Aile Mahkemesi Görev ve Yetkileri

Aile Mahkemesi Görev ve Yetkileri aile hukukuna ilişkin davalara bakan mahkemenin yer ve görev yönünden değerlendirmesi ile daha ayrıntılı ve net bir şekilde anlaşılacaktır.Aile Mahkemesinin tanımını yaparak başlamakta fayda vardır.

Aile Mahkemesi Nedir?

Aile mahkemeleri; Türk geleneksel yaşamında da bir hayli yer edinen aile kurumunu , hukukun şemsiyesi altında da düzenlemeye tabi tutulması ve aile kurumunun bu şemsiye altında da korunması adına normatif kurallar ile düzenlenen, kısaca anlatmak gerekirse aile hukukundan doğan davalara bakmak için kurulan mahkemelerdir.

Bu mahkemelerin kuruluşu, işleyişi ise 4787 sayılı ‘’Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’’ ile belirlenir. Özel mahkeme olarak düzenlenen aile mahkemeleri bu aile mahkemesi sıfatıyla adliyelerde görev yapar.

Aile Mahkemelerinin Kuruluşu

Aile mahkemeleri, Adalet Bakanlığı tarafından Hakimler ve Savcılar Kurulunun pozitif görüşüne binaen her ilde, merkez nüfusu yüz binin üzerindeki her ilçede, tek hakimli ve asliye mahkemesi derecesinde kurulur. Aile mahkemelerinin yargı çevresi, kurulduğu il ve ilçenin mülkî sınırlarıyla belirlenir.

Ancak yargı çevresi, Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Hâkimler ve Savcılar Kurulunca değiştirilebilir. İhtiyaca binaen gerektiğinde yukarıda belirttiğimiz usule göre bir yerdeki aile mahkemesinin birden fazla dairesi kurulabilir. Bu durumda daireler numaralandırılır. Herhangi bir usulden veya kanunda belirtilen niteliği taşımayan bölgelerde Aile mahkemesi kurulamamış ise bu kanun kapsamına giren dava ve işlere, Hâkimler ve Savcılar Kurulunca belirlenen Asliye Hukuk Mahkemesince bakılır.

Bu mahkemelerde görevli hakimler ise; adli yargıda görevli, tercihen evli ve çocuk sahibi, 30 yaşını doldurmuş ve aile hukuku alanında yüksek lisans yapmış hakimler arasından Hakimler ve Savcılar Kurulunca atanır.

Ayrıca Mahkemelere Adalet Bakanlığınca, tercihen; evli ve çocuk sahibi, otuz yaşını doldurmuş ve aile sorunları alanında lisansüstü eğitim yapmış olanlar arasından, birer psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı atanır.

Aile Mahkemelerinin Görev ve Yetkileri

Aile mahkemelerinin görevleri konusunda iki farklı kanunda maddeler vardır. Birincisi aile mahkemelerinin kuruluşunu belirleyen 4787 sayılı kanun iken diğeri 6284 sayılı kadına şiddetin önlenmesini esas alan 8.3.2012 tarihli kanundur. Buradan hareketle mahkemenin alanına giren konular ve mahkemede görülebilen davalar ayrı bir başlık halinde sıralanabilir.

Aile Mahkemesi Hangi Davalara Bakar

• Boşanma davası ve buna binaen açılan maddi, manevi tazminat davaları,
• Boşanan kadının eş soyadını kullanması davası ve boşanan kadının iddet müddedinin(bekleme süresi) kaldırılması,
• Boşanmada mal paylaşımı,
• Nafaka davası,
• Bakıma yönelik küçükler hakkında nafakanın düzenlenmesi ve gerekli önlemleri alma,
• Çocuk üzerinde velayet davasına,
• Evlenmeye izin verilmesi(yaş küçüklüğü , gaiplik, kısıtlılık nedeniyle)
• Aile konutu hakkında davalar(şerh koyma ve kaldırma, intifa)
• Babalık davası
• Soy bağına itiraz ve iptal davası, soy bağının reddi, evlat edinme ve bu ilişkinin kaldırılması, nişan bozumu nedeniyle ilgili tazminat davası ve vesayet davası,

Ve bunlara ek olarak 6284 sayılı kanunda yer alan kadına, çocuğa şiddetin korunmasına dair güvenlik tedbirlerini sayılabilir.Bu güvenlik tedbirleri ise,

• İşyerinin değiştirilmesi,
• Evli olunması halinde ayrı yerleşim yeri belirleme,
• Hayati tehlike varsa kimlik bilgilerinin değiştirilmesi Olarak sayılabilir Aile Mahkemesi ise tüm bunlara güvenlik tedbirleri olarak karar verebilir.

Aile Mahkemesinin Alabileceği Kararlar Nelerdir?

Aile Mahkemesi görev alanına giren yukarıdaki konularda 4787 sayılı kanunun açıkça belirttiği gibi şu kararları alabilir.

Yetişkinler hakkında;

• Evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri konusunda eşleri uyararak, gerektiğinde uzlaştırma,
• Ailenin ekonomik varlığının korunması veya evlilik birliğinden doğan malî yükümlülüklerin yerine getirilmesine ilişkin gerekli önlemleri alma,
• Resmî veya özel sağlık veya sosyal hizmet kurumlarına, huzur evlerine veya benzeri yerlere yerleştirme,
• Bir meslek edinme kursuna veya uygun görülecek bir eğitim kurumuna verme,

Küçükler hakkında;

• Bakım ve gözetime yönelik nafaka yükümlülüğü konusunda gerekli önlemleri alma,
• Bedensel ve zihinsel gelişimi tehlikede bulunan veya manen terk edilmiş halde kalan küçüğü, ana ve babadan alarak bir aile yanına veya resmî ya da özel sağlık kurumuna veya eğitimi güç çocuklara mahsus kuruma yerleştirme,
• Çocuk mallarının yönetimi ve korunmasına ilişkin önlemleri alma,
• Genel ve katma bütçeli daireler, mahallî idareler, kamu iktisadî teşebbüsleri ve bankalar tarafından kurulmuş teşekkül, müessese veya işletmelere veya benzeri işyerlerine yahut meslek sahibi birinin yanına yerleştirme.

Aile mahkemesinde Dava Nasıl Açılır? Kararlar Nasıl Verilir?

4787 sayılı kanunun 7. maddesinde belirtildiği üzere Aile Mahkemeleri kendilerine gelen dosyanın özelliklerine göre esasen incelemeden evvel, aile içi saygının korunması arzulandığından dolayı ailenin her bir bireyinin karşı karşıya kaldığı sorunların sulh yolu ile çözümünü teşvik eder. Sulh teşviki yapılırken kuruluş kısmında belirttiğimiz uzmanlardan yarar sağlama olanağına sahiptir.

Bu sulh yolu teşviki sulha davet olarak adlandırılır. Sulh yoluna davetten sonuç alınamazsa aynı maddede belirtildiği üzere yargılamaya devam edilerek esas hakkında karar verilir.

Boşanma davasında ise genel hükümlerin yanı sıra özel bir usul izlenir.

• Boşanma kararına hakim vicdanen kanaat getirmedikçe, kanıtlar sunulsa dahi kanıtlanmış sayılmaz.
• İki tarafın herhangi bir kabul beyanı olsa dahi hakimi bağlamaz,
• Kanıtlar serbestçe hakim takdirine sunulur,
• Hakim taraflara yemin öneremez, hakim onayına sunulmayan anlaşmalar geçersiz sayılır.
• Gizli duruşma ise taraflardan birinin istemi üzerine  hakim tarafından takdir edilebilir.

Aile Mahkemesi Kararlarına Karşı İtiraz ; Temyiz ve İstinaf

Öncelikle aile mahkemelerinin görevsizlik kararı vermişse tarafların iki hafta içinde bunun gönderilmesinin talep etmesi gerekir aksi halde süreç kendiliğinden işlemez yani bu sürece hak düşürücü süredir. Bu karara karşı ise istinaf yolu açıktır 2 hafta içinde yapılacak olan bu başvuru üzerine istinaf mahkemesinin kararı ise kesindir.

Hukuk Muhakemeleri Kanunun ilgili maddelerine dayanarak kural olarak Aile Mahkemelerinin ara kararlarına karşı istinaf yolu kapalıdır.

Ancak, ihtiyati tedbir kararında nihai karar beklenmeksizin istinaf başvurusu yapılabilir. Başvuru süresi 2 haftadır ve mahkemeye verilecek istinaf dilekçesiyle yapılabilir.

İstinaf üst mahkeme tarafından yeniden değerlendirilmeyi sağlayan bir yol iken,  temyiz istinaf incelemesi sonrası verilen hükmün doğruluğunun denetlenmesidir.

Temyize gidilmesi için çekişmeli yargı hükümlerinin olması gerekir. Maddi ölçüye bağlı davalarda ise alt sınır 47530 Türk lirasıdır. Kısacası bu sınırın üstünde ki rakamlara temyiz başvurusu yapılabilir.  İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararına karşı ise temyiz yolu kapalıdır.

Temyize başvuru süresi ise 2 haftadır.(kararı takiben)

Aile Mahkemesinin Kararlarının Kesinleşmesi

Bir kararın aleyhinde gidilebilecek kanun yolu var ise bu kararlar kesinleşmiş kararlar sayılmazlar. Doğal olarak istinaf ve temyiz süreci tamamlandıktan sonra veya bu başvurular reddedildikten sonra kararlar kesinleşmiş sayılırlar.