Asbest insan sağlığını tehdit eden ciddi bir sorundur. Isı, basınç, asitlere ve elektriğe gösterdiği yüksek dayanımın yanı sıra ekonomik olması sebebiyle yıllarca birçok alanda yalıtım malzemesi olarak kullanılan asbest, günümüzde birçok insanın sağlığını tehdit etmektedir. Ülkemizde ve birçok ülkede asbest kullanımı yasaklanmış olmasına rağmen, asbest tespiti yapılmadan başlanan yıkım ve tamirat gibi işlerde asbeste maruziyet oluşmaktadır. Bu işlerde çalışanlar direkt olarak asbeste maruz kalırken, havaya karışan asbest lifleri çalışma bölgesinin çevresinde bulunan insanlara da ulaşmaktadır. Birçok hastalık yapan zararlı maddeyle mücadele edebilen insan vücudu asbest liflerini dışarı atamamakta veya eritememektedir. Tek bir asbest lifinin kansere yol açabildiği yapılan sağlık çalışmalarında ortaya konmuş ciddi bir bulgudur.
Ülkemizde asbest kullanımı yasaktır. Fabrika, bina, işyeri gibi her türlü yapıda ve gemilerde yürütülecek olan bakım-onarım veya yıkım faaliyetlerinden önce asbest tespiti zorunludur. Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmelik kapsamında yıkılacak her bina için asbest envanter raporu hazırlanması gerekir. Asbest tespit edilen yerlerde gerekli sağlık ve güvenlik önlemleri alınarak asbestin ortamdan uzaklaştırılması yasal olarak zorunludur. Asbest tespit edilen binalarda Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik kapsamında eğitimini almış asbest söküm uzmanlarının yönetiminde asbest söküm çalışanları tarafından asbestin sökülmesi gerekir. Asbest sökümü gerçekleştikten sonra bakım-onarım veya yıkım faaliyetlerine başlanabilir.
Asbest Söküm Uzmanı Kimler Olabilir?
Asbest tespit etilen ortamlardan asbestin sökülerek uzaklaştırılması, Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğe göre yapılır. Asbest söküm, yıkım, tamir, bakım, uzaklaştırma çalışmaları asbest söküm çalışanları tarafından asbest söküm uzmanı nezaretinde ve sorumluluğu altında gerçekleşir. Tüm sağlık ve güvenlik önlemlerini alarak asbest maruziyeti oluşmadan asbest sökümünü tamamlamak asbest söküm uzmanlarının görevidir.
Asbest söküm uzmanı olmak için en az C sınıfı iş sağlığı ve güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmak gerekmektedir. Asbest söküm uzmanlığı eğitimi İSGÜM tarafından verilir. Asbestle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik kapsamında verilen eğitimler 1 hafta sürmektedir. Eğitimin sonunda yapılan sınavda başarılı olanlar asbest söküm uzmanı belgesi almaya hak kazanır. Asbest söküm uzmanları 5 senede bir tekrar eğitime girerek belgelerini yeniletmek zorundadır.
Asbest Söküm Çalışanı Kimdir?
Asbest sökümü çalışmalarında yer alacak çalışanların asbest söküm çalışanı belgesine sahip olması gerekmektedir. Asbest söküm çalışanları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından oluşturulan komisyon tarafından belirlenen eğitim programına katılarak belge almaya hak kazanır. Komisyon tarafından oluşturulan eğitim programı yetkilendirilmiş eğitim kurumlarında asbest söküm uzmanları tarafından verilmektedir. Sağlık problemi olmayan herkes asbest söküm çalışanı eğitimine katılabilir. Aldığı eğitimlere harfiyen uyarak hem kendi sağlığını hem de diğer insanların sağlığını düşünerek çalışmak asbest söküm çalışanının en önemli sorumluluğudur.
Asbest Sökümü Nasıl Yapılır?
Asbest tespit edilen yerlerde asbest sökümü ve bertarafı asbest eğitimi alan uzman kişiler tarafından yapılır. İşin planlanması ve yürütülmesi asbest söküm uzmanı tarafından yapılır.
Asbest söküm çalışmasının ilk adımı asbest tespit edilen yerde yapılan keşiftir. Asbest söküm uzmanı yaptığı keşif sonrasında asbestin bulunduğu yere ve ortam koşullarına göre alacağı sağlık ve güvenlik önlemlerini belirler. Söküm çalışmasının kaç asbest söküm çalışanı ile tamamlayacağının kararını verir. Oluşacak atık miktarını yaklaşık olarak hesaplayarak lisanlı bertaraf tesisi ile atıkların bertarafı için anlaşma yapar. Yine hesaplanan atık miktarına göre lisanslı atık taşıma aracını ayarlar. Asbestin bulunduğu yere göre yapılacak söküm tekniğini belirleyerek kullanılacak ekipmanları hazırlar. Riskler belirlenerek risk analizi hazırlanır. Söküm planı hazırlandıktan sonra söküme başlamadan önce asbest sökümü yapılacağını İŞKUR’a bildirir.
Söküm aşamasına geçildiğinde ilk olarak sağlık ve güvenlik önlemleri alınır. Sökümün yapılacağı yere söküm çalışanları haricinde kimsenin giremeyeceği şekilde şeritler çekilerek uyarı levhaları asılır. Söküm yapılacak yere uygun olarak karantina veya kısmi karantina kurulur. Tulum, maske, eldiven gibi kişisel koruyucu donanımlar giyilerek söküme başlanır. Söküm esnasında asbestli malzemeyi en az hasarla parçalamadan yerinden alınması çok önemlidir. Sökülen asbestli malzemeler paketlenerek asbest etiketi ile etiketlenir. Asbestli atıklar paketlenirken paketi yırtabilecek keskin köşelerin düzeltilmesi ve paketlerin etrafının streç film ile sarılarak paketlerin bütünlüğünün sağlanması çok önemlidir. Asbestli atıklar nakliye aracına alınmadan önce söküm işlemi bitene kadar uygun bir yerde depolanır. Asbest sökümü esnasında asbest ölçümünde yetkili laboratuvar personelleri tarafından asbest söküm çalışanlarının üstüne bağlanan ölçüm cihazları ile asbest maruziyeti ölçümleri yapılır.
Tüm asbestli malzemelerin sökümü bittiğinde yine yetkili laboratuvar personelleri tarafından ortamda asbest ölçümü yapılır. Ölçüm sonucunda havada asbest tespit edilmemiş ise karantina kaldırılır. Hepa filtreli sanayi tipi elektrikli süpürge ile yerler süpürülür.
Son aşama asbestli atıkların lisanslı bertaraf tesisine nakledilerek bertaraf edilmesidir. Asbestli atıklar Entegre Çevre Bilgi Sisteminde MOTAT kaydı açılarak lisanslı atık taşıma aracı tarafından lisanslı atık bertaraf tesisine gönderilir. Atıkların yüklenmesi esnasında paketlerin bütünlüğünün bozulmamasına dikkat edilmelidir.
Çalışma bittikten sonra asbest söküm uzmanı tarafından asbest söküm raporu hazırlanır. Raporun içerisinde çalışma alanına ait bilgiler, söküm için alınan önlemler, söküm sırasında ve sonrasında çekilen fotoğraflar, yetkili laboratuvar tarafından verilen analiz sonuçları ve atıkların bertaraf tesisine kabul edildiğini gösteren MOTAT kaydı yer almaktadır.
Keleş Çevre, tecrübeli asbest söküm uzmanları ve asbest söküm çalışanları ile Türkiye genelinde asbest söküm hizmeti vermektedir.