Fabrika, atölye ve iş yerlerinde elektrik enerjisinin ana dağıtımının yapıldığı panolardır. Alçak Gerilim Dağıtım Panosu ve Malzemeleri Bina tipi trafo tarzı tüketicilerde, trafo alçak gerilim çıkışı direkt olarak ana dağıtım panosuna gelir ve ordan tali panolara enerji dağıtımı yapılır. Direk tipi trafo merkezli tüketicilerde, ölçüm panosundan gelen elektrik enerjisi ana dağıtım panosuna giriş yapar, oradan tali dağıtım panolarına şalterlerden çıkış yapılır. Trafosuz iş yerlerinde ana kofradan gelen enerji, dağıtım panosuna giriş yapılır ve oradan tesise enerji dağıtılır. Ana dağıtım panosu ile tesisin enerjisi tek bir panodan kontrol edilebilir. Büyük tesislerde kompanzasyon panosu ile birlikte montaj yapılır.
Ana dağıtım panoların boyutları tesisin büyüklüğüne yani tesis gücüne göre değişmektedir. Tesis gücü ne kadar fazla olursa şalter ve bara boyutları da büyüyeceğinden, panonun boyutları büyümektedir. Ana dağıtım pano yüksekliği 200-210 cm standart olarak yapılmaktadır. Pano derinliği en az 40 cm olmak üzere, 50-60-70-80-90 cm olabilmektedir. Pano genişliği ise tesisin büyüklüğüne göre değişmektedir. Şekil 2.1’de bir tesisin ana dağıtım ve kompanzasyon panoları birlikte olarak boyutları görülmektedir. Şekil 2.1’deki tesisin ana şalteri görüldüğü gibi 630 Amper kompakt şalterdir. Bu tesisin 7 tane çıkış şalteri, 1 adet kompanzasyon kompakt şalteri bulunduğu görülmektedir.
Ana dağıtım pano iskeleti için 40x40x4 mm köşebent veya benzeri profil demir kullanılır. Panolarda kullanılan DKP sacın kalınlığı en az 2 mm olmalıdır. Pano sacı üzerine mekaniki etki yapacak şalter ve kumanda elemanı yerleştirilecek ise sac kalınlığının 3 mm seçilmesi daha iyi olmaktadır. Ana dağıtım panoları 1600 kVA’ ya kadar standart olarak TS 3367 ve IEC 439’a uygun olarak imal edilirler.
Ana dağıtım panolarının kullanılacağı tesise göre özellikleri değişmektedir. Su kuyu pompaları gibi yerlerde harici özellikte ve ölçüm panosu, dağıtım panosu ve kompanzasyon panosu birlikte tesis edilirler. Küçük tesislerde elektrik sayaclı ana dağıtım panosu, kompanzasyon panosu birliktedir. Eski yönetmeliklere göre yapılmış tesislerde de elektrik sayaçlı ana dağıtım panosu ve kompanzasyon panosu birliktedir. Yeni yönetmeliklere göre eğer direk tipi trafolu tesis ise, elektrik sayacı direk yanında montajlı ölçüm panosunda bulunacaktır. Eğer bina tipi trafolu tesis ise modüler ölçüm hücresinde elektrik sayacı bulunacaktır. Eski yönetmeliklere göre yapılmış direk tipi trafolu tesislerde ana dağıtım panosunda bulunan elektrik sayacının, dışarıda direk dibinde bulunan ölçüm panosuna konulması gerekmektedir.
Büyük tesis ana dağıtım panosunda; bakır baralar, ana şalter, çıkış şalterleri, akım trafoları bulunmaktadır. Eğer dağıtım panoları bina dışında montaj yapılacak ise harici tip özellikte olmalıdır. Bina içinde montaj için dahili özellikte doğal havalandırmalı veya aspiratörlü olarak montaj yapılmalıdır. Gerekli olan durumlarda iç aydınlatma da konulabilir. Ana dağıtım panolarına ölçü aletleri de monte edilebilmektedir. Panolarda bulunan baralara dokunmayı önlemek için, şeffaf fiberglas cam ile baraların üstü muhafaza altına alınmalıdır.
Ana dağıtım panosu bağlantı şeması olarak, şekil 2.2’de görülen şema örnek olarak verilmiştir. Bu şemayı incelediğimizde enerji girişi ve çıkışı alttan kablolar ile yapılmaktadır. Ana şalter çıkışı baralar ile yapılmaktadır, baralara 3 adet ölçü aleti için akım trafosu ve reaktif güç rölesi için 1 adet akım trafosu montajlıdır. Çıkış şarterlerine enerji girişi baralardan yapılmaktadır. Ayrıca sinyal lambaları ve voltmetre ile komütatörü bağlanmıştır.
Şekil 2.2: Ana dağıtım panosu bağlantı prensip şeması
Ana dağıtım panosunda kullanılan malzemeler; baralar, şalterler, akım trafoları, mesnet izolatörleri ve pano iç ihtiyaç priz lambaları incelenecektir.
AG dağıtım panolarıyla ilgili test cihazlarına ulaşmak için testcihazlari.com.tr sitemizi ziyaret edebilirsiniz.