütalaasında, ”657 sayılı Kanun”un 54”üncü maddesinde geçen ”nakil” ibaresinden memurun başka kurumlarda durumuna uygun bir kadroya sınava tâbi tutulmaksızın naklen atanmasının anlaşılması gerektiğinden, sınav sonucuna göre yapılan atamalar gereğince yapılması gereken nakiller 54”üncü maddesinde geçen ”nakil” anlamında değerlendirilmemektedir” denilmiştir. Sınav kazanların kurumlarınca muvafakat verilmezse dava yoluyla muvafakat alınabilmektedir. Bu konudaki idari yargının kararları istikrar kazanmıştır ve kesinlikle ümitsizliğe kapılmamalıdır.

4- Aday memur iken hangi nedenlerden dolayı göreve son verilebilir?

Adaylık dönemi çok kritik bir süreçtir. Bu nedenle aday memurların çok dikkatli olması gerekmektedir. 657 sayılı Kanun”un adaylık süresi sonunda başarısızlık halini düzenleyen 57”nci maddesinde; ”Adaylık süresi içinde disiplin cezası almış olanların disiplin amirlerinin teklifi ve atamaya yetkili amirin onayı ile ilişikleri kesilir” hükmü gereğince aday memurların adaylık döneminde çok dikkatli olmaları gerekmektedir. Aksi takdirde herhangi bir disiplin cezası sonucunda memuriyetle ilişikleri kesilerek gelecekleri kararacaktır. Devlet Personel Başkanlığı”nın görüşleri de bu yöndedir.

Bu düzenleme 6111 sayılı Kanun”la aday memurların başına bela edilmişti ve kısa sürede ne kadar büyük sıkıntılar oluşturacağı ortaya çıkmıştır. Daha önceki yazılarımızda bu konuyla ilgili çok sayıda örnek verilmiştir. Bu nedenle Meclise sunulan torba kanunlarla bu konu mutlaka çözüme kavuşturulmalıdır.

5- Aday memurun yıllık izni nasıl hesaplanır?

657 sayılı Kanunun Yıllık İzni düzenleyen 102”nci maddesinde; ”Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür… ” hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm çerçevesinde, hizmetin bir yıl olması halinde yıllık izne hak kazanılabilmektedir. Hizmet kavramı ise kazanılmış hak aylık hesabında değerlendirilen hizmet süresini ifade etmektedir. Aday memur olarak göreve başlayanlar bir yıl görev yaptıktan sonra yıllık izne hak kazanmaktadır. Aday memurlar, bir yıllık hizmet sürelerini tamamladıklarında içinde bulunulan yıla ait yıllık izin haklarını kullanabilecekleri gibi bir sonraki yıl içinde birleştirerek de kullanabilmeleri mümkündür. Yani izin kullanmada adaylığın önemi yoktur. Uzun süre sözleşmeli olarak çalışan bir aday memur izin hakkını kullanabilecektir. Adaylık süresinde askerlik hizmeti dikkate alınmayacağı için bu süreler yıllık izin hesabında dikkate alınmaz. Ancak, adaylık statüsü kalktıktan sonra askerlik hizmeti yıllık izin hesabında dikkate alınır.

Bir yıllık hizmeti bulunmayan aday memurlara mazeret izni verilmesine ise engel bir durum yoktur.