Avustralya’da mükellef hakları ile ilgili çalışmalar biraz geç başlamış olmasına rağmen, süreç sistematik ve bilimsel bir şekilde yürütülmüştür. Avustralya Vergilendirme Ofisi (Australian Taxation Office — ATO) 1997 yılında yayınlamış olduğu Mükellef Hakları Bildirgesi’ni dünyadaki çeşitli bildirgeleri inceleyerek ve katılımcı bir süreç içerisinde paydaşların görüşlerini alarak hazırlamıştır. Bu süreçte ATO çalışanları, halk, iş dünyası ve halktan çeşitli topluluklar, vergi temsilcileri ve diğer devlet kurumlarıyla ortak çalışmalar yürütülmüştür’*.
Mükellef Hakları Bildirgesi mükellefler için yasal yetki ve mevcut sistemde var olmayan yeni bir hukuki hak yaratmamıştır; aksine ATO’nun hizmet standartlarını vurgulamış, mükelleflerin ATO’dan bekleyeceği ve ATO’nun hizmetlerininmükellefleri memnun etmeyen sonuçlarının kabul edilemeyeceği noktasında “halkla ilişkileri geliştirmeyi” amaçlamıştır. Bu bildirgeyle ulaşılan sonuç, mükelleflerin mevcut hukuki haklarının ve yükümlülüklerinin basit bir dille açıklanması olmuştur”.
Avustralya’da Mükellef Haklarının Gelişimi
Avustralya hükümeti 21. yüzyıla gelindiğinde mevcut vergi sisteminin ihtiyaçları ve beklentileri karşılamakta yetersiz olduğunu düşünerek, “Vergi reformu: yeni vergi değil,yeni vergi sistemi” sloganıyla çalışmalar başlatmıştır ve 1 Temmuz 2000 yılından itibaren Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi ile Mal ve Hizmet Vergisinde ciddi değişiklikler yaparak yeni vergi sistemini uygulamaya koymuştur’*.
Yapılan bu reform çalışmaları, Mükellef Hakları Bildirgesi’nin güncellenmesini geciktirmiştir. Bu süreçte mükelleflerin ATO ile ilgili görüşleri alınarak yeni bildirge Kasım 2003’de yayınlanmıştır. Bildirge, daha önceki bildirgelerin uzun olduğu düşüncesine dayanarak — Bilmeniz Gerekenler (Taxpayer Charter —What You Need to Know) adını taşıyan bir özet niteliğinde oluşturulmuştur.
Ancak bu bildirgenin yetersiz olması dolayısıyla “Mükellef Bildirgesi — Detaylı Olarak” (Taxpayer Charter — In Detail) adını taşıyan bir ayrıntılı kitapçık da oluşturulmuştur. Bu kitapçık mükelleflere hakları ile ilgili, ayrıntılı olmakla birlikte kolay bir şekilde anlayabilecekleri bilgiler sunmaya yönelik olarak tasarlanmıştır. ATO’nun hazırladığı bildirgelerin halkın görüşü alınarak oluşturulması katılımcı özelliğini ön plana çıkarmaktadır”.
ATO son olarak eski bildirgeyi revize ederek, Temmuz 2010’da Vergi Mükellefi Hakları ve Sorumlulukları Bildirgesi — Bilmeniz Gerekenler”i (Taxpayer Charter — What You Need to Know) yayınlamıştır. Bu bildirge hazırlanırken eski bildirgeye bağlı kalınmış ancak daha kısa bir şekilde oluşturulmuştur. Bildirge aralarında Türkçe’nin de olduğu 20 farklı dilde yazılarak değişik kültürdeki mükelleflerin anlamasını sağlayacak şekilde hazırlanmıştır’**.
Ayrıca Avustralya Gelir İdaresi her yıl düzenli olarak mükelleflerin vergiye, idareye ve haklarına olan bakışlarını bağımsız kuruluşlarla işbirliği içinde yaptığı çalışmalarla ölçmektedir. Bu çalışmalara örnek olarak; 2001 yılından itibaren yapılan ve sonuncusu Mayıs 2013’de tamamlanan ATO Profesyonellik Anketi (ATO Professionalism Survey)’©. ilk kez 1996*da yapılan, 2000 yılından beri her yıl düzenli olarak tekrarlanan ve sonuncusu Haziran 2013’te tamamlanan Toplumsal Algı Anketi (Community Perceptions Survey) ile Firma Algısı Anketi (Business Perceptions Survey) verilebilir”.
19 James, Murphy ve Reinhart, The Taxpayers’ Charter… a.g.e., S.1.” Karen Wheelwright, “Taxpayers’ Rights in Australia”, Taxpayers’ Rights: An international
Perspective, Ed. Duncan Bentley, Hyde Park Press, Adelaide, 1998, s.58.
oz Gerçek, “Çağdaş Eğilimler Çerçevesinde …”, a.g.e., 5.75.
3 James, Murphy ve Reinhart, The Taxpayers’ Charter …. a.g.e., ss.9-10.
‘“ ATO, “Taxpayers’ Charter”, https/Wwww.ato.gov.au/About-ATO/About-us/In-detail/Taxpayers–
charter/, (07.01.2015).
* Claudia Daiber, “Protection of Taxpayers’ Rights in Germany”, Taxpayers” Rights: An Interna-
tional Perspective, Ed. Duncan Bentley, Hyde Park Press, Adelaide, 1998, s.152.
o Bentley, “Classifying Taxpayers’ Rights” a.g.m., 5.17.
> Philip Baker, “Taxpayers’ Charter and a Taxpayers’ Charter for Europe”, Protection of Tax-
payer’s Rights European, international and Domestic Tax Law Perspective, Ed.
izimiers Nykiel — Malgorzata Sek, Oficyna a Wolters Kluwer Business, Warszawa, 2009,
o Daiber, a.g.m,, 5.17.
Kaynak: MÜKELLEF HAKLARI Türkiye Perspektifi ve Geliştirilmesi