Arjantin Uluslararası Ticaret Politikaları ve Dış Ticaret Verileri

ARJANTİN

ULUSLARARASI TİCARET POLİTİKALARI

VE

DIŞ TİCARET VERİLERİ

CÜNEYT YETGİN

İSTANBUL, 2011

İNDEKİLER

BÖLÜM I

1. GİRİŞ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .            3

2. GENEL BİLGİLER, SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER. . . . . . . . . . .           3-17

2.1. Coğrafi Konum

2.2. Siyasi ve İdari Yapı

2.3. Ekonomik Göstergeler

3. DIŞ TİCARET. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .             17-33

3.1. Dış Ticaret

3.2. Dış Ticaret Politikası ve Vergiler

BÖLÜM II

1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER. . . .         . . . . . . . . . . . . . . . . .  33-39

1.1. Dış Ticaret İstatistikleri

1.2. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller

1.3. İhracat Potansiyeli Olan Başlıca Sektörler

1.4. Türkiye – Arjantin Yatırım ilişkileri

1.5. İki Ülke Arasında Ticarette Yaşanan Sorunlar

2. PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .           39-42

2.1. Fikri, Sınai, Mülkiyet Hakları

2.2. Dağıtım Kanalları

2.3. Tüketici Tercihleri

2.4. Reklam ve Promosyon

2.5. Ambalaj, Paketleme, Etiketleme

2.6. Taşımacılık Maliyet ve Süreleri

2.7. Akreditif Kullanımı

2.8. Kamu İhaleleri

3. İŞADAMLARININ PAZARDA DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR. .          42-43

3.1. Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler

3.2. Pasaport ve Vize İşlemleri

3.3. Çalışma Saatleri

3.4. Ulaşım

3.5. Haberleşme

3.6. Sağlık

3.7. İklim

4. İHRACAT POTANSİYELİMİZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .            43-54

4.1. Tarım Ve Gıda Ürünleri

4.2. Sanayi Ürünleri

5. GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .          54-55

KAYNAKÇA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .          56

BÖLÜM  I

1. GİRİŞ

Arjantin, yaşadığı ekonomik krizlere rağmen, Latin Amerika ülkeleri arasında kişi başına düşen GSYİH ve en düşük enflasyon oranı ile birinci, nüfusu ile Brezilya’dan sonra ikinci sırada yer almaktadır. İhracata yönelik tarımın ve özellikle çiftçilik ve balıkçılığın gelişmiş olduğu Arjantin, doğalgaz, petrol, maden ve metal açısından zengin bir doğal kaynak altyapısına sahiptir. İnsan kaynakları açısından da yetişmiş işgücüne sahip, okuma-yazma oranı yüksek bir ülkedir.

1990’lı yılların başından itibaren uygulamaya konulan dış ticaret rejiminin liberalizasyonu politikası çerçevesinde ihracat üzerindeki vergiler kaldırılmış ithalat üzerindeki koruma ise azaltılmıştır. Ortalama nominal vergi haddi % 30’dan % 12’ye düşürülmüştür. Korumanın azaltılması ve paranın değer kazanması yerli üreticilerin tepkisiyle karşılanmış sonuç olarak anti-damping ve istatistik ithalat vergisi geçici önlemler uygulanmaya başlamıştır. 1997-98 Asya krizinin de etkisiyle artan baskılar sonucu bu önlemler artan bir şekilde uygulanmaya devam etmiştir. Mart 2001’de MERCUSOR’un Ortak Gümrük Tarifesinden ayrılan ülke tüketim mallarına uygulanan vergiyi % 21’den  % 35’e çıkartmış, sermaye mallarında ise %14’ten 0’a indirmiştir. Bu müdahale etkin korumayı önemli ölçüde artırmıştır. Tüketim mallarına uygulanmaya başlanan % 35’lik oran daha sonra yapılan yeni bir müdahale ile % 28’e düşürülmüştür.

Arjantin ile ticaretimize bakıldığında en dikkat çeken nokta büyük bir dış ticaret açığı vermemiz olmaktadır. Arjantin’e olan ihracatımızda 2002 yılında önemli oranda düşüş meydana gelmiştir. Aynı yılda Arjantin’in genel ithalatı da bir önceki yıla göre % 65 oranında azalmıştır. İhraç mallarının hemen hemen hepsinde gözle görülür bir azalma gerçekleşmekle birlikte ihracatı önemli oranda düşen ürünler arasında tütün, hayvansal ve bitkisel yağlar, meyveler, kauçuk, sentetik ve suni lifler, cam veya cam eşya, makineler ve elektrikli makineler bulunmaktadır. Bu ülkeye yapmış olduğumuz ihracatın ithalatı karşılama oranı 2003 yılında % 4, 2004 yılında ise % 7.4 gibi çok düşük düzeylerde kalmıştır. Çarpıcı bir başka nokta ise ihracatımızın sanayi malları ağırlıklı olmasına rağmen ithalatımızın yaklaşık % 75’inin tarım ve hayvancılığa dayalı mamuller olmasıdır.

2. GENEL BİLGİLER, SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER

2.1. Coğrafi Konum

Arjantin’in adı Latince ‘’Argentum’’ (gümüş) kelimesinden gelir. Arjantin’in sahip olduğu toprak; Güney Amerika Kıtası’nda 2. dünya genelinde ise 8. en büyük topraktır. Şili (5,308 km), Bolivya (832 km), Paraguay (1,880 km), Brezilya (1,261 km) ve Uruguay (580 km)’la sınırı bulunmaktadır. Arjantin yaklaşık 2,8 milyon kilometrekarelik alanıyla, uzun bir kareyi anımsatan bir şekilde kuzeyden güneye doğru indikçe daralır. Kuzeyden güneye kadar olan uzunluğu 3.694 km ve batıdan doğuya uzanan en geniş topraklarının uzunluğu ise yaklaşık 1.423 km’dir. Doğu kıyıları boyunca Atlantik Okyanusu uzanır, batısında Şili, kuzeyinde Bolivya ve Paraguay, kuzeydoğusunda ise Brezilya ve Uruguay bulunur. Ülkenin kuzeyinde yağmur ormanları, güneydeki Patagonya’da çöl iklimi, And Dağları boyunca uzanan Bariloche bölgesinde ise İsviçre benzeri dağlar ve göllerle kaplı bir iklim ve Kuzey Doğuda ise karasal ve kuru bir iklim hüküm sürmektedir. Arjantin 190.000 km2 ekilebilir araziye sahiptir. Kurak bölgelerden, subtropikal ormanlara yayılan çeşitli mikro iklimlere ve ekosistemlere sahip Arjantin’de çok çeşitli ürünler yetiştirilebilmektedir. Toprağın düşük maliyeti ormancılık için çok uygundur ve yüksek orandaki ağaç sayısı bu alanda önemli yatırımların yapılması ile sonuçlanmıştır. Ülkenin ve kıtanın en yüksek dağı 6.959 metre ile And dağları üzerindeki Aconcagua zirvesidir. Batı yönünde ülke tamamen And Dağlarıyla çevrilmiş olup, bu sıradağlar aynı zamanda Şili ile coğrafi ve siyasi sınırları da oluşturmaktadır. And sıradağlarının batısında ise çok geniş Pampa ovası yer almaktadır. Pampa Ovası ülkenin yaklaşık olarak % 25’ini kaplamakta olup, büyük oranda doğal çayırlıklardan oluşmaktadır. Bu ova geniş bir alana yayılması ve iklim açısından çok şanslı olması nedeniyle fiili olarak ülkenin tarım ve hayvancılık havzasıdır.

2.2. Siyasi ve İdari Yapı

Arjantin, federal bir cumhuriyettir. 1853 Anayasası, 1994 reformuna kadar pek bir değişiklik göstermemiş ve sistem o tarihlerde bütün kıtaya örnek olan ABD Anayasası ve idari yapısı örnek

alınarak düzenlenmiştir. Kuvvetler ayrımı prensibi hakimdir. Yürütme kuvveti ağırlıklı olarak Devlet Başkanındadır. 1994 Anayasasına göre Başkan 4 yıllık süreyle üst üste en fazla 2 kez seçilebilmektedir. Çok geniş yetkilerle donatılan Başkan kabine başkanı ile hükümet üyelerini doğrudan, Anayasa Mahkemesi üyelerini ise Senatonun onayı ile atamaktadır. Başkan, hükümetin Meclis onayından geçirdiği bütçeyi de veto yetkisine sahiptir. Yasama erki iki meclisten, Senato ve Temsilciler Meclisi’nden oluşmaktadır. Halen Senatör sayısı 72’dir. Temsilciler Meclisi, 257 üyeden oluşmaktadır. Meclis üyeleri 4 yıl için seçilmekte olup, her 2 yılda bir Meclis üyelerinin yarısı yenilenmektedir. Senato üyeleri ise 6 yıl için seçilmekte olup, eyaletlerin Temsilciler Meclisi bulunmaktadır. Her Eyaletin ayrı bir anayasaya sahip olduğu Arjantin’de kuramsal olarak eyaletlerin ciddi anlamda yetki ve gücü bulunsa da tarihi olarak Federal Hükümet baskın olmuştur. Anayasa gereği bağımsız ve ayrı bir güç kaynağı olan yargının en yüksek kurulu olan Anayasa Mahkemesi 1854 yılında kurulmuş olup, yasamanın yaptığı yasaların Anayasaya uygun olup olmadığını denetlemektedir. Üyelerinin Başkan tarafından senato onayıyla atandığı Anayasa Mahkemesi düzeyinin altındaki hakimler, Başkanın önerisi üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından atanmaktadır. Arjantin yargı sistemi ücret ve diğer hakları açısından tam özerkliğe sahip olup, bu konularda yürütmeden bağımsızdır.

Arjantin 23 eyalete (provincias) ve bir federal bölgeye (distrito federal) ayrılmıştır, Bunlar: Buenos Aires Federal, Catamarca, Chaco, Chubut, Cordoba, Corrientes, Entre Rios, Formosa, Jujuy, La Pampa, La Rioja, Mendoza, Misiones, Neuquen, Rio Negro, Salta, San Juan, San Luis, Santa Cruz, Santa Fe, Santiago del Estero, Tierra del Fuego, Antartica e Islas del Atlantico Sur ve Tucuman’ dır.

2.3. Ekonomik Göstergeler

2.3.1. Temel Ekonomik Göstergeler

2.3.2. Doğal Kaynaklar ve Çevre

Arjantin doğal kaynakları açısından zengin bir ülke olup, Pampas’ın verimli ovaları, kurşun, çinko, kalay, bakır, demir cevheri, manganez, petrol, uranyum kaynaklarına sahiptir. Su kirliliği önemli bir çevre sorunu olup, çevre koruma politikaları Doğal Kaynaklar ve İstikrarlı Gelişme Sekreterliği (Natural Resources and Sustainable Development), federal bürolar tarafından yürütülmektedir. Ülkenin, Bolivya ve Şili sınırlarında geniş mineral kaynakları mevcuttur. 1993 Maden Yatırım Kanunu ile sektör özel kesime açılmış ve mali bir denge sağlanmıştır. Andes dağlarındaki zengin maden yatakları, Catamarca ve San Juan’da bakır ve altın rezervleri, Mendoza’da uranyum, Jujuy’da çinko rezervleri mevcuttur. Arjantin, 4.700 kilometrelik sahili ile dünyanın en iyi balıkçılık alanlarından birine sahiptir. Mürekkep balığı gibi zor bulunan birçok cins balık bol miktarda bulunmaktadır. Yerel balık filolarının yanı sıra uluslararası anlaşmalarla Japonya, Kore, Rusya, İspanya ve diğer ülkeler de Arjantin sularında balıkçılık yapabilmektedirler.

2.3.3. Ekonomik Yapı

2001 ve 2002 yıllarını siyasi çalkantılar ve ekonomik kriz içinde geçiren Arjantin, 2003 yılından itibaren tekrar toparlanma sürecine girmiştir. 2006 ve 2007 yıllarında üst üste ortalama % 8,5 ve % 8,7 gibi yüksek oranlı bir büyüme gerçekleştiren ülkede, 2008 yılında, küresel krizin etkilerinin hissedildiği Ekim ayından sonraki üretim ve tüketimde yaşanan düşüşlerin de etkisi ile büyüme oranı yüzde 6,8 olarak gerçekleşmiş ve 0,9 ile 2009 yılını tamamlamıştır. 2010 yılında ise büyüme oranı %8,2 ve enflasyon %10,5 olarak gerçekleşmiştir.

2007 a 2008 a 2009

2.3.4. Ekonomi Politikaları

Küresel çapta yaşanan mali krizin Arjantin ekonomisi üzerindeki etkileri gün geçtikçe daha belirgin hale gelmektedir. 2008 Ekim ayı sonunda Buenos Aires menkul kıymetler borsası gerek özel emeklilik kuruluşlarının aniden millileştirilmesi ve bunların fonlarına aniden el konulması, gerekse küresel boyutta artan kötümser hava nedeni ile 2001-2002 ekonomik krizinden bu yana en düşük seviyeyi görmüştür. Uluslararası mali krizin de etkisiyle Arjantin bonolarının değeri düşmüştür. Yatırımcılar Arjantin’in yeniden nakit sıkıntısına düşebileceği kaygısını taşımaktadır. Arjantin Venezüella’ya Ağustos ayında %15 gibi yüksek bir faiz oranı ile 1,5 milyar dolarlık bono satmıştır. Böylece, 2005 yılından bu yana sattığı bono tutarı 7 milyar dolara ulaşmış olup, Venezüella’ya mali açıdan daha da bağımlı olmasına yol açmıştır.

Öte yandan, Hükümetin yurtdışındaki Arjantinlilerin sermayelerini ülkeye getirmeleri halinde kaynağının sorulmayacağı yönündeki kanun, kara para aklama doğrultusunda uluslararası kuruluşlarda endişe yaratmıştır.

Ülkeden sermaye kaçışı da ekonominin karşı karşıya kaldığı önemli sorunlardan biridir. Son 18 aylık dönemde, Arjantin’in dış borç yükümlülüklerini gerçekleştirememesi öngörüsü güçlenmektedir. Son bir kaç yıl boyunca, uluslararası piyasalarda tarım ürünlerinin fiyatlarının ve bu ürünlere olan talebin, yüksek seyretmesinden dolayı Arjantin’de tarım ürünlerinin ulusal gelirdeki payı gittikçe artmıştır. Bu çerçevede, Hükümet, altyapı ve sosyal projeler için gerekli finansman temini için başta soya, mısır gibi tarım ürünlerinden alınan ihraç vergilerini artırmak, madencilik sektöründe ihracatta %5 ila % 10 arasında uygulanan vergi indirimini kaldırmak ve petrol ürünlerine ihraç yasağı getirmek gibi tepkilere yol açan önlemler almıştır.

2.3.5. Ekonomik Performans

Arjantin ekonomisine ilişkin yapılan değerlendirme notlarına baktığımızda; siyasi açıdan hükümetin öngörülmeyen kararlar alması, borçlarını ödeme konusunda “default”a gidebileceği beklentisinin yüksekliği nedeniyle CCC, ülke riski, döviz kuru riski, bankacılık riski, politik risk, ekonomik yapı riski açısından B derecesine sahip olduğu görülmektedir.

IMF ile İlişkiler: Arjantin ekonomisinde dünyada da ilgiyle izlenen en önemli son dönem gelişmesi, ülkenin IMF’ye yönelik 9.5 milyar dolar tutarındaki borcunun tamamını bir defada ödemesidir. Arjantin’in bu kararı Brezilya’nın aynı yöndeki açıklamasının hemen ardından gelmiştir. Politik ve ekonomik analistler tarafından bu konunun bir süredir Arjantin hükümetinde tartışılmakta olduğu, Brezilya’nın kararının ise süreci hızlandırıcı bir rol oynadığı belirtilmektedir. IMF’ye olan söz konusu borç Arjantin Merkez Bankası tarafından uluslararası rezervlerinin üçte biri kullanılarak 2006 yılında bir defada ödenerek bitirilmiştir. Bu ödemeye karşılık Merkez Bankasına 10 yıl vadeli, yüzde 2 faizli transfer edilemez bir Hazine Senedi verilmiştir. Ödeme sonucunda Arjantin’in toplam dış borcunda bir değişiklik olmazken, değişiklik vade ve faiz yapısıyla alacaklı kompozisyonunda oluşmuştur. 2008 yılı Ağustos ayında Cristina Fernandez Hükümeti, Ülkenin Paris Kulübüne olan 7 Milyar Dolarlık borcunu ödeme kararını açıklamış ve bu yönde görüşmeler gerçekleştirilmiş ancak, 2008 yılı sonunda uluslararası mali krizin ortaya çıkması nedeniyle konunun gündemden düştüğü görülmüştür. 2010 yılı Aralık ayı itibariyle IMF ve Paris Kulübü ile ilişkiler de ABD yardımı gündemdedir.

2.3.6. Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler

Küresel krizin ardından başlayan iyileşme sürecinin Arjantin ekonomisini de etkilemesi beklenmektedir. 2011 yılından itibaren daha iyimser tahminlerde bulunmak mümkün olabilecektir. Arjantin en büyük iki pazarı olan Brezilya ve Çin ekonomisindeki gelişmelerden bire bir etkilenmektedir. Dünya finans piyasalarındaki koşulların iyileşmesi 2007-2008 yılında yaşanan olumsuzlukları tersine çevirecektir. 2011 yılı Ekim ayında yapılması beklenen Başkanlık seçimleri de ekonomiye ilişkin beklentileri önemli oranda etkileyecektir.

Buenos Aires Ticaret Müşavirliğimizin Şubat 2010 Aylık Raporu’nda ifade edildiği üzere; 2010 yılı için her kesimde büyüme beklentisi olmakla birlikte büyümenin hangi oranlarda gerçekleşeceği konusunda görüş farklılıkları bulunmaktadır. Küresel ekonomideki toparlanma süreci devam ederse Arjantin ekonomisinin 2010 yılında yüzde 3-5 aralığında büyümesi öngörülmektedir. Ayrıca, iklim koşullarına bağlı olarak bu yıl beklenen rekor düzeydeki soya hasadı ve artma eğiliminde olan tarım ürünleri fiyatları büyüme beklentilerini destekler niteliktedir. Sanayi sektöründe de otomotiv ve baz metallerin başını çektiği bir toparlanma sürecinin yaşanması beklenmektedir. Diğer taraftan, 2011 yılında yapılacak başkanlık seçimlerine hazırlanan hükümet, özellikle kamu harcamalarını artırmak suretiyle 2010 yılında yüksek bir büyüme oranını tutturmaya çalışmaktadır. Ülkenin 2011 yılında yapılacak başkanlık seçimlerine şimdiden kilitlenmesi; mevcut iktidarın Kongrenin alt kanadında çoğunluğu kaybetmesi; Kongrenin üst kanadında kırılgan bir dengenin oluşması gibi nedenlerle ortaya çıkan siyasi belirsizlikler ekonomi politikalarını da önemli derecede etkilemektedir. Hükümetin seçim yatırımı olarak özellikle alt ve orta gelir grubunun satın alma gücünü canlı tutmaya yönelik olarak uyguladığı politikalar ile başta düşük faizli kredilerle ve ithalatı kısıtlamaya yönelik uygulamalarla yerli sanayiciyi desteklemeye ve işsizlik oranını aşağıda tutmaya yönelik politikaları giderek fiyatlar üzerinde baskı oluşturmaya başlamıştır.

2003 yılından itibaren iktidarda olan Peronist yönetim altında heteredoks ekonomi politikaları ile

genişlemeci maliye ve para politikaları güdülmüş; 2008 yılında sosyal güvenlik sisteminin devletleştirilmesi gibi örneklerin de gösterdiği gibi piyasaya sık sık müdahalelerde bulunulmuş; halkın harcama gücü sürekli canlı tutulmaya çalışılmış; dış ticaret fazlası vermek üzerine kurulu bir dış ticaret politikası izlenmiş; kurların ise istikrarlı bir seviyede devam etmesine yönelik olarak bir taraftan ihracat açısından rekabetçiliğini korumasına diğer taraftan da aşırı yükselmesine engel olmak üzere Merkez Bankasının piyasaya günlük müdahale etmesi sağlanmıştır. 2009 yılı ortasındaki ara seçimlere kadar Kongre çoğunluğunu elinde bulunduran iktidar yasalarla ve başkanlık kararnameleriyle istediği politikaları hayata geçirme fırsatı bulurken muhalefetin çoğunlukta olduğu yeni Kongre ile ciddi bir engelle karşılaşmaktadır. Bu nedenle, Merkez Bankası rezervlerinin kamu borcunun ödenmesinde kullanılmasına ilişkin Başkanlık Kararnamesi ile özellikle 2009 yılı Aralık ayından itibaren devam eden politik restleşmelerin de gösterdiği gibi önümüzdeki dönemde ekonomi politikalarında ciddi bir belirsizlik ve istikrarsızlık beklenmektedir.

2.3.7 Tarım ve Hayvancılık

GSYİH içinde % 9,5’lik paya sahip olan tarım ve hayvancılık sektörü toplam işgücünün %8’ini

oluşturmaktadır. Tarım, Arjantin ekonomisi açısından anahtar role sahiptir. Tarım ve tarımsal sanayi ürünleri toplam üretim içinde yarıya yakın yer kaplamakta ve toplam ihracatın yaklaşık %54,3’ünü oluşturmaktadır. Hububat ve yağlı tohumlar da toplam tarımsal üretimin yarısını oluşturmaktadır. Buğday, soya fasulyesi ve sığır etinde dünya sıralamasında önlerde yer alan Arjantin’in; mısır, pamuk, şeker kamışı, keten tohumu, tütün, çay, üzüm, turunçgiller, elma, armut üretimi de fazladır. Soya fasulyesi üretiminde rekor artış yaşayan Arjantin, soya yağı ihracatında dünyada birincidir. Gübre ve tarımsal kimyasalların kullanımı, makineleşme ve yeni üretim tekniklerinin kullanılması bu alanda önemli bir üretim artışına yol açmıştır. Fiyatlar ise bu artış nedeniyle göreceli olarak düşmüştür. Sığır eti ihracatında güçlü bir dış talep söz konusudur. Arjantin; Avustralya ve Yeni Zelanda’dan sonra dünyadaki üçüncü önemli yün ihracatçısıdır. Yaklaşık 50 milyon büyükbaş hayvana sahip olan Arjantin dünyanın en önemli et üreticileri arasında yer almaktadır. Ancak, son yıllarda yanlış tarım politikaları nedeniyle kasaplık sığır sayısının ciddi bir şekilde azalması ve 2009 yılı sonlarından itibaren et fiyatlarının hızla yükselmesi üzerine Arjantin Hükümeti et ihracatına kısıtlama getirmek zorunda kalmıştır. Arjantin’de yılda 16 milyon büyükbaş ve 6 milyon küçükbaş hayvan ile 3 milyon domuz kesimi

yapılmaktadır. Et ve balıkçılık ürünleri ile kümes hayvancılığı ülkenin geleneksel ihracat kalemi olma özelliğini sürdürmektedir. Ülkenin yıllık kümes kanatlı et üretimi 1,7 milyon tonu bulmaktadır. Ülkenin iklim koşulları çok faklı iklim gerektiren ürünlerin üretimine müsaittir. 2009/10 sezonunda Arjantin yıllık yaklaşık 800 bin ton elma, 140 bin ton üzüm, 1 milyon ton limon, 840 bin ton portakal, 700 bin ton armut, 370 bin ton mandalina üretimi gerçekleştirmiştir.

Arjantin’in bölgesindeki pazar payı, tarım ve gıda sanayi alanında giderek artmaktadır. MERCOSUR kapsamı dışında kalan tek ürün şekerdir. DTÖ kuralları açısından gümrük oranları ve sübvansiyonların kaldırılması tarım ve hayvancılık sektörü açısından zorlayıcı bir unsur oluşturmakta olup bir diğer tehdit unsuru ise Brezilyalı üreticilerdir. Süt ürünleri sektörü Arjantin ekonomisindeki en dinamik sektörlerdendir. Sektörde peynir mayası ve peyniraltı suyundan başka ürünler de potansiyel arz etmektedirler. Krem peynir, dondurma, dondurulmuş yoğurt gibi ürünler yüksek gelir düzeyine sahip kesimler tarafından talep edilmektedir. Balıkçılık da geleneksel tarımsal faaliyetlerden biri olup, balıkların büyük kısmı işlenmeden soğutularak ihraç edilmektedir. Halkın ete yoğun talebi olmasına rağmen balık ve deniz ürünlerine karşı iç talep yeterli olmadığı için zengin olanaklar sunan kıyı balıkçılığı dış talebe yönelmiştir. Başlıca ihraç pazarları İspanya, Brezilya, ABD, İtalya ve Kolombiya’dır. Ormancılık alanında ise olumlu iklim koşulları ve teşvik rejimi nedeniyle canlanma görülmekte olup, özellikle Monte bölgesindeki ormanlar Arjantin’in başta kağıt olmak üzere orman ürünleri ihtiyacını karşılamaktadır.

2.3.8 Sanayi

1970’li yıllara kadar imalat sanayinde aşırı korumacı politikalar izleyen Arjantin, 1990’lı yıllarda daha rekabetçi, yeniliği ve etkinliği hızlandıracak politikalar izlemeye başlamıştır. Konvertibilite Yasası ve yapısal reform ile birlikte imalat sanayinde köklü değişim yaşanmıştır. Özelleştirme kamu kesiminin rolünü azaltmış, büyük firmalar sektöre hakim olurken küçük ve orta ölçekli işletmelerin üretimdeki payları azalmıştır. Özelleştirmede izlenen politikalar sonucu sanayi kesiminde hızlı bir modernizasyon süreci yaşanmış; gıda ve içecek, motorlu taşıtlar, kimyasallar ve petro-kimya alanında önemli bir yabancı sermaye akımı gerçekleşmiştir. Bunun sonucu olarak, söz konusu sektörlerin toplam üretim içindeki payları da artmıştır. 2010 yılında imalat sanayinin GSYİH içindeki payının % 32,4 olması beklenmektedir.

Yabancı sermayeye yönelik özel teşvik sistemi ve Brezilya ile yapılan ikili anlaşma neticesinde otomotiv sektöründe büyük ilerleme sağlanmıştır. Başta General Motors, Ford, Fiat, Renault ve Volkswagen olmak üzere belli başlı uluslararası şirketlerin Arjantin’de kurulu fabrikaları bulunmaktadır. Mevcut durumda yaklaşık yüzde 60’lık yerli girdi payıyla çalışmakta olan yabancı otomotiv şirketlerinin yerli payını artırmaları konusunda bir taraftan baskı uygulanırken bir taraftan başta kredi kolaylıkları olmak üzere çeşitli finansal teşvikler verilmektedir. 2008 yılı itibarıyla 400 bine yaklaşan binek otomobili üretim sayısı 2009 yılında yaklaşık 20 bin adet düşerek 380 bine gerilemiştir. Diğer ülkelerle karşılaştırıldığında Arjantin otomotiv sektörü 2009 yılında küresel krizden göreli olarak daha az etkilenmiştir. Bu gelişmede, alım gücünü korumaya yönelik politikalar sayesinde hem ülke içi satışların hem de başlıca pazar konumundaki Brezilya’nın talebinin canlılığını koruması etkili olmuştur.

2.3.9 Madencilik

Doğal gaz ve petrol Arjantin’in önemli gelir kaynaklarındandır. Doğal gaz ve petrol hariç diğer madenlerin (demir cevheri, kömür, kurşun, boraks, uranyum, lityum, altın ve gümüş) çıkarılması

konusunda benzer coğrafi özelliklere sahip ve daha ileri madencilik faaliyetlerinde bulunan komşu ülkeler nedeniyle geride kalan Arjantin 90’lı yıllardan itibaren yabancı sermayenin bu alandaki yoğun girişimleri sonucu olumlu ilerlemeler kaydetmiştir. Andes dağlarındaki zengin rezervler, Catamarca ve San Juan’daki altın ve bakır, Mendoza’daki uranyum, Jujuy’daki çinko yatakları yabancı yatırımcılar açısından cazip hale gelmiştir.

2.3.10 Müteahhitlik Hizmetleri

1991 yılından bu yana yavaş ama istikrarlı bir gelişme gösteren inşaat ve yapı sektörü 2000 yılında ciddi düşüşler yaşamıştır. İnşaat yapımı, standartları ve mühendislik kriterleri Almanya, İtalya ve İspanya başta olmak üzere Avrupa tarafından etkilenmektedir. Yapı malzemelerinin maliyetleri sanayileşmiş ülkelerdeki mevcut maliyetlere oranla daha yüksektir. Ancak, doğramacılık, kaplama, ahşap ve metalik yapılar, mutfak ve sağlığa ilişkin teçhizat, kimyasallar, yapıştırıcılar ve hırdavat denizaşırı firmalarla rekabet edilmesi dolayısıyla daha ucuzdur. İthalat, toplam talebin sadece %15’ini karşılamaktadır. Altyapıya ve kentleşmeye yönelik projeler nedeniyle gelecek on yılda önemli gelişmeleri içinde barındırmaktadır. 2001 yılında devreye giren 2 milyar dolar’lık konut programı ve 20 milyar dolar tutarındaki ulusal altyapı planı yaşanan ekonomik kriz nedeniyle sekteye uğramıştır. 2002 yılının ikinci çeyreğinde tekrar canlanmaya başlayan sektör, 2003-06 döneminde %25,5 oranında büyümüştür. 2007’den itibaren tekrar büyüme hızı yavaşlamaya başlamıştır.

Buenos Aires Ticaret Müşavirliği’nin Aylık raporunda ifade edildiği üzere; Arjantin İstatistik Kurumu INDEC’in verilerine göre inşaat sanayi 2009 yılında yüzde 1,6 oranında gerilemiştir. 2003-2008 döneminde genel ekonomik büyümenin üzerinde bir büyüme performansı sergileyen inşaat sektörü, altı yıllık dönemde kümülatif olarak yüzde 90 oranında genişlemiştir. 2009 yılının ilk aylarında keskin bir daralma sürecine giren sektörde son üç ayda toparlanma sinyalleri gözlenmiş ve inşaat faaliyet endeksi 2008 yılının aynı dönemine göre 2009 yılı Ekim ayında yüzde 1,3, Kasım ayında yüzde 1,8 ve Aralık ayında yüzde 2,6 artış göstermiştir. İnşaat sektörü 2010 yılına da iyi başlamış ve sektör Ocak ayında 2009 yılının aynı ayına göre yüzde 2,2 büyümüştür.

2.3.11 Turizm

Doğal güzellikleri, çeşitli aktiviteleri (golf alanları), kozmopolit şehirleri ile turistler açısından cazip olan Arjantin, turizm gelirlerini artırma gayreti içerisindedir. 2008 yılı için 2,3 milyon turist Arjantin’i ziyaret etmiş olup yaklaşık 3,3 milyon dolar gelir elde edilmiştir.

2.3.12 Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı

Yeniden yapılanma ve özelleştirme ile birlikte taşımacılık altyapısının geliştirilmesi yolunda önemli adımlar atılmıştır. Üretim maliyetini ve toplam verimliliği doğrudan etkileyen ulaştırma alt yapısı, yerel üretimin rekabet gücü açısından anahtar görevi üstlenmiştir. MERCOSUR nedeniyle bölgesel ticaretin gelişmesini amaçlayan yeni projeler sayesinde ulaşım hizmetlerinde önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Arjantin’deki lojistik sektörü yılda yaklaşık 2 milyar dolarlık iş hacmine sahiptir. Sektörde çalışan sayısı ise 25 bin civarında seyretmektedir.

Havayolu

Hava taşımacılığı da oldukça gelişmiştir. Havayollarının büyük bir çoğunluğu yabancı (Avrupa) ortaklı özel havayollarıdır. Özelleştirme sonrası hava nakliye ücretleri rekabet nedeniyle düşmüştür. 2005 yılında, iç pazara LAN (Şili) önemli bir rakip olarak girmiştir.1991 yılında özelleştirilen Aerolineas Argentinas (AA), 2008 yılı Temmuz ayında tekrar ulusallaştırılmıştır.

Karayolu

Karayolu uzun ve kısa mesafeli seyahat veya nakliyecilik için en yaygın kullanılan yöntemdir ve büyük bir kesimi özel sektörün elindedir. Son yıllarda otoyolların modernizasyonu ve bakımı yapılmış ve sağlanan çeşitli imtiyazlarla özel sektöre devredilmiştir. Toplam karayolu ağı 229.144 km.dir. Otoban uzunluğu ise 68.809 km. dir. Şehir ve banliyö taşımacılığı da özel sektör tarafından yürütülmektedir. Önemli şehirlerde bireysel olarak işletilen ve iyi çalışan taksi hizmetleri mevcuttur. Rosario-Cordoba karayolu en önemli projedir. Arjantin’de ülke içindeki yolcu taşımacılığının yüzde 90’ı ile kargo taşımacılığının yüzde 75’i karayoluyla yapılmaktadır. Taşımacılıkta karayollarının bariz bir üstünlüğü olmakla birlikte, taşımacılıkta kullanılan araçlar oldukça eskidir. Karayolu taşımacılığında kullanılan toplam araçların üçte ikisinden fazlası 2000

yılı öncesinde üretilmiş araçlardan oluşmaktadır.

Demiryolu

Çoğu demiryolu da özelleştirilmiş olup toplam 34.091 km. uzunluğundadır. Demiryolu taşımacılığında son yıllarda olumlu yönde canlanma ve gelişmeler olmuştur. Ülkede tren yoluyla kargo taşımacılığı yapan mevcut yedi özel şirket bulunmaktadır. Ferroexpreso Pampeano S.A., Nuevo Central Argentıno S.A., Ferrosur Roca S.A., America Latina Logistica Central S.A., America Latina Logistica Mesopotamıca S.A., Belgrano Cargas S.aA ve Tren Patagonico S.A olan bu şirketlerden ilk dördü, ülkedeki yıllık toplam yaklaşık 13 milyon ton/km olan tren yoluyla kargo taşımacılığının yüzde 80’ini gerçekleştirmektedir.

Denizyolu

Nehir (özellikle Kuzeydoğu bölgeleri) ve kıyı taşımacılığı (Patagonia) da petrol ve kömür taşımacılığı için kullanılan bir yoldur. Dış ticaretin %90’dan fazlası nakliyesi deniz veya nehir taşımacılığı ile yapılmaktadır. 38 limana sahip olan Arjantin’de denizyoluyla yapılan ulusal ve uluslararası yük taşımacılığı yılda yaklaşık 170 milyon tonu bulmaktadır. Bu limanların bir kısmı oldukça düşük kapasiteye sahipken başta San Lorenzo/San Martin, Dock Sur, Rosario, Bahia Blanco, Buenos Aires ve Caleta Cordova limanlarından yılda 10 milyon tonun üzerinde yük taşımacılığı yapılmaktadır.

İletişim

1990’ların başlarında özelleştirilen telefon hizmetlerinde hızlı bir gelişme yaşanmış, telefon hatlarında artışın yanı sıra hizmet çeşit ve kalitesinde dikkate değer gelişmeler olmuştur. Telecom (İtalya) ve Telefonica (İspanya) sabit hatlarda düopol durumundadırlar. 1996 yılında her yüz kişiden ikisi mobil telefon kullanıcısı iken, 2000 yılında bu sayı 16,3 kişiye yükselmiştir. Ancak 2001 krizi bu sektörde de ciddi gerilemelere yol açmıştır. 2003-2005 döneminde %166 büyüme ile sektör eski gücünün de ötesine geçmiştir. 2003-2007 yıllarında cep telefonu pazarında %450 büyüme yaşanmıştır. Başlıca firmalar; Movistar (İspanya), Telecom Personal (Arjantin-İtalya), CTI Movil (Tellmex Mexico)’dir.

Internet kullanıcı sayısı 14 milyon olup, nüfusun %35’ine karşılık gelmektedir. Tüketicilere ve iş

çevrelerine yönelik ticarette elektronik ticaret büyük bir potansiyel barındırmaktadır. Özelleştirmeden sonra posta hizmetlerinde daha etkin hizmet sunulmaya başlanmıştır.

Basın-TV

Clarin, La Nacion ve Ambito Financiero gibi büyük günlük gazetelerin çoğu Buenos Aires’de

yayınlanmaktadır. Gerek devlet gerekse özel sektör radyo ve televizyon istasyonları işletmektedirler. Arjantin’de 469’dan daha fazla TV, 173 radyo istasyonu mevcuttur. Ayrıca, ülke çapında 200 tane kablolu yayın şirketi faaliyet göstermektedir.

2.3.13. Enerji

Arjantin enerji ihtiyacını büyük ölçüde kendi kaynaklarından sağlamaktadır. Petrol, doğal gaz, kömür üretimi ve hidroelektrik jeneratörler ile nükleer güç santralleri ile kendi kendine yeten bir ülke olan Arjantin komşu ülkeler için önemli bir doğal gaz rezervine sahiptir.

Hidroelektrik: 7.4 milyon kilowatt üretimle, Arjantin’in hidroelektrik santralleri ülkenin elektrik

kapasitesinin %40’ını karşılamaktadır. Gelecek 4 yıl içinde, yeni santrallerin (Yacireta, Piedra del

Aguila, Pichin Picu Leufu ve Casa de Piedra santralleri) faaliyete geçmesiyle hidroelektrik üretim

kapasitesi %30 daha artacaktır.

Özelleştirme ve yapılan düzenlemelerle enerji sektöründe önemli bir dönüşüm yaşanmıştır. 2001’de elektrik üretim kapasitesi 1990’a göre %64 artış göstermiştir. 2001 yılı için elektrik üretim kapasitesi 25.312 mw olmuştur. 2005 yılı için elektrik üretim kapasitesi 25,7 mw olarak gerçekleşmiştir. Mevcut kapasitenin %56’sı termal, %40’ı hidroelektrik santrallerinden gelmektedir. Kalan kısım ise nükleer santralden sağlanmaktadır. Toplam elektrik tüketimi 97,7 mw’dir. Doğal gaz ve petrol çıkartılması, nakliyesi ve dağıtımı işleri de özelleştirilmiştir. Doğal gaz taşımacılığı 3, dağıtımcılığı 8 özel firma tarafından yapılmaktadır. Doğal gaz boruları üretim sahasından tüketici pazarlar olan Brezilya ve Şili’ye kadar uzanmakta ve bölgesel pazar yaratmaktadır. Aralık 2007-Mart 2008 döneminde yaz mevsiminde barajlardaki düşük su seviyesi nedeniyle hidroelektrik üretiminde düşüş yaşanması, inşaatı süren termik santrallerin henüz devreye girmemesi ve hasat dönemi nedeniyle benzin ve dizel ihtiyacının artması sonucu enerji sıkıntısı hissedilmiştir. Bu çerçevede, Hükümet, ‘arz kanunu’ adıyla akaryakıt ihracatına yasak getirmiş, durum ülkedeki yatırımcı güvenliğinin bulunmamasının bir örneği olarak görülmüştür. Enerji sıkıntısı bilahare kışın hafif geçmesi ve Trinidad ve Tobago’dan 4, Mısır’dan bir adet gemiyle sıvılaştırılmış doğal gaz alınması gibi tedbirler sayesinde kriz fazla derinleşmeden atlatılmıştır.

2.3.14. Bankacılık

1990’lı yıllarda gerçekleştirilen reformlar sonucu Arjantin, Latin Amerika’nın en iyi bankacılık denetim ve düzenlemelerine sahiptir. Merkez Bankasının etkin role sahip olduğu Arjantin’de yabancı bankalar da faaliyet göstermektedir. Ancak 2001 yılı sonunda yaşanan kriz bu sektörde de ciddi sorunlara yol açmıştır. Bankaların alacaklarının önemli bir kısmı 1 dolara 1,4 Peso şeklinde “Pesifize (Pezolaştırma)” edilmiştir. 2005 yılından itibaren bankacılık sektörü tekrar canlanmıştır. Sermaye piyasası gelişme açısından gerilerde kalmış, sigortacılık alanında ise liberalleşme ve yoğunlaşma yaşanmıştır. 2004 yılında sigortacılık sektöründe 4,1 milyar dolar prim toplanmış olup %83’ünü hayat sigortası primleri oluşturmuştur. Küresel ekonomik krizin de baskısıyla, 29 milyar dolar tutarındaki özel emeklilik fonları 1 Ocak 2009 tarihi itibariyle Federal Hükümetin kontrolüne geçmiştir.

2.3.15. Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Arjantin’de 500’ü aşkın ABD’li firma faaliyet göstermekte olup, 155.000 Arjantin vatandaşını istihdam etmektedir. Yerli ve yabancı iş adamları eşit hak ve olanaklara sahiptir. Bu açıdan Arjantin, Güney Amerika’da en uygun yabancı yatırım imkanlarını sağlayan ülkelerden birisidir. Yabancı yatırımcılar, yerli firmalarla aynı vergi yükümlülüklerine tabidir.

Yabancı yatırımlar; serbest döviz kuru, ücret ve fiyat kontrolleri olmaksızın gerçekleşen sermaye

hareketleri gibi uygulamalarla teşvik edilmektedir. 8 Eylül 1993 tarihinde çıkarılan 1853 sayılı

kararname, Arjantin’de yabancı yatırımları düzenlemektedir. Yabancı yatırımcılar, Arjantin’de herhangi bir kayıt yaptırmadan veya önceden hükümetin iznini almadan Arjantin’de yerleşik firmalarla aynı haklara sahip olarak yatırım yapabilmektedirler.

Yatırımcılar, birleşme, satın alma veya joint-venture şeklinde iş kurabilmekte ve Arjantin pazarına serbestçe girebilmektedirler. Yabancı firmalar özellikle petrol, doğal gaz, elektrik, telekomünikasyon, ulaşım, su ve diğer hizmet sektörlerinde gerçekleştirilen özelleştirme programının en önemli katılımcılarındandır. Yabancı firmalar ayrıca, devlet tarafından finanse edilen araştırma ve geliştirme faaliyetlerine de iştirak etmektedirler. Gerek yabancı gerekse Arjantinli şirketler aynı vergi yükümlülüklerine tabidirler. Vergiler, tüketim, ithalat ve ihracat, servet, emlak ve ücretler üzerinden alınmaktadır. 1993 ve 1994 yıllarında çıkarılan yasa, madencilik alanında yatırım yapanlara özel vergi teşvikleri sağlamaktadır. 1996-2001 yılları arasında net doğrudan yabancı sermaye toplamı 52,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında yaşanan kriz ve sonrasındaki ekonomik durgunluk yabancı yatırımları yavaşlatmıştır. 2002 yılında 11,4 milyar dolara sermaye akışı, 2003 ‘de yavaşlamış, 2004 yılında tekrar olumlu seyrine kavuşmuştur. 2004-2005 yılında doğrudan yabancı sermaye ortalama 4,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Brezilya, Meksika ve Şili’den yatırımlar dikkate değer orandadır. Arjantin dış borçlarını 2005 yılı

itibarıyla yeniden yapılandırarak bu alanda yaşadığı krizi atlatmıştır. 2008 yılında 9,8 milyar dolar olarak gerçekleşen doğrudan yabancı yatırımlar, 2009 yılında dünyada yaşanan ekonomik krizin etkisiyle 3,4 milyon dolara gerilemiştir. 2009 yılında; sermaye transferi konusunda yeni düzenlemeler yapılmıştır. Söz konusu düzenlemeler kara para aklama, terörizmin finansmanına engel olma konularını da içermektedir.

Ülkede en çok yatırım yapılan alanlar petrol üretim ve dağıtımı, iletişim, bankacılıktır. Kimya

sektöründe görülen yatırımlar ise yine petrol ve gaz sektöründen hammadde kullanmak amacıyla

yapılmıştır. Ülke bu günkü sanayi yapısı itibariyle doğal kaynaklar temelli üstünlüklerin kullanıldığı ve uluslararası piyasalara hammadde ve yarı işlenmiş madde sağlayan bir ülke konumunda olduğu görülmektedir.

2.3.16. Serbest Bölgeler

Buenos Aires Ticaret Müşavirliği’nin (http://www.musavirlikler.gov.tr ) web sayfasında yer alan yıllık raporunda değinildiği üzere:

Arjantin’deki serbest bölgeler hakkındaki en genel hükümler, 22415 sayılı Gümrük Kanunu’nun genel gümrük alanları dışında kalan yerleri düzenleyen VII. Bölümü’nün serbest bölgelerle ilgili hükümleri içeren İkinci Kısmı’nda yer alan 590 ila 599. maddelerinde yer almaktadır. Bahse konu Kanun’un 591. Maddesi’nde serbest bölgelerin kuruluşu hakkındaki kuralların bir yasayla

düzenlenmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu maddede sözü geçen yasal dayanağı, serbest bölgelerin genel kuruluş usul ve esaslarını düzenleyen 24331 sayılı Kanun sağlamaktadır. Bahse konu Kanun’un 2. Maddesi’nde Hükümet, yerel yöneticilerle işbirliği halinde ekonomik durum ve diğer ülkelerle ilişkiler açısından coğrafi konumu da dikkate almak suretiyle serbest bölge kurmaya yetkili kılınmıştır. Serbest bölgelerin kuruluş amacı idari işlemlerin basitleştirilmesi, maliyetlerin düşürülmesi ve verimliliğin artırılması suretiyle ülke sanayisinin geliştirilmesi ve sanayi ürünleri ihracatının artırılmasıdır. 22415 sayılı Gümrük Kanunu’nun 590. Maddesi’ne göre, serbest bölgelerin genel gümrük uygulamalarına tabi olmadığı, malların üçüncü ülkelerden bu bölgelere ithalatında ve bu bölgelerden üçüncü ülkelere ihracatında ithalat ve ihracat vergilerinin alınmayacağı hükme bağlanmıştır. 24331 sayılı Kanun’un 24-30. maddeleri ithalat ve ihracat vergi istisnasını daha da açık hale getirmiştir. Buna göre, Arjantin gümrük bölgelerinden serbest bölgelere yapılan ihracat sırasında ihracat vergileri askıya alınmakta ve malın bu bölgelerden üçüncü ülkelere ihracatı gerçekleştiğinde, vergi borcu tamamen düşmektedir. Üçüncü ülkelerden serbest bölgelere yapılan ithalatta ise gümrük vergisi alınmamakta, malın serbest bölgelerden Arjantin gümrük bölgesine girmesi durumunda vergi alınmaktadır. Ayrıca serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmalar, bu bölgedeki faaliyetleri sırasında enerji, haberleşme, su

ve kanalizasyon gibi hizmetler üzerinden alınan vergilerden de muaf tutulmuştur. 22415 sayılı

Kanun’un 598. Maddesi’ne göre serbest bölgelerde yüksek katma değer kazandığı düşünülen ürünlerin başka ülkelere satışı konusunda Hükümetin mevcut genel imtiyazlara ilaveten ek teşvikler uygulayabileceği belirtilmektedir. Ancak, sanayiyi teşvik amaçlı olarak ülke çapında uygulamaya konan teşvik araçlarının aynı zamanda serbest bölgede de uygulanması imkanı bulunmamaktadır. Serbest bölgelerde yapılabilecek işlemleri düzenleyen 22415 sayılı Kanun’un 594. Maddesi’ne göre malların bu bölgelerde işlenebileceği, imal edilebileceği ve tamir ve bakım gibi iyileştirme işlemine tabi tutulabileceği gibi depolanabileceği ve pazarlanabileceği belirtilmektedir. 24331 sayılı Kanun’un 6. Maddesi’ne göre depolama, pazarlama ve diğer hizmet faaliyetleri ancak malın ihracatı amacıyla yapılabilmektedir. Aynı Kanun’un 9. Maddesi ise komşu ülkelerle ticari ilişkiler açısından önem arz ettiği düşünülen sınır bölgelerinde Hükümete perakende ticaret amaçlı serbest bölge kurabilme yetkisi vermektedir. Örneğin, Arjantin’in Paraguay ve Brezilya ile sınır bölgesi olan Misiones Eyaletinin Iguazu Serbest Bölgesi bu madde kapsamında faaliyet göstermektedir.

Gerekli ücretleri ödemek kaydıyla özel ya da tüzel, yerli ya da yabancı her şahıs serbest bölgelerde faaliyette bulunabilmektedir. Başka yerlerde de ticari faaliyeti olan kişilerin serbest bölge faaliyetlerini ayrı olarak muhasebe kaydına alması zorunludur. Serbest bölgelerde uyulacak kuralların belirlenmesi ve denetimlerin sağlanmasında Federal Merkezi Hükümet ile yerel hükümetler arasında koordinasyonun sağlanması açısından serbest bölge yönetim örgütünde her iki kesimden de temsilciler yer almaktadır. Yine de genel kuralların belirlenmesinde Merkezi Hükümetin ağırlığı tartışmasızdır. Serbest bölge işleticileri ise özel ya da karma bir yapı göstermektedir.

1996 yılında kurulan Buenos Aires Eyaletinin La Plata ve San Luis Eyaletinin Justo Daract serbest bölgeleri ülkede faaliyete geçen ilk serbest bölgelerdir. En son 2002 yılında açılan Iguazú serbest bölgesiyle birlikte günümüzde ülkenin farklı yerlerinde faaliyet gösteren toplam 9 tane serbest bölge bulunmaktadır.

2.3.16. İş Kurma Mevzuatı

21382 sayılı Yabancı Yatırım Yasası’na göre yabancı sermayeli şirketlere yerli şirket muamelesi ilkesi getirilmiştir. Bunun anlamı, kuruluş şekli olarak herhangi bir yerli sermayeli şirketin tabi olduğu kuralların aynısı yasal olarak yabancı sermayeli şirketlere de uygulanmaktadır. Yabancı sermayeli şirketler, ülkedeki kredi kaynaklarından yerli sermeyeli şirketler gibi faydalanabilmektedir. Ayrıca kar transferinin önünde de yasal bir engel bulunmamaktadır. Ancak, konjonktürel gelişmelere ve politik tercihlerdeki değişikliklere göre yabancı şirketler, fiili olarak farklı muamele ve engellemelerle karşılaşabilmektedir.

Yayıncılık dışında yabancılar için yatırım yasağı olan alan bulunmamaktadır. Yabancılar yayıncılıkta yüzde 30’dan fazla hisse sahibi olamamaktadır. Ancak, ABD ile olan Yatırımların Karşılıklı Korunması anlaşması gereği ABD’li yatırımcılar için yayıncılıkta da herhangi bir yatırım kısıtlaması bulunmamaktadır. Diğer taraftan, özel güvenlik alanı olarak belirlenmiş yerlere komşu arazilerin yabancılar tarafından satın alınmasında önceden izin şartı aranmaktadır.

19550 sayılı Arjantin Şirketler Kanunu’na göre yabancılar ülkede çeşitli şekillerde (A.Ş., Ltd. Şti., vb.) şirket kurabildikleri gibi yabancı bir şirket olarak şube açma yoluna da gidebilmektedir. Ancak, şube açıldığı takdirde merkezden bağımsız muhasebe kaydı tutmak ve ülkedeki diğer şirketlere uygulanan kuralların gereğini yerine getirmek zorunluluğu bulunmaktadır. Resmi kurumlarca bir şirketin kuruluşunun 30 günde tamamlanabildiği bildirilmekle birlikte bu süre çeşitli nedenlerle çoğunlukla uzayabilmektedir. İş kurma sırasında takip edilmesi gereken prosedürleri sırayla şu şekilde özetlemek mümkündür:

1. Şirketin ismi Inspección General de Justicia (IGJ) tarafından onaylanmalıdır.

2. Kurucunun imzası noter tarafından tasdik edilmelidir.

3. Ön sermaye Banco de la Nación Argentina nezdindeki hesaba yatırılmalıdır.

4. Yeni şirketin ilanı resmi gazete Boletín Oficial’da yayınlanmalıdır.

5. IGJ’ye kayıt yapılmalıdır.

6. Muhasebe defteri satın alınmalıdır.

7. Şirket yöneticisi Mali Kod (Fiscal Code) almaldır.

8. Administración Federal de Ingresos Públicos (AFIP) idaresinden vergi numarası (CUIT) alınmalıdır.

9. Sosyal güvenlik kaydı yapılmaldır.

10. Unified System for Labor Registration (USLR) kaydı yaptırılmalıdır.

11. Çalışanlar için risk sigortası (ART, Aseguradora de Riesgos del Trabajo) yaptırılmalıdır.

12. Argentine Retirement and Pensions’ Integrated System kanalıyla emeklilik sigortası kaydı

yaptırılmalıdır.

1. Ministerio de Trabajo nezdinde ücret muhasebe defteri kaydedilmelidir.

Oturma izni 25871 sayılı Göçmenlik Yasası hükümleri uyarınca verilmektedir. Ülkeye yatırımcı olarak gelen kişiler geçici oturma izni alabilmektedir. Bunun için yatırım miktarının belli bir miktarın üzerinde olması ve yapılacak yatırıma ilişkin detaylı bilgileri içeren bilgilerin Göçmenlik Ofisine sunulması gerekmektedir. Ayrıca, yabancı statüdeki bir şirket temsilcisi ile Arjantin’de yerleşik bir şirketle ülkeye gelmeden önce ya da yasal olarak ülkede bulunduğu süre içinde iş akdi imzalayan yabancılara da geçici oturma ve çalışma izni verilmektedir.

Ülkedeki bütün iş akidleri 20744 sayılı İş Akdi Yasası’na göre düzenlenmek zorundadır. İşçi ücretleri, aylık asgari ücretten aşağı olmamak kaydıyla işin niteliğine göre aylık, günlük ya da saatlik olarak düzenlenebilir. 2009 yılı itibarıyla asgari ücret 1400 peso olarak belirlenmiş durumdadır. Yine İş Kanunu’na göre işçilere Haziran ve Aralık aylarında önceki altı ayın en yüksek aylığı üzerinden hesaplanan aylık ücretin yarısı kadar ikramiye verilmesi zorunludur. Normal çalışma süresi günlük 8 saat ve haftalık 48 saattir. Mesai günlerinde fazla çalışma süresi için ek mesai ücreti normal ücretin %150’si ve tatil günleri için %200’ü oranından hesaplanarak ödenmek zorundadır. Sağlık, emeklilik ve iş kazası riski olmak üzere üç grup altında ücretlerin yaklaşık yüzde 30’unu bulan oranlarda işverenin sosyal güvenlik ödemesi maliyeti bulunmaktadır.

Çalışma süresine bağlı olarak işçilerin 14-35 gün arasında değişen ücretli izin hakkı vardır. Ayrıca doğum, ölüm, evlilik vb. gibi durumlarda da işverenin işçiye izin vermesi zorunludur. Diğer taraftan kadınların doğum öncesi 45 ve doğum sonrası da 45 olmak üzere 90 gün ücretli izin hakkı vardır.

Ülkedeki vergi sistemine göre vergiler vergi koyma yetkisine sahip kamu idareleri açısından üçe

ayrılmaktadır. Ulusal vergiler federal bütçe için toplanmaktadır. Bunlardan ilki şirket kazançları

üzerinden tahsil edilen yüzde 35 düzeyinde ulusal kurumlar vergisidir. Şirketler ayrıca varlık değerinin yüzde 1’i oranında varlık vergisi ödemekle yükümlüdür. Gerçek kişiler için varlık vergisi varlık değerinin büyüklüğüne göre yüzde 0,5 ile yüzde 1,25 arasında değişmektedir. Genel olarak yüzde 21 oranındaki KDV de ulusal vergi niteliğindedir. Sigara, alkollü içkiler, altın, kürk gibi bazı ürünler üzerinde de özel tüketim vergisi mevcuttur. Ticari işlemler üzerinden alınan ve işlem türüne göre yüzde 1,5-4 arasında değişen işlem vergisi eyaletler tarafından tahsil edilmektedir. Gayrimenkul üzerinden alınan vergiler ile damga vergisi de eyalet bazında alınan vergilerdir. Diğer taraftan yerel idarelerin tahsil ettiği, türü ve oranı çeşitli kriterlere göre değişen çeşitli vergiler mevcuttur.

3. DIŞ TİCARET

3.1. DIŞ TİCARET

3.1.1. Genel Durum

Dış ticaret politikasında 1980’lerde ithal ikameci politikaları terk ederek daha liberal ticaret politikası uygulamaya başlayan Arjantin’de ithal ikameci sıkı korumacılık politikaları tarife ve tarife dışı engeller varlığını sürdürmektedir.

Arjantin’de 2001/2002 krizinin de etkisiyle 2002 yılında 8,5 milyar dolara kadar düşen ithalat 2006 yılı için 32,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiş olup, 2007 yılı için 44,7 milyar dolar, 2008 yılında 57,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılında dünyada yaşanan ekonomik krizin etkisiyle 38,7 milyar dolara gerilemiştir.

Çin, Hindistan ve Japonya başta olmak üzere Uzakdoğu’ya açılım politikası uygulayan Arjantin, aynı zamanda Latin Amerika merkezli bütünleşme politikalarına önem vermektedir. Arjantin’in MERCOSUR ülkelerine ihracatı, MERCOSUR ülkelerinden ithalatı kadar gelişme gösterememiştir. MERCOSUR ülkelerinden ithalatı artarken ihracatta artış beklendiği kadar olmamıştır.

Arjantin, 1 Ocak 1995 tarihinde kurulmuş olan gümrük birliği, MERCOSUR’ a üye bulunmaktadır. Arjantin, 1995 yılı Ocak ayında MERCOSUR’ daki diğer ortakları ile birlikte (Brezilya, Paraguay, Uruguay) ortak gümrük tarifeleri (OGT) belirlemiştir. Bu çerçevede, dışarıya ortak tarife, kendi aralarında ise yaklaşık 9.000 ürünü kapsayan sıfır tarife oranı uygulamaktadır. MERCOSUR bölge ülkelerinin birbirlerine olan bağımlılığını artırmıştır. Söz konusu bağımlılık özellikle Arjantin ve Brezilya arasında yoğun olarak yaşanmaktadır. Arjantin’de sermaye malları, bilgisayar ve telekomünikasyon ekipmanları OGT’ den sırasıyla 2001 ve 2006 yıllarına kadar muaf tutulmuşlardır.

MERCOSUR Genişleme Süreci: Arjantin, Brezilya Paraguay ve Uruguay’ın üyesi bulunduğu Güney Ortak Pazarı – MERCOSUR, giderek genişlemekte ve Latin Amerika’nın önemli bir bölümünü kapsayacak istikamette ilerlemektedir. MERCOSUR, Şili, Bolivya ve Peru’nun ardından Venezüella, Ekvator ve Kolombiya’yı da ortak üye olarak kabul etmiştir. Meksika’nın da yakın gelecekte ortak üye olarak Birliğe katılması beklenmekte olup, bir süredir Küba’nın da üyeliğe kabulünün gerekliliği tartışılmaya başlanmıştır. Nihai amacı Avrupa Birliği gibi siyasi bir birlik oluşturmak olan, ancak mevcut durumda Gümrük Birliğinin dahi uygulanmasına yönelik ciddi sıkıntılar bulunan MERCOSUR sürecinin, yavaş da olsa ilerlediği görülmektedir. Ocak- Haziran 2010 döneminde MERCOSUR Başkanlığını Arjantin üstlenmiş olup, Haziran ayından sonra Başkanlık Brezilya’ya geçecektir. Orta dönemde bir siyasi birliğin ipuçları ortaya çıkmasa dahi, 11-12 üyeli bir Serbest Ticaret Alanından bir Gümrük Birliğine geçiş yolunda daha somut

adımlar atılmaya başlanacağı öngörülmektedir.

Arjantin’in en önemli ticari partneri Brezilya’dır. Buenos Aires Ticaret Müşavirliği’mizin web sayfasında yer alan bir haberde “Brezilya İle Olan Ticari Sorunlarındaki Son Gelişmeler” şu şekilde özetlenmiştir:

Arjantin’in sanayi ürünlerinde ithalatı kısıtlamak üzere 2009 yılından itibaren uygulamaya koyduğu önlemlerin Brezilya’da otuzdan fazla ürünün bu ülkeye ihracını neredeyse imkansız hale getirmesi üzerine Brezilya’nın da özellikle Arjantin’den yapılan tarım ürünleri ithalatını zorlaştırıcı uygulamalara gitmesi MERCOSUR’un en önemli iki ortağını karşı karşıya getirmiştir. 18 Kasım 2009’da Arjantin Devlet Başkanı Kirchner’in Brezilya’ya yaptığı ziyaretin de en önemli konularından birini yaşanan bu ticari gerginlik oluşturmuştur. İki devlet başkanı, sorunun çözümüne yönelik bakanlar düzeyinde her 45 günde bir toplantı yapılması ve ithalat lisanslarının en geç 60 gün içinde verilmesi gibi küçük adımlar dışında kalıcı bir çözüme ulaşamamışlardır.

Arjantin Hükümetinin Brezilya’dan ithal edilen oyuncakların ayrıca Arjantin tarafından da sertifikalandırılması gerektiğine yönelik aldığı karar, iki ülke arasındaki ticari krize yeni bir boyut

eklemiştir. Bunun üzerine Brezilya Hükümeti de karşılıklılık ilkesi gereği Arjantin’den ithal edilen oyuncaklardaki otomatik lisans uygulamasını 15 gün içinde kaldıracaklarını ve bu süre içinde Arjantin tarafı geri adım atmazsa artık otomatik olmayan lisans uygulaması başlatacaklarını açıklamıştır. Yeni uygulama ile oyuncak ithalatında lisans alma süresi 60 güne kadar uzayacaktır. Ayrıca, Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva, eğer Arjantin Hükümeti ülkesinden yapılan ithalatı kısmaya yönelik uygulamalarını gözden geçirmezse yeni önlemlerin de kapıda olduğunu açıklamıştır.

AB-MERCOSUR İlişkileri;

Ibero-Amerika Zirvesinde bir araya gelen İspanya Başbakanı Zapatero ve Arjantin Devlet Başkanı Kirchner, AB ile MERCOSUR arasındaki serbest ticaret anlaşması müzakerelerinin 2010 yılının ilk yarısında tekrar başlatılması konusunda çaba sarf edeceklerini açıklamışlardır. Her iki tarafında yaklaşık yüzde 85’i kapsayan mal grubunda anlaşmaya varmalarına rağmen AB

ülkelerinin tarım sübvansiyonlarını indirmemekte direnmesi ve buna karşılık MERCOSUR ülkelerinin de sanayi ürünlerindeki koruma duvarlarını indirmemeleri nedeniyle 2006 yılında kesintiye uğramış olan müzakerelerin yeniden başlatılmasının bir sonuç getirmesi bu aşamada zordur. Özellikle Arjantin’in ithalatı ve bazı ürünlerde ihracatı kısmaya yönelik uygulamaları ve Doha Raund’undaki tıkanıklığın aşılamamış olması göz önüne alındığında 2010 yılında taraflar arasında bir ilerleme sağlanması oldukça güçtür.

3.1.2. İhracatında Başlıca Ürünler

2001’de yaşanan finansal krizin ardından pesonun hızla değer yitirmesi ve buna paralel hızlı ihracat artışları sürecinde, enflasyonu ve iç pazarda özellikle temel ihtiyaç mallarındaki olası mal darboğazlarını önlemede ihracat vergisi uygulanmasına başlanmıştır. Uygulanmasına halen devam edilen bu ihraç vergisi oranı genellikle yüzde 5 olup, ülkenin önemli ihraç ürünlerinden mısırda yüzde 5-20, soya fasulyesi ve ay çekirdeğinde yüzde 5-23.5, soya yağında yüzde 20, mısır ve ayçiçeği yağlarında yüzde 5-20 ve sadece zeytinyağında yüzde 5 oranında vergiler söz konusudur.

2001 krizi sonrası dönemde Arjantin ekonomisindeki büyümenin motoru niteliğinde olan ihracattaki artış, başta soya mamulleri olmak üzere, özellikle toplam ihracatın yarıdan fazlasını oluşturan işlenmiş ve işlenmemiş tarım-hayvancılık ürünlerinden kaynaklanmıştır.

Arjantin, başta soya fasulyesi, buğday, mısır ve et ürünleri olmak üzere, dünyanın önemli tarımsal ürün tedarikçilerinden biri olma konumunu devam ettirmektedir. Ülkede 15 milyon hektar alanda soya fasulyesi, 6 milyon hektarlık alanda buğday, 3 milyon hektarda mısır ve 2 milyon hektarlık alanda da ayçiçeği ekimi yapılmaktadır. Bu ekimlerin neticesinde yılda 40 milyon tona yakın soya fasulyesi, 16 milyon ton buğday ve 20 milyon ton mısır ile 4 milyon ton ayçiçeği üretilmektedir. Son yıllarda, özellikle kolay pazarlanabilir bir ihraç ürünü olması ve elverişli dünya fiyatları nedenleriyle soya ekimi yapılan alanlarda hızlı bir genişleme başlamış ve bu durum bir yandan ekolojik kaygılara, diğer yandan ise tek ürün ve pazara bağımlılığa (başlıca alıcı Çin) yol açmaya başlamıştır.

Arjantin’de yılda 14 milyon büyükbaş ve 5 milyon küçükbaş hayvan ile 2 milyon domuz kesimi

yapılmaktadır. Et ve balıkçılık ürünleri ile kümes hayvancılığı ülkenin geleneksel ihracat kalemi olma özelliğini sürdürmektedir.

Arjantin petrol, petrol yağ ve yakıtları, doğal gaz ve elektrik üretici ve ihracatçısı konumundadır. 1998 yılında yıllık 50 milyon metreküpe kadar çıkan ham petrol üretimi bugün 40 milyon metreküpe gerilemiştir. Doğalgaz üretimi ise sürekli bir artış trendi ile yılda 50 milyar metreküpün üzerine çıkmış olmakla birlikte, ekonomideki hızlı genişlemeye paralel olarak bir süredir doğalgaz kaynaklı bir enerji darboğazı yaşanmaktadır.

3.1.3. İthalatında Başlıca ürünler

Arjantin’in en çok ithal ettiği ürünlerin başında oto yedek parçaları, telefon cihazları, petrol yağları, helikopterler ve uçak, bilgisayar ekipmanı, ilaçlar, organik kimyasal ürünler gelmektedir. Aşağıdaki tabloda yıllar itibariyle ithalattaki gelişme görülmektedir.

3.1.4. Başlıca Ülkeler İtibarı İle Dış Ticareti

Geleneksel olarak bir tarımsal ürünler ihracatçısı ve sanayi ürünleri ithalatçısı olan Arjantin’de dış ticaretin bölgesel dağılımına bakıldığında, MERCOSUR, NAFTA ve AB ticari bloklarının çok öne çıktığı görülmektedir. Ülkeler bazında ele alındığında, ihraç ürünleri açısından Brezilya, Şili, Çin ve ABD başlıca pazarlar niteliğindedir. Bu dört ülke toplam ihracatın yaklaşık yarısını kapsamaktadır. Arjantin’in toplam ihracatında; Latin Amerika %34,3, Avrupa %30,4, Asya-Pasifik %17,2, Kuzey Amerika %9, Afrika ve Orta Doğu %8,6 paya sahiptir.

Arjantin’in ithalatında çok daha az bölgesel ve ülkesel çeşitlenme olduğu görülmektedir. MERCOSUR, NAFTA ve AB ülkeleriyle yapılan ticaret toplam ticaretin dörtte üçünü oluşturmaktadır. Brezilya tek başına toplam ithalatın üçte birinden sorumluyken, ABD ve Çin’in pazarın diğer büyük ortakları olduğu görülmektedir. Toplam ithalat içinde; Latin Amerika %38,3, Avrupa %24,5, Kuzey Amerika %17,8, Asya-Pasifik %17,8 paya sahiptir.

Arjantin’in ithalatında en önemli ağırlığı Brezilya oluşturmaktadır. Toplam ithalatın üçte birine yakını Brezilya’dan yapılmaktadır. Bu gelişmede, MERCOSUR üyesi olarak iki ülkenin arasında serbest ticaret anlaşması olmasının yanında, Brezilya’nın birçok alanda daha ucuz ve daha ileri sanayi ürünleri ihracatçısı olması da önemli rol oynamaktadır. 2009 yılında Brezilya’dan yapılan ithalat yüzde 32,3 azalarak 10,4 milyar dolara gerilemiştir. Brezilya’dan yapılan ithalatın toplam ithalattan daha büyük oranda düşmesinin asıl nedeni Arjantin’in uygulamaya koyduğu lisans zorunluluğunun ithal kompozisyonu itibarıyla en çok Brezilya’dan yapılan ithalatı etkilemesidir. Bu nedenle, iki MERCOSUR ülkesi yılın ikinci yarısından itibaren ticaret savaşlarına dönüşen anlaşmazlıklar içine girmiştir. Yaşanan tartışmalar üzerine anlaşmazlıkları çözmeye yönelik olarak oluşturulan mekanizmalar kısmen olumlu sonuçlar vermeye başlamış ve 4-5 Şubat 2010 tarihinde Brezilya Devlet Başkanı Lula ve Arjantin Devlet Başkanı Kirchner arasında yapılan zirve sonrası Arjantin Hükümeti Brezilya’dan yapılan özellikle ayakkabı ve otomotiv yan sanayi ithalatında daha esnek politikalar uygulayacağını açıklamıştır.

ABD ve Çin Arjantin’in ithalatında Brezilya’dan sonra gelen önemli ülkelerdir. Tek tek ülkeler itibarıyla Avrupa ülkeleri Arjantin’in ithalatında göreli olarak alt sıralarda yer almaktadır. Almanya, Belçika, İspanya, İtalya ve Fransa AB ülkeleri arasında ithalatta ilk sıralarda yer alan ülkelerdir.

3.2. DIŞ TİCARET POLİTİKASI VE VERGİLER

3.2.1. Dış Ticaret Politikası

Dünya Bankası tarafından hazırlanan Doing Business raporuna göre; Arjantin, dış ticaret işlemlerinin süre ve maliyeti açısından 183 ülke arasında 110. sırada yer almaktadır. Uygulanmakta olan temel mevzuat, 1981 yılında yürürlüğe giren, 22 ve 415 sayılı Gümrük kanunudur.

Arjantin’de yerleşik firmaların dış ticaretle ilgili işlemler yapabilmeleri için Ulusal İthalatçı ve İhracatçı Kayıt Sistemine kayıtlı olması gerekmektedir. Arjantin yerli sanayiyi korumada özellikle bitki ve hayvan sağlığını koruma, korunma ve anti damping mevzuatını da yoğun şekilde kullanmaktadır. Normal gümrük vergisinin yanı sıra uygulamada olan istatistik vergisi DTÖ kuralları gereği %3’ten %0,5’e indirilmiştir.

Arjantin’e İhracat ve İthalatta Zorunlu Belgeler:

Deniz nakliyesinde değeri ne olursa olsun gerekli belgeler şunlardır:

• Ticari Fatura (orijinal ve 3 kopya/İspanyolca)

• Konşimento (minimum 1 ciro edilebilir kopya)

• Çeki Listesi (Büyük hacimli mallar ve cins, bileşim, ağırlık vs. yönlerden birbirine benzeyen mallar için genelde gerekmemektedir.)

• Sigorta Sertifikası (Eğer sigorta bedeli ihracatçı tarafından karşılanmışsa bir tane gereklidir.)

Hava kargo nakliyesinde değeri ne olursa olsun gerekli belgeler şunlardır:

• Ticari Fatura (orijinal ve 3 kopya)

• Hava taşıma senedi (Kopya sayısı ithalatçının ihtiyacına ve kullanılan havayoluna göre değişmektedir.)

• Çeki Listesi

Ticari Faturalar

Ticari faturalar (İspanyolca), yasal olarak 1 adet orijinal ve 3 kopya olmak üzere hazırlanmalıdır.

Karbon, basılmış veya fotokopi faturalar, orijinali yerine geçmemektedir. Ayrıca, faturaların her bir kopyası (aslı ve üç kopyası) şirketin yetkili bir çalışanı tarafından mürekkeple imzalanmış olmalıdır. Söz konusu yetkili imzasının altına tam ismini ve şirketteki unvanını yazmak zorundadır. Faturaların nakliyeciler veya aracılar tarafından kullanılması halinde yetkili bir temsilci aynı işlemleri ihracatçı ya da imalatçı adına yapar. Fatura eğer İngilizce ise İspanyolca tercümesi mutlaka yapılmalıdır. Faturada ayrıca bir “yemin” beyanı da bulunması zorunlu olup bu yeminle faturadaki bilgilerin (ürünün fiyatı, kalitesi, miktarı vb.) doğru olduğu belirtilir. Arjantin’e yapılan ihracatta, menşe şahadetnamesi ve faturaların Arjantin’in Ankara’daki Büyükelçiliği’ne onaylatılması gerekmektedir. İhracatçı veya imalatçı için faturaları ayrıca imzalayan bütün temsilciler ve nakliyeciler, şirketin isminden sonra kendi telefon numaralarını yazmak zorundadırlar.

Fatura aşağıdaki unsurları içermelidir:

• Fatura Numarası

• Teslimatın yapılacağı yer ve tarih

• İhracatçının tam ismi ve adresi

• Konsinye ve taşıma aracısının tam ismi ve adresi

• Ürünün adı ve açıklaması (İspanyolca)

• Birim fiyat ve toplam

• Kullanılan döviz cinsi

• Ödeme koşulları ve teslimat şekli (INCOTERMS)

• İhraç yeri veya limanı (Menşei)

• Taşıma aracı (deniz, hava veya parsiyel posta ile)

• Arjantin’e giriş limanı veya yeri

Konşimento

Konşimento en az bir ciro edilebilir kopyadan oluşmalıdır. İlave ciro edilebilir kopyalar ithalatçının, bankanın, ya da ilgili başka birinin ihtiyacı üzerine daha fazla hazırlanabilir.

Konşimento aşağıdaki unsurları içermelidir:

• Geminin adı

• Gemi kaptanının ismi

• Tescil limanı ve tonajı

• Nakliyecinin ismi

• Konsinyenin ismi

• Koli adedi, içeriği, miktarı, kalitesi

• Yükleme ve boşaltma limanı

• Ödemenin tarihi, şekli ve yeri

• Belgenin hazırlanış tarihi, kaptan ve nakliyecinin imzaları

• Fatura Numarası’nın yazılması da önerilir.

Çeki Listeleri

Çeki listeleri, Arjantin’de gümrük muayenesi için gereklidirler ve her paketin içeriğini tanımlamak zorundadırlar. Aynı parti içinde bulunan koliler birbirlerinin aynı ise, ambalajın üzerindeki bir tek tanımlama yeterlidir. Çeki listesi tercihen İspanyolca olmalıdır. Kömür, petrol, kum vs. gibi büyük hacimli ithal mallar ve aynı bileşimi, ağırlığı ve özelliği taşıyan ürünler için çeki listesine gerek yoktur.

3.2.2. İthalat Rejimi

İthalatta uygulanan politikalara ilişkin başlıca hususlar şunlardır:

• Arjantin’de ürün sınıflandırılması harmonize sisteme göre yapılmakta olup, ithalata ilişkin tarifeler ad-valorem ve CIF değer üzerinden uygulanmaktadır.

• Arjantin’in dış ticaret mevzuatına göre; patlayıcılar, silah, mühimmat, bazı gıda maddeleri, yapay tatlandırıcılar, ilaç, tıbbi cihazlar, veterinerlik ilaçları ve son olarak elektrikli ev araç gereçleri ön izne tabiidir.

• Canlı hayvanlar ve bitkiler olmak üzere pek çok ürünün ise ihracatçı ülkedeki yetkili kurumdan gerekli bazı belgeleri alması gerekmektedir.

• Özellikle gıda maddelerinde etiketleme, paketleme konusunda standartlara uyma zorunluluğu vardır. Tekstil, baskı makineleri, giyim kuşam, ayakkabı, el aletleri gibi pek çok üründe ise menşei belgesi gerekmektedir.

• Organik ve inorganik kimyasal maddeler, plastik ve plastikten mamul eşyalar, mobilya, kağıt, karton, ayakkabı ve tekstil gibi alanlarda 800 maddede ithalatta en düşük fiyat uygulamasına gidilmiştir.

• Taşıt sanayinde Arjantin ve Brezilya arasındaki kota/tarife sistemi iki ülkede yerleşik üreticiler için birbirlerinin piyasalarına yabancı ihracatçılardan çok daha uygun şekilde girme imkanı sağlamaktadır.

• Arjantin’in Yükleme Öncesi Gözetim Mevzuatı (Pre-Shipment Inspection) 477/1997 sayılı Karar ile yürürlüğe konulmuş olup, başlangıçtaki amacı gümrüklere düşük ve yüksek matrah bildirilmek yoluyla yaratılan haksız rekabeti önlemektir.

• Ülkede 6 adet gözetim şirketi resmi olarak tanınmakta olup bunlar: ITS (Intertek Testing Services), Socotec International Inspection S.A., SGS (Societe Generale de Surveillance), Bureau Veritas, Inspectorate PLC ve UTE CU Holding of Argentina adlı şirketlerdir. Bu şirketler temelde, malların GTIP’lerinin, miktarlarının ve fiyatlarının (piyasa fiyatlarıyla karşılaştırmalı olarak) doğru olarak beyan edilip edilmediğini denetlemektedirler. Bu rejime tabii mallar: tekstil, yazılımlar, elektrikli ev aletleri, makine takımlarıdır.

İthalat Rejimi

Ocak 1995’te Arjantin MERCOSUR’daki diğer ortakları ile birlikte Ortak Gümrük Tarifeleri belirlemiştir. Tarife oranları % 0-20 arasında değişen 11 tarife oranından oluşmaktadır. Ortalama tarife oranı % 17‘dir. Her ne kadar bazı hassas ürünler geçici olarak gümrük tarifeleri ve ithalat lisansları ile korunmaya alınmışsa da, hükümetin ticaret politikasının yönetimi konusunda müdahalesi azalmıştır. İthalatta referans fiyat uygulanmakta, referans fiyatın %80’inden az değerle ithalat yapıldığında KDV artırılmakta, fiyat farkı için kamu borçlanma senedi garantisi istenmektedir. Referans fiyat listesi sürekli güncellenmekte, referans fiyatın altındaki faturaların menşe ülkedeki Arjantin Büyükelçiliği’nce onaylanması istenmektedir.

Arjantin Gümrük Ofisi, belirli ürünlerin ithalatında (ev eşyaları, elektronik parçalar, motosikletler, hazır giyim, ayakkabı ve oyuncak gibi korunması amaçlanan) belirli gümrük noktalarında kontrolüne izin vermektedir.

3.2.3. İhracat Rejimi

MERCOSUR gümrük birliği kapsamında ticaretteki liberalizasyon hızla gerçekleştirilmiş, ihracatta uygulanan bütün vergi ve kısıtlamalar kaldırılmış, ihracat prosedürleri kolaylaştırılmış, vergi iadesi ile ihracat teşvik edilmiştir. 1996’da Konvertibilite Planı ile uygulamaya konulan mali önlemler, hükümeti sermaye malları ithalatında uygulanan gümrük vergilerini artırmaya ve ihracatta uygulanan teşvikleri kısmaya zorlamıştır. Öte yandan otomotiv sanayi yabancı ülkelerin rekabetine karşı ithal yasakları ile korunmaktadır. Benzer şekilde tekstil sektörü de rakip ülkelere karşı dampingli ürünler için bir önlem olarak özel vergilerle korunmaktadır. Küresel krizin etkilerini hafifletmek amacıyla hükümet önemli ihracat sektörlerinden ihracat vergisi almaktadır.

3.2.4. Tarifeler ve Diğer Vergiler

Arjantin’de CIF değerine uygulanan tarifelerin yapısı aşağıdaki gibidir:

• Çoğu sermaye malında %10 tarife

• Tarım ürünlerinde %2-%14

• Çoğu tüketim malında, tekstil ve giyimde %16-20

Yukarıda sayılan tarifeler dışında aşağıda belirtilen ücret ve vergiler de uygulanmaktadır:

• Sermaye malları hariç olmak üzere, CIF değeri üzerinden uygulanan %0,5 istatistik ücreti.

• CIF değeri, tarife ve istatistik ücretinin toplamından oluşan değere uygulanan %21 ya da %10 oranındaki KDV.

• İthalat yapılma sıklığına göre, CIF artı tarifeler üzerine uygulanan %10 ya da % 5,5 oranında KDV (Kullanıcı tarafından doğrudan ithal edilen mallar hariç olmak üzere)

• Kullanıcı tarafından doğrudan ithal edilen mallar hariç olmak üzere, bütün tüketim malları üzerinden %3 oranında ek vergi alınmaktadır.

Geçici Kabul Rejimi

Geçici kabul rejimi temel ve ara malların ithalatında kullanılmaktadır. İthal girdilerin girişinden 180 gün sonra ihracatın yapılması gereklidir.

Ülkede tüm ithalat %0,5 oranında ek vergiye ve %0,5 oranında istatistiki vergiye tabidir. Ayrıca %21 oranında KDV ve %5,5- %10 oranlarında ek KDV uygulaması mevcuttur.

3.2.5. Tarife Dışı Engeller

1990’lı yıllarda pek çok tarife dışı engel kaldırılmıştır. Ancak, hala patlayıcılar, silah, mühimmat, bazı gıda maddeleri, yapay tatlandırıcılar, ilaç, tıbbi cihazlar, veterinerlik ilaçları ve son olarak elektrikli ev araç gereçleri ithalatı izne bağlanmıştır. Canlı hayvanlar ve bitkiler olmak üzere pek çok ürünün ise ihracatçı ülkedeki yetkili kurumdan gerekli bazı belgeleri alması gerekmektedir. Özellikle gıda maddelerinde etiketleme, paketleme konusunda standartlara uyma zorunluluğu vardır. 1997 yılından sonra tekstil, baskı makineleri, giyim kuşam, ayakkabı, el aletleri gibi pek çok üründe ise menşe belgesi aranmaya başlanmıştır.

1999 yılında uygulamaya konulan bir rejimle ise temelde organik ve inorganik kimyasal maddeler, plastik ve plastikten mamul eşyalar, mobilya, kağıt, karton, ayakkabı ve tekstil gibi alanları kapsayan 800 maddede ithalatta referans fiyat uygulamasına gidilmiştir. Sistemin amacı düşük gümrük matrahı bildirilmesi ile haksız rekabetin önlemesi olup, sistemin DTÖ kurallarına uygun şekilde işlediği iddia edilmektedir. Ortalama olarak pek çok üründe ithal izninin alınması 2-3 gün, hassas ürünlerde 10 gün sürebilmekte, yasal sürenin içerisinde eğer bir cevap verilmezse DTÖ kuralları gereği ithalat kendiliğinden uygun görülmüş sayılmaktadır. Bu mallardaki eşik fiyatın belirlenmesinde daha önce yapılmış ithalat kayıtlarından, kamu ve özel bilgi kaynaklarından ve konuyla ilgili danışmanlık şirketlerinden yararlanılmaktadır.

Fiberglasla kaplı bakır yaprak ve teller, düz alüminyum folyo ile deterjan üretiminde kullanılan sodyum fosfat ithalat sırasında kotaya tabi ürünlerdir. Kota dışında 10 adet kararla 416 ürünün ithalatında otomatik olmayan lisans uygulanmaktadır. Küresel krizin ağırlaşmaya başladığı 2008 yılı sonundan itibaren bahse konu kararların içeriği sürekli genişletilirken uygulama sırasındaki fiili engeller de artırılmak suretiyle ithalat engellenmeye çalışılmaktadır.

İthalat Kısıtlamaları

Arjantin’de sadece birkaç ithalat kısıtlaması yürürlüktedir. Daimi kotalar otomobil gibi mallarda, geçici kotalar ise organik kimyasallar (2915.90), alüminyum florid (2826.12), Petrol reçineleri (3911.10) gibi ürünlerde uygulanmaktadır. İlaçlar, gıda maddeleri, savunma materyalleri gibi ürünler ilgili devlet kurumunun onayına tabiidir. Arjantin pazarına giren birçok üründen alınan vergilerin yanı sıra, Arjantin’e giren bütün ürünlerden CIF değerlerinin %0,5’i oranında ithal istatistik ücreti alınmaktadır. CIF değeri artı gümrük vergisi artı ithal istatistik ücreti, yerel vergilerin hesaplanması için gerekli matrahı oluşturmaktadır.

Anti-Damping Uygulamaları

Arjantin’in haksız rekabetin önlenmesine ilişkin kanunları DTÖ’nün VI. Maddesi ve 281/97 ve 622/95 sayılı kararlarına dayanmaktadır. Arjantin 71 anti-damping, 1 korunma önlemi konusunda DTÖ’ye başvuruda bulunmuştur. Arjantin, DTÖ nezdinde gerçekleştirilen 15 panelde şikayetçi, 16 panelde savunmacı durumunda kalmıştır.

İthalat Lisansı

Özel rejime tabii tutulan otomobiller, ikinci el giyim eşyası, kullanılmış lastik ve zehirli atıklar hariç olmak üzere, ithalat için herhangi bir ithalat lisansına gerek yoktur.

Özel İthalat Hükümleri

Arjantin, birçok Birleşmiş Milletler üyesi ülke gibi, tehlikeli maddelerin markalanması ve paketlenmesi hususunda BM tavsiyelerini uygulamaktadır. İhracatçılar, ithalat yaptıkları firmalardan, Arjantin’in hali hazırda söz konusu yaptırımları uygulayıp uygulamadığı konusunda görüş almalıdırlar. Numuneler ve reklam malzemeleri, vergiden muaftır. Reklam malzemeleri, Arjantin’e ithal edildikleri takdirde vergiye tabidirler. Ürün Numuneleri Ticari değeri olmamak şartıyla satış temsilcisi ile birlikte Arjantin’e giren örnekler vergiden muaftırlar. Eğer örneklerin bir değeri varsa, vergi değeri kadar senet verilir. Bu senetler, 90 gün için olmakla beraber, ilave 90 gün daha yenilenebilir. Senede bağlanmış vergiye tabi örnekler yeniden ihraç edilmesi üzerine, ödenen miktar geri verilmektedir.

3.2.6. Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar

Teknik düzenlemeler ürün grubuna göre farklı kuruluşlar tarafından belirlenmekte ve uygulanmaktadır. Ulusal kalite standartları ve sertifikasyona ilişkin genel kurallar 1474/94 sayılı Karar’la düzenlenmiş bulunmaktadır. Standardizasyondan sorumlu Instituto Argentino de Normalización (IRAM) ve akreditasyondan sorumlu Organismo Argentino de Acreditación (OAA) bahse konu kararla verilen yetkileri yerine getiren başlıca kuruluşlardır. Bu çerçevede, IRAM ulusal kalite sisteminin kurulmasında gerekli olan teknik düzenlemelerin onaylanması ve gözden geçirilmesinden sorumluyken, OAA sertifikasyon kuruluşlarının, ölçüm ve test laboratuarlarının akreditasyonunu yapmaktadır.

BÖLÜM II

1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

2010 yılında ihracatımız bir önceki yıla kıyasla %143 artış ile 179,1 milyon dolar olarak gerçekleşirken, Arjantin’e ithalatımız ise %24 artış ile 281,1 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Toplam ithalatın yarıdan fazlasını soya fasulyesi, yağı ve küspesi, mısır yağı, yağlı tohumlar, ay çiçek yağı, hububat, yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı ve yün gibi diğer hammaddeler oluşturmakta olup, pirinç, mısır ve kuru baklagiller ithalatımız ilk sıralarda yer almaktadır.

İki ülke ticaretinin gelecekte ulaşacağı seyrin ve büyüklüğün tahmini çok kolay görünmemektedir. Zira mevcut ticaretin önemli bölümünü ülkemizde üretim açığı olan tarım ürünleri oluşturmaktadır. İki ülkenin tarım ürünleri alanındaki ithalat ve ihracat kapasiteleri de her iki ülkedeki yıllık iklim ve üretim gibi faktörler dışında dünya koşullarından ve fiyatlarından da büyük ölçüde etkilenmektedir. Ancak, sanayi ürünleri alanında, özellikle de makine ve otomobil yedek parça ticaretinde gözlenen mevcut eğilimin devamı halinde daha kalıcı ve öngörülebilir bir ticari ilişkinin yerleşebileceği düşünülmektedir.

1.1.  Dış Ticaret İstatistikleri

1.2. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller

Ayrıca, iki ülke arasında “Nükleer Enerjinin Barışçı Amaçlarla Kullanılması İşbirliği Anlaşması”, “Dostluk Anlaşması”, “Siyasi İstişareler Mekanizması Mutabakatı”, “Vize Muafiyet Anlaşması” ve “Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı, Terörizm ve Organize Suçlarla Mücadelede İşbirliği Anlaşması” mevcuttur.

Dış Ticaret Müsteşarlığımızca 2006 yılında “Kuzey ve Latin Amerika Ülkeleriyle Ekonomik ve Ticari İlişkileri Geliştirme Stratejisi” başlatılmıştır. Bu kapsamda MERCOSUR ile Serbest Ticaret Anlaşması müzakereleri yapılmaktadır.

İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi ile Fundacion Export. Ar (Arjantin İhracatı Geliştirme Kurumu) arasında İşbirliği Protokolü bulunmaktadır. 20-21 Ocak 2011 tarihlerinde Arjantin Cumhurbaşkanı Cristina Fernandez Kirchner ve Arjantinli işadamlarının ülkemizi ziyareti esnasında DEİK Türk Amerikan İş Konseyleri Başkan Yardımcısı Aykut Eken ile Arjantin Sanayiciler Birliği (UIA) Başkan Yardımcısı Federico Nicholson arasında mutabakat zaptı imzalanmıştır. Daha sonra TUSKON Başkanı Rıza Nur Meral ile Arjantin Ticaret Odası Başkan

Yardımcısı Eduardo Eurnekian arasında başka bir mutabakat zaptı imzalanmıştır.

1.3. İhracat Potansiyeli Olan Başlıca Sektörler

Ülkemizin ihraç potansiyeli olan tarım ve gıda ürünleri: tütün, maya, konserve meyve sebze özellikle dilimlenmiş domates konserveleri ve kornişon, fındık, kuru kayısı, kuru incir, tütün, şekerli ve çikolatalı mamuller ile baharatlardır.

Ülkemizin ihraç potansiyeli olan sanayi ürünleri: oto ana ve yan sanayi, traktörler, takım tezgahları, ağır iş makinelerinin aksam ve parçaları, elektrik kabloları, otomobil lastiği, buzdolabı ve soğutucular, demir-çelik profiller, yassı ürünler, klimalar, çamaşır makineleri, camdan sofra mutfak ve ev eşyaları, kümes hayvancılığına mahsus makineler, PVC borular ve bağlantı parçaları, elyaf ve iplik, işlenmiş mermerdir.

1.4. Türkiye Arjantin Yatırım İlişkileri

Arjantin ile Türkiye arasında yatırım ilişkisi yok denecek kadar azdır. Arjantin kayıtlarına göre

Türkiye’nin Arjantin’deki doğrudan yabancı yatırım stoku 2008 yılı sonu itibarıyla 3 milyon dolar seviyesinde bulunmaktadır. Türk firmalarının ortaklık ya da tamamına sahip olduğu endüstriyel kord bezi üretimi yapan bir şirketi, kiraz üretimi yapan bir şirketi ile makine imalat sektöründe faaliyet gösteren bir şirketi Arjantin’de faaliyetlerini sürdürmektedir. Ülkemiz kayıtlarına göre Türkiye’de faaliyet gösteren Arjantin sermayeli sadece bir şirket bulunmaktadır.

Müteahhitlik hizmetleri açısından Arjantin’in sunduğu ihale fırsatlarının da yeterince değerlendirilmediği açıktır. 1970’lerden itibaren dünya piyasalarına açılan müteahhitlerimiz bugüne kadar Arjantin’de sadece 1,6 milyon dolarlık bir proje üstlenmişlerdir. Türk müteahhitlik ve teknik müşavirlik firmalarının inşaat, mühendislik, müşavirlik, bakım ve onarım işleri ile ilgili Arjantin’de halihazırda devam eden herhangi bir faaliyeti/projesi bulunmamaktadır.

Arjantin’de yatırım ortamı ve yatırım şartları, Arjantin hükümetince yatırımlara sağlanan destekler hususundaki detaylı bilgilere Arjantin Yatırım Ajansının http://www.prosperar.gov.ar/ web sayfasından ulaşmak mümkün bulunmaktadır.

1.5. İki Ülke Arasındaki Ticarette Yaşanan Sorunlar

T.C. Buenos Aires Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği’mizin Arjantin’e ihracatımızda karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri aşağıdaki şekildedir:

Coğrafi Uzaklık ve Güven Eksikliği : İhracatçılarımızın sektörel fuarlara katılım yoluyla, Arjantin ve diğer bölge ülkelerindeki muhataplarıyla bir araya gelmesinin, ülkemizin bölge ülkeleriyle kalıcı ticari ilişkiler kurmasını engelleyen önemli bir faktör olan coğrafi uzaklık ve bundan kaynaklanan güven eksikliği sorununu azaltabileceği düşünülmektedir. Ayrıca olası alıcı firmaların geçmiş ticari ilişkileri ve finansal açılardan referans bilgilerine ulaşmak üzere, bu konuda hizmet veren çokuluslu bir danışman firmadan ya da çok sayıdaki mahalli danışmandan profesyonel yardım alınması mümkündür. Bu firmaların Arjantin’deki raporlama ücretleri dünyanın diğer yerlerindekine kıyasla oldukça düşük maliyetli olmaktadır.

Dile yabancılık : İnternetteki online sözlükler kullanılarak İspanyolca B2B sitelerinden yararlanmak mümkün olabilmektedir. Ayrıca www.google.com adresinde yer alan “language tools-dil araçları” seçeneği altındaki tercüme motorları, takibi istenilen İspanyolca web sitelerini simultane tercüme ederek açabilmektedir. Her iki konuya ilişkin detaylı bilgi www.musavirlikler.gov.tr web sayfasındaki Arjantin ülke bilgileri bölümüne girilmiş bulunmaktadır. Bölge pazarına ilgi duyan ihracatçılarımız kendi ihtiyaç duydukları bilgileri bu şekilde internet üzerinden edindikten sonra iş geliştirmek istedikleri bölge ülkeleri ithalatçılarıyla İngilizce yazışma yapabileceklerdir. Başta KOBİ’ler olmak üzere bölgedeki şirketler arasında İngilizce çok yaygın olarak konuşulmasa da, iş sahipleri bazen dışarıdan yardım alarak, bazen www.google.com adresini kullanarak İngilizce yazışma yapmaktadırlar.

Karmaşık Tercihli Ticaret Ağı : Latin Amerika alanındaki Gümrük Birlikleri, STA’lar ve diğer tercihli anlaşmalar nedeniyle ortaya çıkan karmaşık tercihli ticaret yapısı pek çok sektörde rekabet gücümüzü azaltıcı etki yapmaktadır. Yakın gelecekte mevcut yapının bir çok yeni ve kapsamlı STA ile daha da karmaşıklaşması beklenmektedir.

Türkiye’nin Doğru Tanınmaması : Genel olarak bakıldığında, Arjantin vatandaşlarında tarım üretimi yapan oryantal bir Türkiye imajı bulunmaktadır. Ülkemizin sanayi alanındaki düzeyi yeterince bilinmemektedir.

Korumacılık : Arjantin hükümeti sektörlerden gelen şikayetlere çok duyarlı bir yapı sergilemektedir. Bunun sonucunda, otomotiv, beyaz eşya, tekstil, ayakkabı, oyuncak gibi pek çok sektörde sıklıkla gümrük vergisi artırımı, ithal izni gibi engellere başvurmaktadır. Halen ülkemizin Arjantin’e yönelik ihracatı çok düşük düzeyde olduğu için, bu konuda sınırlı sayıda şikayet bulunmaktadır. Ancak, özellikle sayılan sektörlerdeki ihracatımızda artış olması halinde zaman içerisinde bu konudaki kısıtlamaların artması beklenmelidir.

Kamu İhalelerinde Finansman Sıkıntısı : Arjantin’de kamu ihalesi almak, finansman kaynağıyla beraber gelindiği takdirde mümkün olabilmektedir. Finansman temininde yaşanacak güçlüğün yanı sıra, coğrafi açıdan uzaklık ve pazara yabancılık gibi faktörlerin de etkisiyle ülkemiz müteahhitlik sektörü tarafından bu aşamada Arjantin’de kamu ihalesi alınması kolay görünmemektedir.

Arjantin’de yatırım yapmayı planlayabilecek girişimciler açısından da bu hususların bir kez daha

yinelenmesinde, böylece Latin Amerika’ya özgü korumacı yapı, karmaşık ticaret anlaşmaları ağı, dile ve kültüre yabancılık gibi faktörlerin yanında çok da basit ve şeffaf olarak değerlendirilemeyecek idari yapı ve yatırım mevzuatları göz önünde tutularak, bölge ülkeleriyle öncelikle sağlam ticari ilişkiler kurulmaya çalışılmasında ve bölgenin belirli bir düzeyde tanınmasının ardından yatırımcılığa yönlenilmesinde yarar görülmektedir.

2. PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER

2.1. Fikri, Sınai, Mülkiyet Hakları

Arjantin WIPO üyesidir, 5 Ocak 1995 tarih, 24425 sayılı Fikri Mülkiyet Hakları Kanunu yürürlüktedir.

Lisans Anlaşmaları: Tescilli bir bilginin yabancı bir gerçek ya da tüzel kişiden Arjantinli bir gerçek ya da tüzel kişiye transferi ve patentlerin ve ticari markaların transferi 22 426 sayılı kanuna göre yürütülmektedir.

Tescilli bilgilerin bağlantılı firmalarca transferi daha önceden Hükümetin onayına tabidir. Onayın

olmaması sözleşmeleri geçersiz hale getirmez ancak sözleşmeler üzerinde yapılan ödemelere vergi amaçları bakımından izin verilmez ve %27 vergiye tabidirler. Lisans anlaşmaları ve ortak girişimler, aynı zamanda MERCOSUR’ a girişin en uygun yoludur.

2.2. Dağıtım Kanalları

Süper marketlerin ve diğer büyük perakende satış mağazalarının artmasıyla küçük perakendecilerin sayısı azalmış ayrıca franchising, katalog ve televizyondan satış yöntemleri de gelişmeye başlamıştır.

Toplam tüketim malları ticaretinin % 63’ü self-service mağazalarda yapılmaktadır. Yerli ve yabancı sermayeli süper marketler ise büyük şehirlerde yayılmaya başlamışlardır.

Ülkede son yıllarda işsizliğin artışında önemli rol oynadığı belirtilen hiper market, süper market ile alış veriş merkezleri gittikçe yaygınlaşmıştır. Önceki yıllarda yaygın olan küçük boyutlardaki ticarethaneler yerini çok büyük boyutlu ve /veya zincir mağazalara ve süper marketlere bırakmaktadır. Ülkede hemen hemen her alanda (lokanta, video kiralama, spor kulüpleri, giyim kuşam, süper market, emlakçılık, kuru temizleme, kuaför, eczane, inşaat malzemeleri, vb.) zincir mağaza yapısı oluşmuştur. Bu durum ülkenin sosyal yapısını etkilemiş ve orta sınıf küçük esnafın azalmasına ve sermayenin daha az sayıdaki kişinin elinde toplanmasına neden olmuştur. Bu durum her ne kadar verimliliği artırsa da esasen işsizliği de artırmıştır. Değişim sürecinin hızlı olması ve bu durumun sanayinin de zayıfladığı bir döneme denk gelmesi büyük bir işsizlik sorununu ortaya çıkarmıştır.

Satış için kullanılan yöntem acente/distribütör sistemidir. Ana şirket ve acente arasındaki ilişkiler

Medeni ve Ticaret Kanunlarına göre yürütülmektedir. Acente anlaşmalarının fesih işlemlerini düzenleyen herhangi özel bir yasa yoktur. Taraflar, yaptıkları anlaşmaya yabancı kanunların uygulanması yolunu tercih etmemektedirler. Eğer bir sözleşme Arjantin kanunlarının uygulanmaması için yurtdışında gerçekleştirilmiş ise, sözleşme Arjantin mahkemeleri tarafından yürütülmemektedir.

Arjantin’de yerleşik AB, ABD ve Uzakdoğu şirketlerinin hemen hemen hepsi zincir mağazalar,

hipermarketler ve küçük mağazalar yoluyla satış ve dağıtım yapmaktadırlar (otomobil hariç). Güzellik malzemeleri, spor aletleri, bazı özel ev aletleri (su filtresi gibi), kitap gibi ürünlerde kapıdan satış yöntemi kullanılmaktadır. Pek çok mağaza caddelerde tanıtım malzemeleri ve örnek ürünler dağıtmakta ve işlek her alış veriş noktasında tanıtım masaları bulunmaktadır. Promosyon hizmeti ülkede çok yoğun olarak her alanda kullanılmaktadır. Ülkede son yıllarda ciddi yükseliş gösteren bir satış yöntemi ise telefonla satıştır.

Franchising

Franchising sözleşmeleri Arjantin Ticaret Kanunu’nun koruması altındadır. Hizmet, ticari ünvan,

uzmanlık ve paylaşılan üretimin unsurları gerek franchisor gerekse franchisee tarafından sözleşme yükümlülükleri olarak belirtilir. Sözleşme, lisans, metodlar/sistemler ve tescilli bilginin franchisee’te transferi, girdilerin temini, satış yöntemleri, kalite standartları ve franchisor tarafından sözleşme unsurlarının kontrolü gibi konuları içerir. Franchising, Arjantin’de başarı ile uygulanmakla beraber, işleticinin borcunu ödeyememesi ya da iflası halinde yasal yükümlülüklerden kaçınabilmesi için franchisor’ın yükümlülüklerinin sözleşmede açıkça belirtilmesi gereklidir. Arjantin kanunları ticari başarısızlık ve iflas hallerinde franchisor’ın yükümlülükleri konusunda açık hükümlere sahip değildir. Sözleşme imzalamadan önce yasal konularda bir danışmana başvurulması tavsiye edilmektedir.

Joint-Ventures- Yabancı Ortaklık

Arjantin yasaları joint ventures kurulmasına izin vermektedir. Bir sözleşmenin hazırlanıp imzalanması ve Ticaret Siciline tescil edilmesi gerekmektedir. Sözleşmenin spesifik maddeleri ve ayrıca yasal bir temsilcinin atandığına dair bilgileri içermesi gerekmektedir.

2.3. Tüketici Tercihleri

Arjantin’de son kullanıcılar bir ürünü satın alırken fiyat, kalite ve satış sonrası hizmetler arasındaki dengeyi göz önünde bulundururlar. Fiyat her zaman belirleyici faktör değildir. Finansman, ülkede mevcut yüksek faiz oranları neticesinde oldukça önemlidir.

Pazarlama teknikleri arasında ticari fuarlar, sektörel dergilerde reklamlar ve stratejik ortaklıklar öne çıkmaktadır.

2.4. Reklam ve Promosyon

Arjantin’de birçok reklam ajansı ve danışmanlık şirketleri faaliyet göstermektedir ancak bunlardan sadece büyük firmalar tam bir hizmet vermektedirler. En önemli ajanslar “Arjantin Reklam Ajansları Birliği” ne üyedirler. (Asociacion Argentina de Agencias de Publicidad) Yazılı basında reklam vermek en yaygın olan yöntem olmakla birlikte, televizyon ve radyoda yayınlanan reklamlar özellikle Buenos Aires pazarında kullanılan son derece etkili yöntemlerdir.

2.5. Ambalaj, Paketleme, Etiketleme

Ülkedeki etiketleme standartlarını belirleyen 22.802/1983 sayılı kanunla temel etiketleme kuralları belirlenmiştir. Ayrıca malların özelliklerine göre (gıda, içecek, ilaç, kimyasallar, zararlı maddeler, tekstil ve hazır giyim, ayakkabı) daha ayrıntılı ve teknik etiketlemeler ilgili bakanlığın çıkardığı tebliğler gereğince yapılmaktadır.

Etiket üzerinde;

• Malın adının,

• Malın menşei ülkesinin,

• Malın kalitesinin, saflığının veya karışımının,

• Net ağırlığının belirtilmesi gerekmektedir.

• Etiketler İspanyolca yazılmalıdır ancak, çıkartma şeklinde ürün üzerine sonradan yapıştırmak da mümkündür.

• Tüm etiketlerdeki ölçü birimleri metrik sisteme göre olmalıdır.

Ülke menşeini gösteren işaretlemeler için genel kurallar aşağıdaki gibidir:

• İşaret eşyanın üzerinde yer alıyorsa, ülke menşei de görülebilir bir yerde bulunmalıdır.

• Eşyanın üzerindeki asıl etiket ya da ambalaj diğer işaretlerin gözükebilmesi için çok küçükse, ülke menşeinin konteynerin üzerinde görülebilir bir şekilde bulunması yeterlidir. Eğer, asıl etiket ülke menşeini gösteremeyecek şekilde küçükse gerekli işaret konteynere asıl işaretle aynı tarafa yapıştırılacak ek bir işaretle yapılmalıdır.

• İthal malları taşıyan konteynerler (yaklaşık 1/4, 1/2, 3/4 ve 1 litre) net içeriklerini gösteren ibareler taşımak zorundadırlar.

• Gıda, ilaç, temizlik ve kozmetik ürünlerinin Sağlık İdaresi’nce tescilli olması zorunludur. Bu konuda mutlaka ithalatçı taraf ile detayların konuşulması gümrük işlemlerindeki gecikme riskini azaltacaktır.

Tüm ürünlere (giyim kuşam, elektronik, beyaz eşya, vb.) muhakkak surette malın ithal olduğunu

gösteren (menşe belirtmeksizin) bir pul yapıştırılmakta, bu suretle hem gümrüklerden kaçak mal girişi kontrol edilmekte hem de ulusal ürünlerin tüketilmesi yönünde bir bilinçlenme sağlanmaya

çalışılmaktadır.

Ayrıca, Arjantin’de üretilen ürünler üzerinde Industria Argentina ibaresinin bulunması zorunludur. Yalnızca montaj gibi yüzeysel işlemler sonucunda yabancı parça/maddelerden üretilen ürünler Arjantin malı sayılmamaktadır. İthal malların etiketlerindeki bilgilerin doğruluğundan ithalatçı firmalar sorumludur. Gıda, ilaç gibi alanlarda görevli kurum ANMAT (http://www.anmat.gov.ar) olup, kurumun web adresinde pek çok faydalı bilgi yer almaktadır.

Arjantin’de ürüne göre değişmekle birlikte, ISO ve Pan Amerikan Standartları uygulanmaktadır.

Standartlarla ilgili kuruluş; Arjantin Standart Enstitüsüdür – IRAM (Instuto Argentino de Normalizacion)

2.6. Taşımacılık Maliyet ve Süreleri

Türkiye’den Buenos Aires’e 40’lık konteynır yaklaşık 2000 $’a gitmektedir. Nakliye süresi yaklaşık 28-35 gün civarında tutmaktadır.

2.7. Akreditif Kullanımı

Ticari ilişkilerin başlangıcında akreditif tavsiye edilmekte olup teorik olarak fatura tarihinden itibaren 30 gün içinde ödeme uygulanmakta ise de bu süre 60, 90, 120 hatta 180 gün olabilmektedir.

Arjantin kanunlarına göre, eğer konşimento Arjantin’deki banka namına yapılmışsa malın sahibi kabul edilir. Bu durumdan korunmak için bankayı taraf olarak belirtmemek yerinde olacaktır. Çeki listeleri Arjantin’deki gümrük işlemleri için şarttır ve her kolinin içindeki malı tanımlamak zorundadır.

2.8. Kamu İhaleleri

Arjantin’de kamu ihalesi almak, finansman kaynağıyla beraber gelindiği takdirde mümkün olabilmektedir. Finansman temininde yaşanacak güçlüğün yanı sıra, coğrafi açıdan uzaklık ve pazara yabancılık gibi faktörlerin de etkisiyle ülkemiz Müteahhitlik sektörü tarafından bu aşamada Arjantin’de kamu ihalesi alınması kolay görünmemektedir.

3. İŞADAMLARININ PAZARDA DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR

3.1. Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler

İş görüşmelerinden önce randevu almak gereklidir. Görüşmeler kişisel bağlantılara bağlıdır. Firmanın isminden çok kiminle bağlantı kurulduğuna değer verilir. İş bağlantılarında süreklilik ve güvenilirliği sağlamak çok önemlidir. Latin Amerika ve Avrupa kültürlerinden etkilenen Arjantin’de iş kıyafetleri, görünüş ve genel yaklaşım gösterişsiz olmalıdır.

Arjantinliler geleneksel olarak izinlerini yaz sezonu olan Ocak ve Şubat aylarında alırlar. Dolayısıyla ülkeye iş seyahati düzenlemek için en uygun aylar Nisan-Kasım arasındaki aylardır.

3.2. Pasaport ve Vize İşlemleri

1992’de iki ülke arasında imzalanan Vize Muafiyeti Anlaşması çerçevesinde Arjantin, Türk vatandaşlarına vize uygulamamaktadır. 3 aya kadar girişlerde vize gerekmemektedir.

3.3. Çalışma Saatleri

Arjantin’de mesai saatleri genelde 9.00 ve 18.00 arasındadır (Pazartesi-Cuma), Bankalar ise 10.00 ve 15.00 saatleri arasında çalışmaktadırlar (Pazartesi-Cuma). Alışveriş merkezleri 10.00-22.00 (her gün), Süper marketler 08.30-20.30 (Pazartesi-Cumartesi), 10.00-20.00 (Pazar) saatlerinde açıktır. Posta İdaresi 08.00-20.00 (Pazartesi-Cuma), 08.00-13.00 (Cumartesi) saatlerinde açıktır.

3.4. Ulaşım

Buenos Aires oldukça geniş metro ve otobüs sistemine sahiptir. Taksiler oldukça bol ve ucuzdur.

Şehirde iki önemli havaalanı bulunmaktadır. Bunlardan biri tüm iç hat yolculuklarının ve Uruguay, Brezilya ve Paraguay’a bazı uçuşların gerçekleştirildiği Aeroparque Jorge Newbery havaalanıdır. Diğer tüm uluslararası uçuşlar Buenos Aires’e 45 dakikalık mesafede olan (taksi ile 50 dolar) Ezeiza havaalanından yapılmaktadır.

Uluslararası araba kiralama şirketleri Arjantin’de faaliyet göstermekte olup, bunların web sayfalarından gerekli bağlantıları yapmak mümkündür. Ancak, Arjantin’de kısa sürede uyum sağlanması güç bir trafik düzeni vardır. Bu nedenle, oldukça düşük maliyetli olan ve şehrin iş bölgelerinde çok kolaylıkla bulunabilen taksilerden yararlanılması önerilmektedir.

Arjantin’deki önemli limanlar Bahia Blanca, Buenos Aires, Comodoro Rivadavia, Concepcion del Uruguay, La Plata, Mar Del Plata, Necochea, Rio Gallegos, Rosario, Santa Fe, Ushuaia’dır.

3.5. Haberleşme

Uluslararası hizmetler yeterli düzeydedir. Özelleştirilen telefon sisteminin yeni sahipleri operasyonları büyük ölçüde geliştirmişlerdir. Birçok işadamı daha hızlı ve verimli çalışabilmek için cep telefonu kullanmaktadırlar. Gerek yurtiçi gerekse uluslararası uzak mesafe konuşmaları oldukça pahalıdır.(Otellerde iki katı) AT&T, MCI ve Sprint maliyetleri düşürücü yerel telefon numaraları sağlamaktadırlar, ancak iş saatleri içinde bağlantı sağlamak son derece güçtür.

3.6. Sağlık

Buenos Aires herhangi bir sağlık riski taşımamaktadır. Sağlığa ilişkin koşullar iyidir. Ayrıca, şehirde uzman doktorlar, dişçiler bulunmaktadır.

3.7. İklim

Arjantin güney yarım kürede yer aldığından mevsimler kuzey yarım kürenin simetriğidir. Yılın en soğuk ayları Temmuz ve Ağustos iken, Ocak ve Şubat en sıcak aylar olmaktadır. Gerek çok sıcak olması, gerekse çok sayıda işadamının yaz dönemini (Ocak-Mart) Buenos Aires dışında geçirmesi nedeniyle iş seyahatleri için en elverişsiz dönem yaz dönemidir.

4. İHRAÇ POTANSİYELİMİZ

4.1. Tarım ve Gıda Ürünleri

Arjantin’in ihracatının yarısı tarımsal ürünlerin yer aldığı ilk 24 fasıldan (toplam ihracatın dörtte biri 10, 12 ve 23’üncü fasıllardan olmak üzere) gerçekleştirilmektedir. Sektör sadece Arjantin için değil tüm bölge ülkeleri için büyük önem arz etmektedir. Örneğin, MERCOSUR blok olarak (Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay) soya (11 milyar dolar), şeker (2 milyar dolar), et (1.8 milyar dolar), tavuk, tütün, kahve ve portakal suyu (her biri 1-1.5 milyar dolar arasında değişen tutarlarda) ihracatında dünyada ilk sırada yer almakta ve satışlarını her yıl yüzde 5 oranında artırmaktadır.

MERCOSUR üyesi olan Arjantin ile AB-MERCOSUR Serbest Ticaret Anlaşması(STA) ile eş zamanlı STA yapılması büyük önem arz etmektedir. Ülkenin gıda pazarının rekabetçi yapısına rağmen ülkemizden yapılan ihracatın artırılabileceği düşünülmektedir.

4.1.1. Baharat

Akdeniz baharatları konusunda ülkemiz dünyanın önde gelen üreticisi konumunda bulunmaktadır. Akdeniz baharatları çeşitli AB ülkeleri üzerinden de Arjantin’e ihraç edilmektedir.

Ülkemizden Arjantin’e ihraç edilen baharatlarda kekik ve anason öne çıkmaktadır. Arjantin’in 2009 yılında kekik ithalatı 0,3 milyon dolar olup bunun %46’sı ülkemizden ithal edilmiştir. Hindistan %37, İtalya %8 ve Lübnan %2 pay almıştır.

Anason ithalatı 2009 yılında 0,4 milyon dolar olup Suriye %58, Ülkemiz % 29, Hindistan %8, Çin %3, Mısır %1 pay almıştır.

4.1.2. Endüstriyel Bitkiler

Fiyat artışı ve tütün karşıtı kısıtlamalara rağmen, tütün ürünlerine yönelik önemli bir tüketici ilgisinin mevcut bulunduğu Arjantin’de 2009 yılında 14,2 milyon dolar tutarında yaprak ve döküntü tütün (GTİP: 2401) ithal edilmiştir. Söz konusu ithalatın 3 milyon dolarlık bölümü ülkemizden gerçekleştirilmekte olup, şark tipi tütünde pazarda rakibimiz bulunmamaktadır. Arjantin’in tütün ithal ettiği ülkeler arasında Malawi, Brezilya, Mozambik ve Makedonya da bulunmakta olup, bu ülkelerden sadece Makedonya yarı şark tipi tütün üretmektedir.

4.1.3. Konserve Meyve ve Sebze

Ekonomik krizin etkisiyle evde yemek yapma trendi güçlenmiş, özellikle makarna sosu ve pek çok Arjantin yemeğinin ana maddesi olan dilimlenmiş konserve domates tüketimi artmış ve sektörün parlayan yıldızı olmuştur. Konserve yiyecek reklamlarında “evde yapılmış gibi” teması öne çıkmakta olup söz konusu trendin etkisi ile özellikle dilimlenmiş domates, kornişon turşu ihracatımızın artırılabileceği düşünülmektedir.

Arjantin’in dilimlenmiş domates ithalatı 2009 yılında 1,4 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Krizin negatif etkisine rağmen 2008 yılına kıyasla %0,1 gibi neredeyse sıfıra yakın bir azalma yaşanmıştır. Pazarda yer alan ilk üç ülke ve pazar paylarına baktığımızda ülkemizin %58 pay ile birinci sırada yer aldığını; İtalya(%41) ve Meksika (%1) pay ile ikinci ve üçüncü sırada olduğu görülmektedir.

2008 yılında Arjantin, bir önceki yıla kıyasla %150 artışla 1,3 milyon dolar kornişon ithal etmiş ancak 2009 yılında ithalatı %48 azalarak 0,7 milyon dolar olmuştur. Pazarda yer alan ilk beş ülke ve pazar payları; İspanya (%30), Fas(%25), Almanya (%22), Meksika (%8) ve Fransa (%7)’dir.

4.1.4. Kuru Meyveler

Arjantin’in 140 milyon doların üzerinde kuru meyve ithalatı bulunmaktadır. Ülkemiz açısından önem taşıyan ürünlerin 2008 yılı ithalatları kuru kayısıda 253 bin dolar, kuru incirde de 150 bin dolardır. 2009 yılında ise Son iki yıl içerisinde kuru kayısı ithalatı radikal artış ve azalışlar göstermiştir 2008 yılında bir önceki yıla oranla %175 artış yaşanmıştır.

Ülkemizin kuru kayısı ve kuru incirde Arjantin’de pazar şansı bulunmaktadır. Kuru kayısıda rakipsiz olduğumuz Arjantin’de, kuru incir de ülkemizden sonra ikinci sırada yer alan Şili’nin payı ancak % 15’tir. Kuru meyveler gıda sanayinde girdi olarak kullanıldığı gibi nihai tüketiciler tarafından da tüketilmektedir.

Ülkemizin geleneksel ihraç ürünleri olan kuru kayısı ve incir uzun süredir Arjantin pazarında bulunmakla birlikte, son yıllara gelinceye kadar Türkiye menşeli ürünler çeşitli Avrupa ülkelerinin ve İsrailli firmaların aracılığıyla ülkeye girerken, yakın zamanda doğrudan Türk firmaları tarafından ürünlerin ihraç edildiği görülmektedir.

Kuru Kayısı

Zengin besin içeriği nedeniyle sağlıklı gıdalar sınıfında irdelenen kuru kayısı gerek çerezlik tüketim gerekse Arjantin’de tüketimi giderek artış gösteren unlu mamuller ve şekerli ve çikolatalı mamuller sanayinde kullanılabilmektedir. Arjantin’de son zamanlarda tüketilen gıdaların sağlıklı alternatifleri ile ikamesi gündemde olup, bunlar az yağ, şeker içeren ve ayrıca vitamin ve minerallerce zenginleştirilmiş gıdalardır. Üretilen kek, pasta, çikolata gibi ürünlerde kuru kayısı kullanılarak ürüne gerek farklı bir aroma gerekse sağlıklı bir nitelik kazandırılması mümkündür. Söz konusu ürün üreticileri ile görüşülerek tanıtım yapılmasının, tüketiciye yönelik yarışmalar ve gastronomi faaliyetleri ve tanıtıcı yayınlar hazırlamanın önem arz ettiği düşünülmektedir.

4.1.5. Maya

2009 yılında yaklaşık 7,4 milyon dolarlık maya ithal eden Arjantin maya pazarında, Paraguay, Çin, Fransa, İtalya, Brezilya ön sıralarda yer almıştır. Ülkemiz 2008 yılında 109 bin dolar, 2009 yılında 39 bin dolar maya ihracatı ile 15. sırada yer almıştır.

2009 yılında pastacılık ürünleri satış hacmi bir önceki yıla oranla %15 artarak 12 milyar Arjantin Pesosu satış hacmine ulaşmıştır.

Krizin etkilerine rağmen maya ithalatının yalnızca %4 gerilemiş olmasının en önemli nedeni son yıllarda Arjantin pazarında unlu mamuller tüketiminin önemli bir artış göstermesidir.

4.1.6. Organik Tarım Ürünleri

Kültürel yakınlıklar ve ülkeye alınan göç nedeniyle bazı etnik ürünlerin küçük olmakla birlikte Pazar payından söz etmek mümkündür. Bu kapsamda ülkeye hacim olarak küçük bir potansiyel olduğu düşünülmekle birlikte, kültürel etkinliklerin yer aldığı tanıtım faaliyetlerinde bulgurdan yapılan yemeklerin tadımı yapılarak satış yapılabileceği düşünülmektedir.

Arjantin yaşanan sağlık sorunları nedeniyle gıda tercihlerini sağlıklı gıdalar yönüne kaydırmaktadır. Bunlar daha fazla lif içeren, vitamin ve mineral açısından zengin ya da zenginleştirilmiş ürünler, sağlıklı sıvı yağ kullanımı, az yağ içeriğine sahip, şeker içeriği düşük ya da şeker içermeyen gıdalardır. Gıda pazarı değerlendirilirken söz konusu trendlerin giderek önem kazanacağı göz ardı edilmemelidir. Buna karşın henüz organik gıdalar için Arjantin bir pazar arz etmemektedir.

4.1.7. Sert Kabuklu Meyveler

Süpermarketler sert kabuklu meyvelerde en önemli dağıtım kanalıdır ve artan talep ile birlikte

süpermarketler sert kabuklu meyvelere daha fazla raf alanı ayırmaya başlamışlardır.

Fındık

Arjantin pazarında ülkemiz 2008 yılında %60 pay ile birinci sırada iken 2009 yılında %35 pay ile

İspanya’nın (%45) ardından ikinci sırada yer almıştır. Şili %23 pay ile üçüncü sırada yer almıştır.

Arjantin’e fındık ihracatımızda kabuksuz fındık en önemli payı almaktadır.

Sert kabuklu meyve tüketiminde Latin Amerikalı tüketicilerin potansiyel arz eden önemli bir grup olduğu düşünülmektedir. Tüketicilerin düzenli olarak sert kabuklu meyve tüketimi nedeniyle, aynı kategoride farklı damak tadı arayan tüketiciler için fındığın önemli ürün olabileceği düşünülmektedir.

4.1.8. Şekerli ve Çikolatalı Mamuller

2009 yılında Arjantin’in şekerli ve çikolatalı mamullerde toplam satış hacmi %22 artışla 4 milyar dolara ulaşmıştır. Özellikle çikolatalı mamullerde sağlıklı ürünlere ilgi artmıştır. Sütlü, yoğurtlu farklı tatlar ilgi çekmektedir.

Pazardaki güçlü rakipler dikkate alındığında ülkemiz açısından ambalajı ile dikkat çeken çikolatalara göre düşük fiyatlı kokolin grubunda (180690 gtip) potansiyel olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, jöleli şekerlerde (1704.90.65 gtip) ülkemizde üretim yapan uluslararası bir firma tarafından gerçekleştirilen ihracatın 2008 yılında 100 bin dolar iken 2009 yılında ihracat yapılamadığı görülmektedir. Lokum ve helva gibi geleneksel ürünlerimizde Arjantin’e ihracatımız düşük düzeylerde iken akide şekeri ihracatımızın 2008 yılında 40 bin dolar olduğu ancak 2009 yılında ihracat yapılmadığı gözlenmiştir. Küresel Krizin yansıması olan bu durumun 2010 yılından itibaren düzeleceği ve yeniden artış trendine geçileceği düşünülmektedir.

4.2. Sanayi Ürünleri

Arjantin hükümeti makine-ekipman ve oto yedek parça sektörlerinde son derece korumacı eğilimler taşımaktadır.

4.2.1. Beyaz Eşya

Türk beyaz eşya üreticileri basit montaj hatlarıyla başladıkları imalat faaliyetlerini, bugün kendi tasarım ve teknolojilerini yaratacak hatta dışarı teknoloji transfer edecek düzeye getirmişlerdir. Sektör aynı zamanda sıkı müşteri bağlılığına sahip güçlü markalar yaratmıştır ve başta Avrupa Birliği (AB) olmak üzere dış pazarlarda varlığını güçlendirmektedir. İç pazarın yanı sıra, Türk Beyaz Eşya Sektörü AB pazarında da önemli bir paya sahiptir. Dört büyük beyaz eşya olarak tabir edilen buzdolabı, fırın, çamaşır makinesi ve bulaşık makinesi pazarında yıllık 50 milyon adet satışın gerçekleştiği AB pazarının yaklaşık % 15’i Türk malı ürünlerden oluşmaktadır.

Beyaz eşya grubunda 8421 (yıkama ve temizleme makineleri) ve 8450 (çamaşır makineleri) gtip

grubunda Arjantin’e ihracatımız bulunmaktadır. Arjantin’in Brezilya’ya yönelik uyguladığı kısıtlamaların etkisiyle, ülkemizden Arjantin’e yönelik beyaz eşya satışlarında son dönemde küçük bir artış yaşanmıştır. Ancak bunun uzun süreli bir ticari ilişkiye dönüşmesi, mevcut ilişkilerin sağlıklı bir yapıda sürmesi gereğinin yanı sıra, Arjantin-Brezilya ticari görüşmelerinin geleceğiyle de yakından ilgilidir. Nitekim her iki ürün grubunda ekonomik krizin de etkisiyle 2009 yılı ihracatımızda sırasıyla %-12 ve % -26 düşüş yaşanmıştır.

4.2.2. Boru ve Bağlantı Parçaları

Arjantin inşaat sektöründe ülkemiz PVC profil üretici ve ihracatçıları için yeni bir pazar yaratılabileceği düşünülmektedir. Bu düşünce, ülkedeki mevcut inşaatların bütününe yakınında ahşap ve alüminyum doğramanın kullanıldığı, plastik doğramanın ise istisnai bir durum olduğu gözleminden doğmuştur.

Bu durumun ülkeye özgü iklim şartları gibi koşullardan kaynaklanıp kaynaklanmadığı konusunda

yapılan görüşmelerde, doğrama tercihlerinde iklimden ziyade alışkanlıkların ve plastik doğramanın pahalı olduğu kanısının etkili olduğu ve böylece ahşap ve alüminyuma yönelik talebin arttığı anlaşılmıştır.

Son dönemde, piyasada ilk kez plastik doğrama işine yönelen girişimciler görülmektedir. Hali hazırda Arjantin piyasasına adım atmış bulunan uluslararası markalar olarak Veka, Rehau, Royal Group, Schuco ve Kömmerling tespit edilmiştir. Ancak, piyasadaki mevcut durum, henüz pazarın çok küçük olduğunu ve hiç bir yabancı üretici firmanın belirli bir tanınmışlık düzeyine ulaşamadığını göstermektedir. Yalnızca Veka, diğer markalara kıyasla daha aktif bir tanıtım stratejisi benimsemiş görünmektedir.

Arjantin, boru ve bağlantı parçalarında (401699 gtip) 2009 yılında bir önceki yıla kıyasla %180 artış ile 3,1 milyon dolar ithalat yapmıştır.

Ülkemiz açısından potansiyel arz eden 4009 gtip grubunda yer alan boru ve bağlantı parçalarında

Arjantin 49,4 milyon dolar ithalat yapmaktadır. Pazarda ilk beş sırada yer alan ülkeler ve Pazar payları; Brezilya (%41), ABD(%9), İtalya (%8), Çin(%7) ve Tayland (%7)’dir.

PVC profil ve aksesuarlara uygulanmakta olan Arjantin gümrük vergisi % 17.5 düzeyindedir. Ayrıca, % 0.5 oranındaki istatistik vergisi ile % 21 oranındaki KDV de hesaba katıldığında, efektif korunma oranının % 21.5 civarında olduğu görünmektedir.

Müteahhitlik sektöründe yaşanmakta olan hızlı büyüme trendinin, PVC alanında pazara giriş için çok uygun koşullar sunduğu ve Arjantin pazarına gerçekleşecek bir girişin diğer Güney Amerika ülke pazarlarına açılım için de uygun bir atlama taşı olacağı düşünülmektedir.

PVC pazarına giriş için uygun zamanlama değerlendirilmesine paralel olarak Arjantin’deki sektör

temsilcileriyle kurulan temaslar neticesinde, halen plastik doğrama konusunda çalışan ya da mevcut faaliyet alanı itibariyle (alüminyum doğrama gibi) çalışma arzusunda olabilecek değişik büyüklüklerde çok sayıda firmanın varlığı tespit edilmiştir. Bu çerçevede, ülkemizdeki PVC profil sektör temsilcilerince bölge ülkelerindeki sektörel fuarlara katılım sağlanmasının distribütörlük/temsilcilik/ithalat ilişkisine dönüşebilecek verimli görüşmelerle sonuçlanabileceği düşünülmektedir.

4.2.3. Demir Çelik

Arjantin’in 72 ve 73 gtip bazındaki toplam demir çelik ve ürünleri ithalatı 2009 yılında 4,6 milyar dolar değerinde gerçekleşmiştir. İthalat değerleri Türkiye’nin bu ülkeye ihraç ettiği ürünler bazında incelendiğinde; 7216 (demir alaşımsız çelikten profil) grubunda 39,5 milyon dolarlık ithalatın %39’unun Brezilya’dan yapıldığı görülmektedir. Demir alaşımsız çelik (gtip:7216) pazarında ülkemiz Polonya ve Brezilya’dan sonra üçüncü sırada yer almaktadır. İspanya ve ABD diğer önemli tedarikçiler olmuştur. 7216 ürün grubunda Arjantin’in ithalatı 2009 yılında % 57 azalış gösterirken, dünya ithalatındaki payı %0,3 olmuştur. 2009 yılında Türkiye’nin 7216 grubunda Arjantin’e ihracatı 4,3 milyon dolar olmuştur. İhracat 2008–2009 döneminde %59 azalış göstermiştir.

Arjantin, 2009 yılında 32 milyon dolar değerinde demir çelik yassı ürün (7312) ithalatı gerçekleştirmiştir. İthalatın yaklaşık %44’ü Brezilya’dan yapılmıştır. G. Kore, Türkiye, Çin ve Şili pazarda ön sıralarda yer alan tedarikçiler olmuştur. 2009 yılında Türkiye’nin 7312 grubunda Arjantin’e ihracatı 2,4 milyon dolar olmuştur. İhracat 2008–2009 döneminde %380 artış görülmüştür. Arjantin yassı mamul ithalatında Türkiye’ye %0- 14 gümrük vergisi uygulamaktadır.

Türkiye’nin demir çelik yassı mamul üretimi henüz iç talebi karşılamamaktadır. 2008 yılı itibariyle Türkiye’nin görünür yassı çelik tüketimi yaklaşık 10 milyon tondur. Yassı mamul ihtiyacın 4,1 milyon tonu yerli üretimden kalan 7,2 milyon tonu ithalat ile karşılanmıştır. Ancak son yıllarda Türk demir çelik sanayinde yassı mamul üretimine dönük yeni yatırımlar yapılmaya başlanmıştır. Özellikle 3,5 milyon ton/yıl yassı mamul üretim kapasitesine sahip İşdemir’in Ağustos 2009’da üretime geçmesiyle Türkiye’nin toplam yassı mamul üretim kapasitesi 11,3 milyon tona ulaşmıştır. Önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin yassı mamul ihracat potansiyelinin artması beklenmektedir.

4.2.4. Doğal Taşlar

Doğal taşların başlıca kullanım alanı inşaat sektörüdür. Bu nedenle Brezilya inşaat sektörünün gelişimi, doğal taş alımında kilit rol oynamaktadır. Arjantin 2009 yılında 16,6 milyon dolarlık işlenmiş doğal taş ithalatı yapmıştır ve dünya ithalatındaki payı %0,2’dir. Arjantin’in ithalat yaptığı ülkeler ve pazar payları Brezilya (%29), İtalya (%21), Çin (%14), Mısır (%11) ve Hindistan (%9) ve Türkiye (%7) olarak sıralanmıştır.

Türkiye’nin 2009 yılında Arjantin’e gerçekleştirdiği işlenmiş doğal taş ihracatı %41 azalış göstererek 1 milyon dolar olmuştur. İhracatta öne çıkan ürünler 680291 gtip numarasında yer alan mermer-traverten-su mermeri grubu olmuştur. 6802 grubunda Türkiye’den ithal edilen ürünlerde Arjantin tarafından %6-8 arasında gümrük vergisi uygulanmaktadır.

4.2.5. Elektrikli Makineler ve Kablolar

Elektrik Kontrol ve Dağıtım Panoları (GTİP No: 8537)

Arjantin’in elektrik kontrol ve dağıtım panoları (8537 gtip no) ithalatı 2009 yılında 81 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkemizin Arjantin’e ithalatı 0,7 milyon dolar olup potansiyel olduğu düşünülmektedir.

Ülkemizde, orta voltaj kesicileri, röleler, düşük voltajlı pano ve hücrelerin, seramik yalıtkanların,

jeneratör, kontaktör, sigorta, iç tesisat malzemeleri ve aydınlatma malzemeleri gibi önemli elektrikli ekipmanın üretimi orta ve büyük ölçekli firmalar tarafından başarıyla gerçekleştirilmektedir. Elektro-mekanik imalat sanayindeki bilgi birikimi ve deneyim, elektrik sektörünün mühendislik, proje ve müteahhitlik hizmetleri alanlarında da mevcuttur. Ülkemizde, elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımının her aşamasında uluslararası düzeyde hizmet verebilen çok sayıda proje ve taahhüt kuruluşu vardır. Bunların pek çoğu yurtiçi olduğu kadar yurtdışı deneyimlere de sahiptir.

4.2.6. Elyaf ve İplik

Tekstil sektörü üretimi, yine de bazı tekstil ara mallarına olan ihtiyacın artabileceğine işaret etmektedir. Nitekim son dönemde ülkemizden ithal edilen sentetik iplik miktarlarında kısmi artışlar gözlenmektedir.

Sonuç olarak, Arjantin’de sektörel fuarlardan ülkemizdeki tüm tekstil sektörü temsilcilerinin beklenen faydayı elde edemeyebileceği, ancak sentetik iplik üretici/ihracatçılarının belirli bir düzeyde yeni işbirliği olanaklarına kavuşabileceği düşünülmektedir.

4.2.7. Gıda İşleme Makineleri

Tarım ürünleri alanında, gerek Arjantin gerek diğer bölge ülkeleri genellikle çok rekabetçi bir yapıya sahiptir. Arjantin’in önümüzdeki yıllarda gıda işleme ve paketleme sektörlerinde büyüme yaşanması beklenmektedir.

Arjantin’de gıda işleme makinelerinde: ABD, Brezilya, Almanya, İtalya, İspanya pazarın ilk beş sırasında yer almaktadır. Ambalaj makinelerinde ise sırasıyla: İtalya, Almanya, İspanya, Brezilya ve ABD yer almaktadır.

4.2.8. Hazır Giyim

MERCOSUR alanında tekstilde çok yüksek gümrük vergileri uygulanmaktadır. İstisnalar dışında, tekstil kategorilerindeki gümrük vergileri yüzde 17.5-21.5 arasında (el dokuma halı gibi istisnai ürünlerde yüzde 35) değişmektedir. Yüzde 21 oranındaki KDV de hesaba katıldığında, efektif korunma oranı yüzde 21-26’ya yükselmektedir. Üstelik kendisi de bir tekstil üreticisi olan Arjantin’in yanında, tekstilde dünyanın en rekabetçi ülkelerinden biri olan Brezilya bir MERCOSUR üyesi olarak devrede yer almaktadır. Ne var ki, Brezilya’nın dahi pazara erişimi son derece sınırlı düzeydedir. Zira, Arjantin, makine-ekipman ve otomotiv sektörlerinde olduğu gibi, tekstil alanında da son derece korumacı bir reflekse sahip görünmektedir.

Sonuç olarak, Arjantin tekstil ithal pazarı çok zorlu ve bu nedenle de küçük bir pazar görünümündedir. Pazarın neredeyse yarısı Brezilya’lı üreticilerin elindedir. Çin ve Hindistan gibi tekstil sektörünün önde gelen rekabetçi ülkeleri şu ana kadar Arjantin pazarında Brezilya ile rekabet edebilir görünmemektedir.

Elyaf ve İplik

Tekstil sektörü üretimi, yine de bazı tekstil ara mallarına olan ihtiyacın artabileceğine işaret etmektedir. Nitekim son dönemde ülkemizden ithal edilen sentetik iplik miktarlarında kısmi artışlar gözlenmektedir.

Sonuç olarak, Arjantin’de sektörel fuarlardan ülkemizdeki tüm tekstil sektörü temsilcilerinin beklenen faydayı elde edemeyebileceği, ancak sentetik iplik üretici/ihracatçılarının belirli bir düzeyde yeni işbirliği olanaklarına kavuşabileceği düşünülmektedir.

4.2.9. Isıtma Soğutma, Havalandırma

Arjantin iklim koşulları nedeniyle önemli bir pazardır. 2008 yılına kıyasla %65 daralarak 91 milyon dolara düşen ithalatın yalnızca %2’lik payını alabilen ve pazarda dokuzuncu sırada yer alan ülkemiz açısından önemli bir potansiyel olduğu düşünülmektedir. Çin, Brezilya, ABD, Fransa ve Japonya ilk beş sırada yer alan rakiplerimizdir.

4.2.10. Müteahhitlik Hizmetleri

Sektördeki hızlı gelişimin yarattığı güçlü talep özellikle inşaat malzemeleri alanında önemli ölçüde fiyat artışlarına yol açmıştır. En yüksek artışlar yüzde 108’e ulaşan oranla bakır borular, hortumlar ve tesisat malzemesi ile yüzde 40 oranla su tesisatı ve armatürlerde görülmüştür.

Son yirmi yıl içinde altyapı yatırımları büyük ölçüde gerileyen Arjantin’de geçtiğimiz yıllarda yaşanan şiddetli su taşkınları, yeni altyapı yatırımlarına olan ihtiyacı daha da artırmıştır. Gerek merkezi, gerek mahalli düzeyde gerçekleştirilmesi gereken yüzlerce yol, su, baraj ve taşkın önleme projesi, her biri on binlerle ifade edilen bir dizi sosyal konut projesi, çok sayıda petrol ve doğal gaz boru hattı projesi bulunmaktadır.

Ancak, tüm bu projelerin gerçekleştirilmesi finansman ihtiyaçlarının karşılanabilmesine bağlıdır. Ülkede yaşanan ekonomik kriz sonrasında, özelikle son dönemde finansal çevrelerle olan ilişkilerde belirgin bir bozulma ortaya çıkmıştır. Gerçekleştirilmesi düşünülen büyük projelerde çoğu kez Dünya Bankası ve Inter-American Development Bank’dan sağlanan krediler özellikle önem taşımaktadır.

Söz konusu finansman sıkıntısı nedeniyle, mevcut durumda ülkede kamuya ait ihale alabilmenin en önemli şartının finansman kaynağıyla beraber gelmek olduğu sektörde konuşulmaktadır. Ancak, sektörde genelde gözlenen tutucu yapı bu noktada dikkat çekici bulunmaktadır. Yurtdışı kaynaklı finansman dahi olsa, yabancı müteahhitlerin yer alacağı ihale ve bayındırlık planlarına yönelik rahatsızlık sektör temsilcilerince açıkça dile getirilmektedir.

4.2.11. Otomotiv Ana ve Yan Sanayi

Arjantin’in oto ana sanayi ithalatı, bir önceki yıla oranla % 44 gerileyerek 2009 yılında 3,2 milyar dolar olmuştur. İthalat yapılan başlıca ülkeler Brezilya, Meksika, Almanya, Çin ve Japonya’dır.

Ana sanayi ithalatında ilk sıralarda binek otomobilleri, kamyonlar, traktörler ve toplu taşıma araçları yer almaktadır. Binek otomobil ithalatı 2009 yılında bir önceki yıla göre % 35 azalmış ve 2,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Binek otomobil ithalatında başlıca ülkeler Brezilya, Meksika ve Almanya’dır. Brezilya MERCOSUR sayesinde elde ettiği kolaylıklar sayesinde %75 paya sahiptir.

Türkiye’nin Arjantin’e olan oto ana sanayi ihracatında öne çıkan ürün traktörler olup, 2009 yılında ana sanayi toplam ihracatımız 2008 yılına oranla %53 azalmış ve 1,7 milyon dolar olmuştur bu ihraç değerinin 1 milyon dolarlık kısmını ise traktör ihracatımız oluşturmaktadır.

8701 grubunda en önemli rakiplerimiz ve pazar payları; Brezilya (%74), ABD (%12), Uruguay (%5), Fransa (%2) ve Hindistan (%2) olarak sıralanmıştır. Arjantin bu ürün grubunda Türkiye’den yapılan ithalatta %0–35 oranında gümrük vergisi uygulamaktadır.

Arjantin’in oto yan sanayi ithalatı 2008 yılında 5,9 milyar dolar olmuştur. İthalat yapılan başlıca

ülkeler; Brezilya, Almanya, ABD, Japonya, Çin ve Fransa’dır. Türkiye Arjantin’in oto yan sanayi

ithalatında on sekizinci sırada yer almaktadır. Arjantin’in en fazla ithal ettiği yan sanayi ürünleri

arasında otomotiv yedek parçaları, dizel-yarı dizel motorlar, lastikler, motor ve parçaları, transmisyon milleri ve pistonlar yer almaktadır.

Türkiye’nin Arjantin’e olan toplam oto yan sanayi ihracatı 2008 yılında 16,5 milyon dolar olmuştur. 2009 yılında ihracatımız %64 artarak 27 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. İhracatın en fazla olduğu ürünler; motor ve parçaları, otomobil lastiğidir.

2009 yılında Türkiye’nin Arjantin’e 8708 grubunda yaptığı ihracat 24 milyon dolar, 4011 grubunda 1,3 milyon dolar olmuştur. 8708 grubunda ihraç ettiğimiz en önemli ürün grubu; 870829 ve 870810 olmuştur. Bu ürün grubunda Arjantin pazarındaki en önemli rakiplerimiz ve pazar payları; Brezilya (%45), Almanya (%11), İspanya (%10), Fransa (%9) ve Tayland (%8) olmuştur. Ülkemiz ise %2 pay ile sekizinci sıradadır.

Arjantin ithal yedek parça pazarındaki mevcut payımız son derece sınırlı olmakla beraber;

• sektördeki büyüme trendi,

• ilk kez 2005 yılında Türkiye menşeli otomobillerin Arjantin’e ithal edilmeye başlanmış olması,

• mevcut Türkiye menşeli yedek parça ithalatının geçmişte Avrupa ülkeleri vasıtasıyla gerçekleştirilirken bugün doğrudan ülkemizden yapılmaya başlanmış olması, iki ülke sektörleri arasındaki işbirliğinin giderek artacağına ve karşılıklı olarak birbirlerinin pazarlarında daha fazla yer bulabileceklerine işaret etmektedir.

Ancak, ülkede çeşitli sektörlerde mevcut aşırı korumacı eğilim bu beklentinin makul düzeyde tutulmasını gerektirmektedir. MERCOSUR’un Ortak Otomotiv Politikası gereğince 2006 yılı sonunda gerçekleşmesi öngörülen birlik içi serbest ticaret uygulamasının bir kez daha ertelenmiş olması bu eğilimin kısa sürede değişmeyeceğine işaret etmektedir.

Gerek Arjantin’de gerekse diğer bölge ülkelerinde düzenlenen sektör fuarlarında ülkemiz otomotiv yedek parça sektör temsilcilerinin daha fazla yer almasının, tamamlayıcı ürünlerin ve böylece yeni işbirliği alanlarının tespiti açısından yararlı olacağı değerlendirilmektedir. Halen bölge ülkelerinin tamamının taşıt araçları yedek parça ve aksesuarları sektöründe ihracat yapmakla beraber, yine tamamının sektörde net ithalatçı konumunda bulunması bu yargıyı güçlendirir mahiyette görülmektedir.

Oto Lastik

4011 grubunda ihraç ettiğimiz en önemli ürün grubu; 401110- otomobil dış lastiği ve 401120- kamyon, otobüs dış lastikleri ve 401161-tarım, orman taşıtları için dış lastikler olmuştur. 4011 grubunda en önemli rakiplerimiz ve pazar payları Brezilya (%55), Japonya(%7) Çin (%6), ABD (%2) ve İspanya (%2) olarak sıralanmıştır. Arjantin bu ürün grubunda Türkiye’den yapılan ithalatta %0–16 oranında gümrük vergisi uygulamaktadır.

Arjantin otomotiv sektöründe yukarıda açıklanan canlanmanın oto lastik sektöründe de yeni fırsatlar doğurabileceği düşünülmektedir. Nitekim Arjantinli lastik distribütörleri tarafından Türkiye’nin otomobil lastiğindeki ve özellikle de önemli bir sektör girdisi olan kord bezindeki başarısının halihazırda bilinmekte olduğu ve dolayısıyla Türk lastik markalarının distribütörlüğü konusunda bir ilginin de mevcut bulunduğu görülmektedir.

4.2.12. Sofra ve Mutfak Eşyaları

Türkiye’de cam sanayi %100’e yakın yerli hammadde kullanan, cam kalıplarını ve makinelerin bir bölümünü yurtiçinden sağlayan gerçek anlamda ulusal bir sanayidir. Oldukça rekabetçi olan sektörde büyük tesislerin yanı sıra küçük ve orta büyüklükte firmalar da faaliyet göstermektedir.

2008 yılında cam sofra mutfak eşyaları ithalatı 35,4 milyon dolar olan Arjantin ülkemizden 1,1 milyon dolar cam eşya ithalatı gerçekleştirmiştir. Söz konusu pazarda başlıca rakipler: Brezilya, Çin, Kolombiya, Portekiz ve Fransa’dır. Ülkemiz için uygulanan gümrük vergisi %18’dir. Brezilya MERCOSUR üyeliği, Kolombiya ortak üyeliği nedeniyle pazarda daha avantajlı durumdadır.

4.2.13 Takım Tezgahları

Takım tezgahları, metalleri çeşitli yollarla işleyen ve imalat sanayinin ana girdilerinden birini oluşturan makine ve ekipmanıdır. Sektörün ürünleri başlıca iki kategoriye ayrılmaktadır:

• Talaşlı İşleme Tezgahları

• Metal Şekillendirme Tezgahları

Talaşlı işleme tezgahları arasında yer alan başlıca ürünler: Lazer, foton, ultrasonik, elektro-erozyon yöntemiyle maddeleri aşındırarak işleyen makineler; metal işleme merkezleri, tek ve çok istasyonlu tezgahlar; torna tezgahları; delme, freze, rayba tezgahları; bileme, taşlama, cilalama tezgahları; dişli, yiv vb. açma ve testere ve broş tezgahlarıdır.

Metal şekillendirme tezgahları ise: Metalleri kesme, dövme, katlama, kavislendirme vb yoluyla işleyen makine ve presler; çubuk, profil, boru tel çekme tezgahları, vida, cıvata, tel işleme makineleridir.

Diğer tezgahlar: Taş, beton, seramik, soğuk cam, beton işleyen makineler, testereler cilama vb. makineleri; ağaç, mantar, seramik, sert plastik ve kauçuk işleyen makineler (testereler, kalıp-freze

makineleri, parlatma-taşlama makineleri, bükme-birleştirme makineleri, delik açma-zıvanalama makineleri, yarma-dilme-yapraklama makineleri); takım tezgahlarının aksam ve parçalarıdır.

Metal şekillendirme-kesme makine ve presleri (gtip: 8462)

Arjantin 2008 yılında bir önceki yıla kıyasla %56 artış ile 71,1 milyon dolar değerinde, “metal

şekillendirme-kesme makine ve presleri” ithalatı yapmıştır. 2009 yılında krizin de etkisiyle ithalatta %30 daralma yaşanmış ve ithalat 50,1 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Dünya ithalatında %0,6’lık bir pay almıştır. İthalatta ilk beş ülke İsviçre (%18), İtalya (%12), Brezilya (%12), Çin (%11) ve İspanya (%11) olarak sıralanmıştır.

Türkiye söz konusu üründe 2009 yılında Arjantin’e 1,7 milyon dolar değerinde ihracat gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin pazardaki yeri %3’lük pazar payı ile onuncu sıra olmuştur. İhracat değeri 2008–2009 döneminde %62 azalmıştır. Arjantin Türkiye’den ithal edilen metal şekillendirme makine ve preslerinde %0-20 gümrük vergisi uygulamaktadır.

4.2.14. Tarım Alet ve Makineleri

Tarım ürünleri alanında, gerek Arjantin gerek diğer bölge ülkeleri genellikle çok rekabetçi bir yapıya sahip bulunmakta olup, bu yapı nedeniyle tarım alet ve makineleri alanında bir potansiyel olabileceği düşünülmektedir.

Arjantin’in tarım ürünleri ihracatının çoğunlukla işlenmemiş ya da yarı işlenmiş olduğuna ve bu

durumun bir yandan ülkenin katma değer kaybına, diğer yandan ise işsizliğe ve gelir dağılımında

bozukluğa yol açtığına yönelik yaygın eleştiriler bulunmaktadır.

Türkiye’de tarım alet ve makineleri sektöründe yaklaşık 130 farklı alet ve makine üretimi yapılmaktadır. Türk alet ve tarım makineleri imalat sanayisinin ürün yelpazesi içinde yer alan ürünler genel olarak şunlardır: Tarım traktörleri, biçerdöverler, tek-akslı motorlu çapalar (motokültörler), motorlu biçme makineleri, toprak işleme ve tohum yatağı hazırlama makine ve ekipmanı, ekim, dikim makine ve ekipmanı, gübreleme makineleri, bitki koruma ve sulama için araç ve donanımlar, hasat makineleri ve ekipmanı, ürün harmanlama, kurutma, savurma, temizleme, sınıflandırma, işleme için makine ve ekipmanı, hayvancılık için makine ve ekipmanlar ve tarla ve bahçe üretimi için diğer makine ve ekipmanı.

Türkiye tarım alet ve makineleri sektörü, tarım alet ve makineleri sanayisi ve traktör sanayisi olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmaktadır. Yaklaşık 1.000 adet tarım alet ve makineleri üreticisi ve ithalatçısı bulunmaktadır. Traktör sektöründe ise 28 firma faaliyet göstermektedir. Sektör yaklaşık 15.000 kişiye doğrudan istihdam sağlamaktadır. 2009 yılında ihracatta en önemli kalemler, kümes hayvancılığına mahsus diğer makineler (GTİP:8436.29), diğer harman makineleri (GTİP: 8453.52), ekim ve dikim makineleri (GTİP: 8432.30)’dir.

Tarım makinelerinde kullanılan yedek parçaların toplam ihracatı ise yaklaşık 30 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.

Tarım alet ve makinelerinde, ülkemizden Arjantin’e kümes hayvancılığında kullanılan makineler ihraç edilmektedir. 20 milyon dolarlık pazarda ülkemiz 1 milyon dolar paya sahiptir. Pazarda ilk beş sırada; ABD(%38), Brezilya(%19), İspanya (%12), Almanya (%11) ve ülkemiz (%5) Pazar payı ile yer almaktadır.

5. GENEL DEĞERLENDİRME ve ÖNERİLER

İhracatımızın daha hızlı bir artış seyri izleyememesinin en önemli nedeni uzaklık dolayısıyla ihracatçılarımızın bu piyasayı ziyaret etmemeleri ve yalnızca faks veya e-posta yoluyla fiyat teklifi sunmalarıdır. Ülkemizin ihraç etmeye çalıştığı pek çok sanayi ürününde ise rakip ülkeler önceki yıllarda piyasadaki yerlerini almışlar ve piyasaya yerinden hitap etmeye başlamışlardır. Doğal olarak çok ciddi bir fiyat farklılığı olmaksızın yıllardan bu yana rakiplerimizden mal alan Arjantinli firmaları etkilemek mümkün olamamaktadır.

Pek çok malda ise zaten kalite birinci sırada gelmekte ve ithalatçılar tanımadıkları bir firmanın malını girdi olarak kullanma riskini almakta çekingen davranmaktadırlar. Bu sorunun çözülebilmesi için birinci aşamada MERCOSUR bölgesinde yapılan önemli fuarlara firmalarımızın, ihracatçı veya üretici birliklerimizin katılımının artırılmasından ve firmalarımızın ithalatçıları yerinde ziyaret etmeleri ve bire bir ilişki kurmalarından geçmekte, uzun dönemli ve köklü çözüm için ise piyasaya yerinden hitap etmek amacıyla bölge ülkelerine ihracat ofisleri açmak gerekmektedir.

Arjantin’e ihracatımız ekonomik kriz ve devalüasyonun negatif etkisi nedeniyle ciddi şekilde düşmüş olup, devalüasyon sonrasında pek çok malda daha rekabetçi hale gelen Arjantin’den ülkemize özellikle hammadde ihracatının artması beklenmektedir.

Ülkemizin Arjantin’den gerçekleştirdiği ithalatın %90’ını tarım ağırlıklı ürünler oluşturmaktadır. Arjantin özellikle dondurulmuş balık, sakatat, süt tozu, bal, ham deri, yün, kıl ve ağaç ürünleri üretimi ve ihracatında yüksek bir potansiyele sahiptir.

Arjantin, dünyanın en büyük et ihracatçısı ülkelerinden biri olmakla birlikte, son yıllarda et ihracatında belirgin bir düşüş görülmüştür. Avrupa pazarına girmekte bazı güçlüklerle karşılaşılması, Arjantin’i yeni pazarlar aramaya sevk etmiştir. Ülkemiz ile Arjantin’in bu alanda işbirliği imkanları mevcuttur. Özellikle Güneydoğu Anadolu Projesi çerçevesinde, bu bölgede gerçekleştirilecek olan ortak hayvancılık yatırımları sayesinde iki ülke, talebin sürekli artmakta olduğu Ortadoğu pazarına kolaylıkla girme şansına sahip olabilecektir. Ayrıca, Arjantin, söz konusu ülkelerle ticari ilişkilerini geliştirebilmek için Türk serbest bölgelerinden yararlanabilecektir. Bu bölgelerdeki depolama imkanları ve mevzuat kolaylıkları büyük bir et ve et ürünleri ihracatçısı olan Arjantin’e önemli fırsatlar sunmaktadır.

Öte yandan, nohut, mercimek, tütün, baharat, yaş meyveler (özellikle greyfurt, portakal, mandalina), çekirdeksiz kuru üzüm, kuru incir, fındık, kuru kayısı, Antep fıstığı ve yer fıstığı Arjantin’e ihraç edilebilir potansiyel ürünler olarak sıralanabilir. Ayrıca, dokuma, giyim, cam mamulleri, seramik mamulleri, inşaat demiri, madeni mutfak eşyası, taşıt araçları ve bunların aksam ve parçaları, hediyelik eşya, halı ve kilim ihraç potansiyeli bulunan diğer ürünlerdir. Bunun yanı sıra, kalite, miktar ve fiyat itibariyle deri sektörümüz bu ülkenin ihtiyaçlarına rahatlıkla cevap verebilecek niteliktedir. Arjantin ve Türkiye’de ortak yatırım ve üretim imkanları bulunmaktadır.

Arjantin dünyadaki başlıca yün ve pamuk üreticisi ülkelerden biri olup, aynı zamanda, gelişmiş olan hayvancılığa bağlı olarak önemli miktarda ham deri elde etmektedir. Bu çerçevede, tekstil ve deri giyim konusunda bu ülkede yapılacak yatırımların getirisinin yüksek olacağı göz önünde bulundurulmalıdır.

Yabancı sermayeye sağlanan kolaylıklar ile birlikte değerlendirildiğinde Arjantin, Türk yatırımcıları için belirli alanlarda karlı yatırımların yapılabileceği bir ülke olarak görülmektedir.

Arjantin ve Türkiye arasında ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi için potansiyel mevcut olup, iki ülke özel sektör temsilcilerini bir araya getirecek toplantı, seminer ve karşılıklı ziyaret, ticaret fuarları ve benzeri organizasyonların düzenlenmesi suretiyle, yatırımların artırılması ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi mümkün olabilecektir.

Arjantin ile ülkemiz arasında kurulacak yakın ekonomik işbirliği, Arjantin’in üyesi bulunduğu MERCOSUR ile ortaya çıkacak geniş pazardan Türk firmalarının da yararlanmasına yol açacaktır.

KAYNAKÇA:

DTM İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi Arjantin Ülke Raporu, Esin ŞEN Ankara- 2011

Ankara Ticaret Odası İnternet Sitesi ( http://www.atonet.org.tr/yeni/index.php?p=457&l=1 )

Birebir İletişim Ticaret Portalı ( http://www.birebiriletisim.com/?module=dunya&submodule= ulke&ulkeid=0000000002 )

DTM Anlaşmalar Genel Müdürlüğü Arjantin Raporu, M. Ali ERKAN

Economist Intelligence Unit ( http://country.eiu.com/Argentina )

CIA World Fact Book ( https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ar.html )

T.C. Buenos Aires Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği ( http://www.musavirlikler.gov.tr/index.cfm? ulke=RA&dil=TR&Submit=Giri%C5%9F )

Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret Bilgi Sistemi