Askere giden işçinin hakları arasında istifa ve fesih yer alıyor. Askerlik nedeniyle kıdem tazminatı almak isteyen bir işçi öncelikle gerçekten askere gideceğini kanıtlamak zorundadır. Bunun için fesih bildiriminin ekine kurumdan alınmış olan “Askerlik Sevk Belgesi” eklemesi gerekiyor.
Askerlik sevk belgesi ve fesih ihbarnamesi işverene yazılı olarak iletilmelidir. Yani askerlik sebebiyle istifa edecek işçi mutlaka yazılı bir dilekçe ile işverene başvurmalıdır. Bunun haricinde işçinin direkt noter aracılığı ile ihtarname çekmesi de mümkün ve daha sağlıklı bir yoldur. Yine çekilecek ihtarnamede de istifa sebebi askerlik sebebine dayandırılmalı ve askerlik belgesi de ekte sunulmalıdır.
İşçinin askerlik sebebi ile işten ayrılması koşulunda işyerindeki çalışma süresine göre belirlenen 2 hafta ile 8 hafta arasında olan ihbar (bildirim) öneli sürelerine uymak zorunluluğu yoktur. Yani sevk belgesi elindeyse işten derhal (bildirimsiz) ayrılabilir. İşçi muvazzaf askerlik sebebiyle işten ayrıldığını işverene kanıtlamakla yükümlüdür.
4857 Sayılı İş Kanununun 120. maddesi ile 1475 sayılı eski İş Kanununun halen yürürlükte olan ve kıdem tazminatını düzenleyen 14. maddesi uyarınca kıdem tazminatına hak kazanacağı açıktır. 2019 yılında yürürlüğe giren 7179 sayılı Asker Alma Kanunu bedelli askerliği kalıcı kılmıştır.
4857 Sayılı İş Kanunu ’nun 120. maddesi ile 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun hali hazırda yürürlükte olan ve kıdem tazminatını düzenleyen 14. maddesi incelendiğinde, muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı düzenlenmiştir. Türk Dil Kurumu sözlüğünde “muvazzaf” kelimesinin anlamı “askerlik, Silahlı Kuvvetler’de vazife başında olan subay ve astsubaylarla askerlik hizmetini yapan erler” şeklinde belirtilmiştir.
Kıdem tazminatına hak kazanmanın temel koşulu bir iş yerinde en az 1 yıl süre ile çalışmış olmaktır. Bu temel koşul askerlik nedeniyle kıdem tazminatı almak isteyen bir kişiler için de geçerlidir. 1475 sayılı İş Kanunu ’nun 14. Maddesi’ne göre işçi muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanacak ise de ihbar tazminatına hak kazanamaz. Bu nedenle askere gitmek isteyen bir işçinin, daha önceden işverene bildirmeden ani bir karar ile iş sözleşmesini feshetme ve ihbar öneli vermeme hakkı mevcuttur.
Askerlik sebebiyle işten çıkan işçilerin, askerlik vazifesi bittikten sonra aynı işe dönmeleri 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre askeri ödev dolayısıyla işinden ayrılmış olan işçiler, askerlik vazifelerinin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istediklerini işverene bildirmelidirler.
Böyle bir durumda işveren, eski işlerine benzer işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe işçiyi tercih ederek, o andaki koşullarla işçiyi işe almak zorundadır. İşveren, kanundan doğan iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödeme mecburiyetindedir.
Bu husus ile ilgili Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 2015/13446 Esas ve 2016/18518 Karar sayılı ilamında şu ifadelere yer vermiştir:
“Dosya kapsamından, davacının ilk olarak 08.12.2005-10.08.2006 tarihleri arasında davalı iş yerinde çalıştığı, bu çalışmasının askere gitmesi sebebiyle sona erdiği; askerlik dönüşü 16.11.2007 tarihinde yeniden çalışmaya başladığı ve bu çalışmasının 31.12.2009 tarihinde sona erdiği anlaşılmaktadır. Böylece, davacının ilk dönem çalışması askerlik sebebiyle sona erdiğinden bu dönem bakımından kıdem tazminatının hesaplanarak hüküm altına alınması gerekirken…”
İşveren askerden dönen ve işe devam etmek isteyen işçiyi işe almak zorundadır. Askere giden işçinin hakları arasında işe devam etme durumu da vardır.
Askerlik sebebiyle işten ayrılan işçi, terhis edilmesinden itibaren eski işine dönmek istiyorsa, iki ay içerisinde işverene başvuru yaparak, işe dönmek istediğini bildirmelidir. İşveren işçiyi, eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır.
Yani askere giden işçi geri dönmek istediğinde, o pozisyona başka birisi alınmışsa bile işveren askerden dönen işçiye benzer bir iş verme yükümlülüğü altındadır. Ayrıca işveren dönen işçiyi aynı şartlarda geri işe almalıdır. İşe dönmek isteyen kişiye farklı şartlar ileri sürülemez.
İşveren, askerden sonra 2 ay içerisinde kendisine başvuran işçiyi işe başlatmalıdır. Eğer işveren bu işçisini geri işe almazsa, o işçiye toplam 3 aylık ücreti tutarında tazminat ödemek zorundadır. Askere giden işçinin hakları kanun tarafından güvence altına alınmaktadır.
1475 sayılı İş Kanununun 14 maddesine göre işçi muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanacak ise de ihbar tazminatına hak kazanamaz. Bu sebeple askere gitmek isteyen bir işçinin, daha önceden işverene bildirmemesine rağmen ani bir karar ile iş sözleşmesini feshetme ve ihbar öneli vermeme hakkı olduğu söylenebilecektir.
Nitekim konu ile ilgili Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2017/11087 E., 2019/13276 K. sayılı ilamında şu ifadelere yer vermiştir:
“İhbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmesini haklı bir neden olmaksızın ve usulüne uygun bildirim öneli tanımadan fesheden tarafın, karşı tarafa ödemesi gereken bir tazminattır. İhbar tazminatı, iş sözleşmesini fesheden tarafın karşı tarafa ödemesi gereken bir tazminat olması nedeniyle, iş sözleşmesini fesheden tarafın feshi haklı bir nedene dayansa dahi, ihbar tazminatına hak kazanması mümkün olmaz. İşçinin 1475 sayılı Yasanın 14. maddesi hükümleri uyarınca emeklilik, evlilik, muvazzaf askerlik gibi nedenlerle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ihbar tazminatı talep hakkı bulunmamaktadır. Anılan fesihlerde işveren de ihbar tazminatı talep edemez.”
Askerlik sebebiyle işten çıkan işçilerin askerlik bittikten sonra aynı işe dönmeleri 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmiştir. Buna göre askeri ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler, ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istediklerini işverene bildirmelidirler.
Bu durumda işveren, eski işlerine benzer işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe işçiyi tercih ederek, o andaki şartlarla işçiyi işe almak zorundadır. İşveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödeyecektir.
Askerlik sebebiyle işten ayrılan işçinin işe iadesi hakkında daha detaylı bilgi için ; ‘’ İşe iade davaları’’ Konuyla ilgili vakit kaybetmeden profesyonel destek almak adına uzun yıllardır İzmit avukat hizmeti başta olmak üzere tüm hukuki ihtiyaçlara çözüm üreten Eksen Hukuk ve Danışmanlık ekibi ile iletişime geçebilirsiniz.
Bu konu hakkında benzer makalelerimiz için tıklayın