Aşağıdaki alıntılar 19. Yüzyıl’da Hindistan’da görev yapan ünlü cerrah Dr. James Esdaile’in kitabından[2] alınmıştır. Eter henüz bir anestezi aracı olarak kullanılmaya başlanmadan önce (19. Yy. Sonları) Dr. James Esdaile Mesmerizm adı altında insanlara telkin vererek ağrısız ve enfeksiyonsuz birçok cerrahi operasyon yapıyordu. Okuyacağınız alıntılar kitabın yedinci bölümündeki vaka öykülerinin bir kısmıdır. Vaka öykülerini okurken bu tedavilerin 19. Yüzyılda yapıldığını ve herhangi bir kimyasal madde kullanılmadığını göz önünde bulundurabilirsiniz.
5 Mayıs – Rantoonee Buttachangie , kırk yaşında bir Brahmin[3]. Sol dirsek ekleminden dışarı taşan büyük bir haematodes fungus[4] var. Beş yaşındayken eklemde bir şişkinlik başladı ve kademe kademe artarak büyüdü fakat Hindistanlı bir doktor o zamana kadar tek para olan deride operasyon yapınca on iki gün önce kütle deri katmanından dışarı çıkmaya başladı. Tamamen eski bir damar şişmesinin içeriğini yansıtıyordu; kanamayı durdurmak için dağlanan tümör korkutucu bir kütleydi. Onun dikkatlice Mesmerize ettim ve Chinsurah’a oradaki birliklerden sorumlu Dr. Elton’a gittim. Hastaneye döndük ve onu derin bir uykuda bulduk vehızlı bir şekilde kolu ayırmaya karar verdik. Herhangi bir hareketi veya şikayeti olmadan kol ayrılmıştı ve Dr. Elton beni yüz ifadesinin değişmediği konusunda ikna etmişti. Kol alındıktan sonra uyandı ve uyanıp kolunun olmadığını görene kadar ona yapılan hiçbirşeyin farkında olmadığını tekrar tekrar belirtti ve ilk defa Dr. Elton’u gördü.
Mayıs 13 – Durumu iyi gidiyor.
Mayıs 16 – Kolun kesildiği yerde ağrıdan şikayetçi. Mesmerize edilecek.
Mayıs 17 – Dün kolayca derin bir uykuya yatırıldı ve üç saat uyudu; uyandığında ağrısı yoktu ve öyle de devam ediyor.
***
Mayıs 11 – Meeroolla , bir polis; 28 yaşında, güçlü ve sağlıklı görünüyor. Sağ memesinde bugün almam için yalvardığı yağlı bir tümör vardı. Uzanmasını ve dikkatlive muayene etmem için izin vermesini istedim, ve Mesmerize etmeye başladım. On dakika sonra hızlı bir uykudaydı; beş dakika daha sonra tümörü bir kancayla sabitledim, kaslardan ayırdım ve onu en ufak bir şekilde bile rahatsız etmeden kesip aldım ve yarım saat sonrasına kadar uyanmadı. Uyanana kadar hiç ağrı hissetmediğini ve ellerimi göğsüne koyduktan sonra, başladıktan beş dakika sonra, hiçbirşey hissetmediğini söylüyor.
***
Mayıs 11 – Podoo , genç bir Hindu kadını, sağ tarafındaki kaburgalarda[5] kesilmeyi gerektiren bir şişkinlik vardı. Yardımcımdan ben diğer hastalarla ilgilenirken onu Mesmerize etmesini istedim ve o benden önce hazırdı; şişkinliğe bir inç uzunluğunda derin bir kesik açtım ve onu uyuması için bıraktım.
***
Mayıs 14 – Maduh, sağlıklı görünen otuz yaşında bir Cooly. Onu ilk defa bugün saat onbirde gördüm. Ayakbileğinde iki yıldır duran bir yara var; deri yarım inç kalınlığında etrafında onu saran parçalardan ayrılmış ve alınması gerekiyor. Mesmerize edilmesi gerekiyor. Chinsurah’a gittim ve orada ziyarette bulunan ve kendisine mesmerize olmuş birini göstermem için yalvaran Bay Banergie ile tanıştım. Sadece merakını yenmek için böyle büyük bir güçle deney yapmayı onaylamadığımı söyledim; fakat bu iş için bir adam bıraktım ve eğer hastaneye giderse tatmin olabileceğini söyledim. Hastaneye döndüm ve bir saat sonra orada Bay Fisher, Bay Fanergie ve Bay Money’i gördüm. Hasta uyuyordu ve hemen kalınlaşmış deriyi plantar fascia[6]’dan ayırmaya başladım, kalınlığı ve sertliği yüzünden bu oldukça zordu. Neredeyse bir at toynağına benziyordu ve normal şartlarda onu almak oldukça acı verici olabilirdi. Fakat acıya tamamen duyarsızdı ve ben bitirdikten sonra on beş dakika kadar uykuda kaldı.
Bay Banergie onu hissettikleriyle ilgili sorguladı ve o uyanana kadar hiçbirşey hissetmediğini söyledi. Hastanede olan hastaların birçoğu Bay Banergie tarafından sorgulandı ve hiçbirinin açıklamaları da benim rastladıklarımdan farklı değildi.
***
Mayıs 29 – Sibehurn Sing , yirmidokuz yaşında güçlü bir adam, neredeyse baş parmağı ondört gün önce bir kılıçla kesilmişti. Onu yerine yerleştirmek için bir deneme yapılmıştı fakat başarısız oldu ve parmağın ucunu orada bırakmak rahatsız edici olurdu. On dakika içinde onu acıya duyarsız hale getirdim ve onu uyandırmadan parmağın ucunu kestim. Bir süre sonra gözlerini açtı ve ona şöyle sordum: “Uykuda mıydın?” “Evet”, “Herhangi bir ağrın var mı?” “Hayır”, “Bugün canını birşey yaktı mı?” “Hayır”, “Parmağının ucunun kesilmesini ister miydin?” “Evet”, “Ona bak”. Baktı ve şaşırarak haykırdı: “Gitmiş!”, “Kim yaptı?”, “Tanrı Bilir”. “Nasıl oldu?” “Kendi kendine mi düştü?” “Bununla ilgili hiçbirşey bilmiyorum”.
***
Haziran 2 – Gungaram Dass , bir mahkum, on gün önce üzerine birşeyler düşmesi sonucu yaralanmıştı ve sonuç olarak dirsek, el bileği ve ayak bileğinde açılması gereken üç apse oluşmuştu. Birkaç dakika içinde onu rahatlattım ve apseleri açtıktan sonra onu uyumaya bıraktım. İki saat sonra döndüğümde yeni uyanmıştı ve yaralarına bakıyordu. Onu sabah gördüğümden beri iltihabın nasıl yok olduğunu sordum. Birşey söyleyemedi. Kendi kendine mi olmuştu? Öyle düşündü. Bugün onu herhangi biri incitmiş veya kesmiş miydi? Hiçkimse.
*Bu makale sadece bilgi amaçlıdır.
Çeviri: Hasan Arslan
[1] Ç.N.: Dr. Franz Anton Mesmer 19’uncu yüzyılda telkin kullanarak insanları tedavi etmeye çalışıyordu. Mesmerizm hipnozun ilk adımı olarak düşünülebilir. Sonrasında İngiliz Dr. James Braid telkinleri şekillendirdi ve uyku durumuna benzediği için buna hipnoz adını verdi.
[2] Mesmerism in India, and its practical application in surgery and medicine
[3] Ç.N.: Hindistan’da yüksek sosyal statüye sahip grup.
[4] Ç.N.: Hızlı büyüyen bir tümör çeşidi olarak tanımlanıyor. Bazı yerlerde ‘kan mantarı’ diye geçiyor.
[5] Ç.N.: Yazar ‘false ribs’ diyerek göğüs kemiğine bağlı olmayan kaburgaları kast ediyor.