Ayıplı mal satışı bakımından alıcıya bazı haklar tanınmıştır. Bu kapsamda malın iadesi de bir seçimlik hak olarak kabul edilmiştir. Türk Borçlar Kanunu Md. 227’de satıcının ayıplardan sorumlu olduğu hallerde alıcının seçimlik hakları;
Şeklinde 4 başlık halinde düzenlenmiştir.
Sözleşmeden dönme ve satılanı geri verme bir malın iadesi davası açılmasına sebep olur.
Bu dava kapsamında;
– Ödenen satış bedelini faiziyle birlikte talep etme,
– Yargılama giderlerini ve araca yaptığı masrafları isteme,
– Aracın ayıplı çıkmasıyla uğradığı zararların tazminini talep etme,
Hakkına alıcı/tüketici sahiptir.
Böylece satın alınan ayıplı araç da mahkeme kararı ile iade edilerek bu nedenle uğranılan zarar karşılanmış olur.
İçindekiler
İkinci el araç satışı yapan ticari işletmeler ile bireysel satış yapan kişilerin bu satış sebebiyle birtakım yasal sorumlulukları bulunmaktadır. Ayıp sebebiyle ortaya çıkması söz konusu olan ayıptan sorumluluk bakımından satışı yapanın aracın nitelikleri konusunda alıcıya verdiği bilgilerin doğru olmadığı ayıbın belirlenmesi ile ortaya çıkar.
Ayıp, ise satın alınandan beklenen faydanın elde edilmesini azaltan veya ortadan kaldıran eksikliklerdir.
Bu eksiklikler ve sakatlıklardan, alınan malın satın alınması sırasında gözle ve olağan bir inceleme ile tespit edilebilen nitelikte olanlarını “Açık Ayıp” olarak kabul etmek gerekmektedir. Ancak sonradan kullanım ile ortaya çıkan, Satıcı tarafından önceden bilgi verilmeyen ve araçta olup satış esnasında alıcıdan gizlenen ve onun tarafından da olağan bir inceleme ile tespiti mümkün olmayan ayıpların ise “Gizli/Saklı Ayıp” olduğu kabul edilmektedir.
Ayıplı mal, alıcıya teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır. Satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, alıcının makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.
Buna g ö re bir ikinci el araç;
– Satışta verilen İnternet ilanında bildirilen niteliklere aykırı özellikte,
– Muadili olan araçlara göre daha yıpranmış olan ve onlara göre kullanım amacına uygun olmayan, kullanılsa dahi muadili olanlar kadar verimli olması mümkün olmayan,
– Alıcının makul bir düzeyde beklediği faydaları sağlamayan, azaltan ve ortadan kaldıran eksiklikler içeren,
– Devamlı olarak masraf yapılmasını gerektiren ve verimli kullanımı için en az satış bedelinin yarısı kadar harcama yapılmasını gerektiren,
Nitelikte ise ay ıplı araçtır.
Ayıbın açık ve gizli olmasına göre ve alıcının bunu satış esnasında tespiti edilebilmesine ya da ayıpların bilerek ve istenerek kötü niyetli olarak gizlenmesine göre satıcının hukuki sorumluluklarının belirlenmesi gerekir.
Bu bakımdan yukarıda sıralanan seçimlik 4 haktan hangisini kullanacağını alıcı hukuki danışmanlık alarak belirlemeli ve ayıbın niteliği ve araç sebebiyle oluşan kayıpları bakımından en uygun talepleri içerecek bir davayı açmalıdır.
Alıcının, sözleşmeden dönme hakkını kullanması hâlinde, durum bunu haklı göstermiyorsa hâkim, satılanın onarılmasına veya satış bedelinin indirilmesine karar verebilir (6098 sayılı Kanun Md. 227).
Satılan araçta alıcıyı yanıltmak amacıyla ve hileli birtakım değişiklikler yapılmışsa (kilometre ile oynanması, aracın az kullanılmış olduğuna dair bazı göstergelerin değiştirilmesi vb.) bu konuda ayrıca cezai sorumluluk bakımında da inceleme yapılması gerekmektedir. Yapılan hileli işlemler, alıcının iradesini etkilemek için ve ondan daha fazla maddi menfaat temin etmek için yapıldığından alıcı zarar göreceğinden dolandırıcılık suçunun işlendiği de açıktır.
Aracın yetkili olan ve Yönetmelik ile araç satışı bakımından izne tabi çalışan Galerilerden satın alınması halinde ise yine aynı seçimlik haklar söz konusu olup, bu durumda alıcı aynı zamanda “tüketici” vasfı kazanacak ve tacir sıfatı taşıyan satıcının sorumluluklarına göre taleplerde bulunabilecektir.
Ayıplı ikinci el araç satışlarında öncelikle gizli ve saklı ayıplar bakımından dava açılması ve haklılığın ispatı ile tazminat talep edilmesi ya da Kanunda düzenlenen diğer seçimlik hakların kullanılması mümkündür.
Ayıbın alıcı tarafından satış esnasında belirlenmiş olduğu ve buna istinaden de bedelde indirim yapılarak makbul bir şekilde sözleşme yapıldığının açık olduğu hallerde dava açılmasında hukuki bir yarar bulunup bulunmadığı değerlendirildikten sonra dava açılmalıdır.
Ancak satıştan dönmenin mümkün olmayacağı ve ayıbın çok sıradan ve kolaylıkla bedeli karşılanmak suretiyle Satıcı tarafından giderilebileceği hallerde dava açılmasından önce anlaşma ile sorunun çözümünü sağlamak ve ihtarname ile gerekli işlemleri yapmak mümkündür.
O nedenle dava açılmasında ayıbın niteliği ve tespitine satış esnasında olağan bir şekilde imkan bulunup bulunmadığı ile alıcının ayıp sebebiyle uğradığı zararlar dikkate alınarak dava açılmasına karar verilebilir.
Kanunda düzenlenen 4 seçimlik hakkın kullanılması bakımından bunlara uygun bir ayıptan sorumluluk söz konusu ise dava açılmasında hukuki yarar vardır denilebilir.
Bu nitelikteki davalarda arabulucuya başvurma bir dava şartı olarak kabul edilmiştir. Öncelikle 2 yıl içerisinde gizli ayıp tespit edilmişse bunun satıcıya bildirimi gerekmektedir. 2 yıl geçtikten sonra talepte bulunmak mümkün olmayacaktır. Bazı ayıpların bildirimi bakımından ise süre daha da kısadır.
Alıcının satılanın kendisine devrinden başlayarak iki yıl içinde bildirdiği ayıptan doğan def’i hakkı, bu sürenin geçmiş olmasıyla ortadan kalkmaz. Satıcı, satılanı ayıplı olarak devretmekte ağır kusurlu ise, iki yıllık zamanaşımı süresinden yararlanamaz.
Ağır kusurun varlığı satıcı bakımından tespit edilebilirse zamanaşımı süresi işlevsiz hale gelir ve satıcının sorumluluğu devam eder.
Dava Asliye Hukuk Mahkemesinde görülür. Galeri satıcı ise dava Tüketici Mahkemesinde görülür. Arabulucuda anlaşmazlık olması halinde dava açılabilir.
Dava Dilekçesi hazırlandıktan sonra dava, UYAP’tan açılır ve Dilekçeler aşaması tamamlandıktan sonra Duruşmalı yargılamaya geçilir.
Ayıplı araca ilişkin davalarda delil olarak sunulabilecek ve önem arz eden belgeler şöyledir:
– Ayıbı tespit etmeyi içeren Yetkili Servisin Düzenlediği Raporlar,
– Araba Ekspertiz Raporları (Araç Test Merkezleri Raporları),
– Araçta ayıp sebebiyle yapılan tamirata ve eksikliklere dair tamir masrafları,
– Bilirkişi inceleme sonuçları,
– Sulh Hukuk Mahkemesinden ayıba dair tespit yapılması talepli istem üzerine yerine getirilen tespitler,
– Tanık beyanları (tamirci, yetkili servis görevlisi vb.).
– Satış sırasında aracın niteliğine dair ilgili kişilerin beyanları.
Davanın, dava açılmadan önce satılan aracın ayıpları bakımından Uzman kişiler eliyle yapılan ayıba ilişkin tespitlere göre 2 yıl ile 4 yıl arasında sürebileceği öngörülmektedir. Yargılama sürecinde tespit yapılması halinde süreç daha da uzamaktadır. Bu sürelere kanun yolları olan istinaf ve temyiz aşamaları dahil değildir.
Ancak ön tespitler ve dava açılmadan önde ayıplara dair tespitler zamanında ve gerektiği gibi yapılmışsa, davanın 1 yıl veya en fazla 1,5 yılda sonuçlanması da mümkündür.
Bununla birlikte mahkemelerin iş yoğunluğu da göz önünde bulundurulmalıdır.
Özellikle bu davalar bakımından erken ve sağlıklı sonuç almayı olumsuz etkileyen başlıca konu sürecin ilk baştan eksik yürütülmesi, kanuni bildirim sürelerinin geçirilmesi, ayıbın niteliği bakımından tespitlerin gerektiği gibi ya da yasal merciler eliyle yapılmadan Mahkemede dava açılmasıdır.
Ayıba dair tespitlerin açılan davada Mahkeme eliyle yapılması halinde süreç uzamakta ve Mahkeme “ayıplar, ayıpların niteliği, ayıbın ve uğranılan zararın tazmini” bakımından yeni Bilirkişiler atamak ve Rapor almak zorunda kalmaktadır.
Diğer yandan satıcının hukuki sorumluluğu yönüyle de kanıtların yeterli olmaması ve eksik toplanması halinde dava süreci uzamakta ve Mahkeme araştırma yönüyle yeterli veriye ve bilgiye ulaşamamış ise süreç uzamaktadır.
Açıklanan gerekçeler dava sürecini ve süresini olumsuz etkileyen başlıca konulardır.
Arabulucuya başvurma son yapılan yasal düzenlemeler çerçevesinde bir alacak ve ayıplı malın iadesi kapsamında Asliye Hukuk ve Ticaret Mahkemelerinde açılan davalarda Dava Şartı’dır.
Dolayısıyla arabulucuya başvurmak zorunludur. Anlaşma sağlanamaması halinde dava açılması gerekir.
Ayıplı araç satışı ülkemizin sosyal bir gerçekliğidir. Basın yayın organlarına yansıyan haberlere göre sıfır araçların dahi hasarlı ve ayıplı çıktığı bilinen bir olgudur. İkinci el araç piyasası ise hareketli bir ticari alan olup aynı zamanda vatandaş olarak bireylerin mağdur olma ve zarara uğrama ihtimallerinin yüksek olduğu güvenin azaldığı bir alandır. Bu nedenle gizli veya açık ayıp taşıyan ikinci el araç alım ve satımında ortaya çıkan sorunlar ve hak kaybına uğramamanız bakımından hukuki yardım alınmasında ve avukatın hukuki desteğinde dava sürecinin yürütülmesinde fayda bulunmaktadır.
Aynı zamanda Avukatınız, dava açmadan önce ayıbın tespiti ve bildirim süreçleri ile satıcının konu hakkında ihtar edilip haklarınızın hatırlatılması bakımından da size gerekli desteği sağlayacaktır. Bu yönüyle konu hakkında daha detaylı bilgilere or.av.tr adresimizden ulaşabilir ve avukatlarımızın hukuki yardımına başvurabilirsiniz.