Azalan Bakiyeler (Hızlandırılmış) Yöntemine Göre Amortisman Hesaplanması

VUK Geçici 31/7. Maddeye Göre Yeniden Değerlenme Uygulaması ve Azalan Bakiyeer (Hızlandırılmış) Yöntemine Göre Amortisman Hesaplaması

Yeniden Değerleme Uygulaması Kanun Kapsamı VUK Geçici 31/7 md.
Daha önce Geçici 31. md. kapsamında değerleme yapılmış mıdır? Hayır
Değerlemeye Konu İktisadi Kıymetin Niteliği Taşıt (Kamyon)
Aktife Giriş Tarihi 17.12.2018
Maliyet Bedeline Eklenen Kur Farkı / Faiz Giderleri (*) 0,00
Aktif Değer 74.257,43
31.12.2020 Birikmiş Amortismanı 58.217,83
09.06.2021 tr. İtibariyle defter kayıtlarında yer alan amortisman 2.673,26
Ayrılmamış Amortisman Tutarı 0,00
Amortisman Kayıtlarının Muhasebeleştirme Yöntemi Aylık
Yeniden Değerleme Hesaplaması Yapılan Tarih 31.12.2021
İktisadi Kıymetin Faydalı Ömrü 5 Yıl
Amortisman Oranı %20
Amortisman Hesaplama Yöntemi Azalan Bakiyeler

*213 sayılı Kanun uyarınca maliyet bedeli ile değerlenen iktisadi kıymetlerin aktifleştirilmesinden sonra maliyet bedeline eklenen giderler ile 163 ve 334 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri uyarınca maliyet bedeline dâhil edilen kredi faizleri ve kur farkları için parçalı yeniden değerleme yapılacak ve iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrası değeri bulunacaktır.

GEÇİCİ 31./7 MADDE KAPSAMINDA YENİDEN DEĞERLEME KATSAYISININ HESAPLANMASI

Aktife Kayıt Tarihini Takip Ay

Değerlemeye Konu Taşınmaz veya ATİK’in Aktifleştirme Tarihini TAKİP EDEN AYA Ait Yİ-ÜFE Değeri

(a)

Değerleme Tarihi Yİ-ÜFE (Mayıs/2021)

(b)

Katsayı

c= b/a

Ocak 19

424,86000

666,79

1,56943

GEÇİCİ 31/7. MADDE KAPSAMINDA YENİDEN DEĞERLEMEYE ESAS AKTİF VE BİRİKMİŞ AMORTİSMAN TUTARLARI

Değerlemeye Konu Taşınmaz veya ATİK’in Aktif Değeri

Değerlemeye Konu Taşınmaz veya ATİK’in Top. Bir. Amort. (Ayrılmamış olan dönemler ayrılmış var sayılarak )

Net Aktif Degeri

74.257,43

60.891,09 *

13.366,34

* (09.06.2021 tarihi itibariyle yasal defter kayıtlarında yer alan birikmiş amortisman 2021 yılı Dönem Başı 58.217,83 + 2.673,26  = 60.891,09)

Değerlenmiş Toplam Maliyet Değerlenmiş Toplam Amortisman Değerlemeye Konu Taşınmaz veya ATİK’deki Değer Artışı Birikmiş Amortisman Net Değer Artışı 522 Yeniden Değerleme Fonu
116.542,18 95.564,59 42.284,75 34.673,50 7.611,26

Yeniden Değerleme Muhasebe Kaydı

——————–31.12.2021——————–
254 TAŞITLAR 42.284,75
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 34.673,50
522 YENİDEN DEĞ. ARTIŞLARI 7.611.26
———————–/—————————–
Ayrıca 7.611,26 x %2 =152,23 TL ‘de KKEG defter kayıtlarına alınacaktır.
YENİDEN DEĞERLEME ÖNCESİ GEÇİCİ VERGİ DÖNEMLERİNDE AYRILAN AMORTİSMAN TUTARLARI

Yeniden değerleme dikkate alınmadan amortisman hesaplaması (hızlandırılmış amortisman %20*2=%40)

Yıllar itibariyle Amortisman Hesaplaması

Yıllar

Aktif Değer

Amort. Esas (Net Defter) Değeri

Yıllar İtibariyle Ayrılan Amortisman

Birikmiş Amortismanlar

Net Defter Değeri

2018 74.257,43 29.702,97 29.702,97 44.554,46
2019 44.554,46 17.821,78 47.524,75 26.732,67
2020 26.732,67 10.693,07 58.217,82 16.039,60
2021 16.039,60 6.415,84 9.623,76
2021/ 1. Dönem Ayrılan Amortisman   : 1.603,96
2021/ 2. Dönem Ayrılan Amortisman   : 1.603,96
2021/ 3. Dönem Ayrılan Amortisman   : 1.603,96
Toplam                                              : 4.811,88
YENİDEN DEĞERLEME YAPILMIŞ İKTİSADİ KIYMETİN 2021 YILI AMORTİSMAN TUTARININ HESAPLAMASI (Hızlandırılmış. %20*2=%40)
Yıl Aktif Değer 31.12. 2020 Endekslenmiş Amortisman * Net Defter Değeri 2021 Yılı Yıllık Amortisman
2021 116.542,18 91.369,08 25.173,10 10.069,24

*( 58.217,83 x 1,56943) = 91.369,08 TL’dir. 31.12.2021 Birikmiş amortisman tutarı olan 58.217,83 TL ’nin endekslenmiş değerinin bulunmasındaki amaç hızlandırılmış amortisman sisteminin gereği olarak 01.01.2021 dönem başı net defter değerini bulabilmek içindir.

257 BİRİKMİŞ AMORİSMANLAR (-)

31.12.2020 AÇILIŞ FİŞİ

58.217,83

31.03.2021 Amortisman Gideri

1.603,96

30.06.2021 Amortisman Gideri

1.603,96

30.09.2021 Amortisman Gideri

1.603,96

31.12.2021 tr 7326 Geç. md.31

34.673,50

2021/4. Dönem Amortisman Gideri

3.735,11

31.12.2021 TARİHLİ BAKİYE

101.438,32

2021 YILI AMORTİSMAN GİDERİ HESABI (258,730,740,750,760,770)
31.03.2021 1.603,96
30.06.2021 1.603,96
30.09.2021 1.603,96
31.12.2021 3.735,11
Toplam 8.546,99

10.069,24 – 8.546,99 = 1.522,25 TL Yeniden değerleme hesaplamasında 2021/5 aylık ayrılan amortisman tutarının endeksleme farkından oluşmaktadır.
Yeniden Değerleme öncesi aylık amortisman: 6.415,84 / 12 = 534,65
09.06.2021 tarihi itibariyle yasal defter kayıtlarında yer alan 2021/5 aylık amortisman: 534,65 x 5 = 2.673,25
2021/5 aylık Amortisman tutarının yeniden değerlenmiş tutarı = 2.673,25 x (666,79 / 424,86) 1,56943 = 4.195,51
Amortisman Değer artışı = 4.195,51 – 2.673,25 = 1.522, 26 TL. Bu tutar yukarıda hesaplandığı üzere 34.673,50 TL’nin içerisinde muhasebeleştirilmiştir. Başka bir ifade ile gider yazılmamıştır. 530 seri nolu VUK genel tebliğinde yer alan örneğe göre gider yazılamayan tutar (250.000 x 5,80675=1.451.687,50) 1.451.687,50 – 250.000= 1.201.687,50 TL’dir.
YENİDEN DEĞERLEMEYE KONU İKTİSADİ KIYMETİN AYNI DEĞERDE (116.542,18 TL) 2018 YILINDA SATIN ALINMIŞ OLMASI HALİNDE AMORTİSMAN TUTARININ HESAPLANMASI (Hızlandırılmış. %20*2 = %40)
Yıllar Aktif Değer Amort. Esas (Net Defter) Değeri Yıllar İtibariyle Ayrılan Amortisman Net Defter Değeri
2018 116.542,18 46.616,87 69.925,31
2019 69.925,31 27.970,12 41.955,19
2020 41.955,19 16.782,07 25.173,11
2021 25.173,11 10.069,24 15.103,87
TOPLAM 101.438,32

31.12.2021 TARİHİNDE YENİDEN DEĞERLEME YAPILMASI SONRASINDA 2021/4 GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİNDE GİDER YAZILACAK AMORTİSMAN TUTARININ HESAPLANMASI (Hızlandırılmış. %20*2=%40)

Değerlenmiş Aktif 31.12 .2020 Değerlenmiş Birikmiş Amortisman 2021 Dönem Başı (01.01.2021) Net Aktif Değer Yeniden Değerlenmiş Değere Göre Yıllık Ayrılacak Amortisman
116.542,18 91.369,08 25.173,10 10.069,24

Geçici Vergi Dönemlerine İsabet eden Amortisman Tutarı : (10.069,24 /4 )  = 2.517,31

Aylık Amortisman Tutarı                                                             : (10.069,24 /12 ) =  839,10

Nisan ve Mayıs Amortisman Tutarı                                           :  (839,10 x 2   )  = 1.678,20
31.03.2021 Amortisman (Tebliğdeki hesaplamaya göre)                  ** 2.517,31
Nisan ve Mayıs Ayı                839,10 x2 *** 1.678,20
30.06.2021 Amortisman 1.603,96 /3 **** 534,65
30.09.2021 Amortisman 1.603,96
31.12.2021 Amortisman 3.735,11
Toplam 10.069,23
**Neden 2.517,31 TL düşüldü? Tebliğdeki Örnek 1’de yapılan açıklama uyarınca düşüldüğü
*** Neden 1.678,20 TL düşüldü?  09.06.2021 tarihi itibariyle defter kayıtlarında yer alan Nisan ve Mayıs ayı da hesaplamaya dahil edildiği için
**** Neden 1.603,96 /3 =534,65 TL düşüldü? Haziran ayı yeniden değerleme kapsamında olmadığı için
2021/4. Dönemde Gider Yazılacak Amortisman Tutarının Hesaplanmasına ilişkin açıklamalar aşağıdaki gibidir. (2.517,31 + 1.217,80) 3.735,11 TL
Açıklama Tutar
2021/Haziran Ayı Farkı 304,45
2021/3. Dönem GV İsabet Eden Amortisman Tutarı 913,35
2021/4. Dönem GV İsabet Eden Amortisman Tutarı 2.517,31
2021/4 Dönem Toplam Gider Yazılacak Amortisman Tutarı 3.735,11

Dönem Farklar
31.03.2021 Amortisman 2.517,31 2.517,31 0,00
Nisan ve Mayıs Ayı * 1.678,20 1.678,20 0,00
30.06.2021 Amortisman ** 534,65 839,10 -304,45
30.09.2021 Amortisman 1.603,96 2.517,31 – 913,35
31.12.2021 Amortisman 3.735,11 2.517,31 1.217,80
Toplam 10.069,23 10.069,23 0,00

*839,10 x 2  =1.678,20     **1.603,96 / 3 = 534,65

530 seri nolu VUK genel tebliğinde yer alan Örnek:1’e göre;
Yeniden Değerleme Temmuz ayında yapılmış. İlk iki dönem değerleme öncesi amortisman ayrılmış. Değerleme sonrasında ise tebliğdeki hesaplamada yıllık tutar 5.806.750 /4 =1.451.687,50 TL geçici vergi dönemleri için anortisman tespit edilmiş ve üçüncü dönem geçici vergide gider olarak ayrılacak amortisman tutarının tespitinde değerleme konusu yapılan birinci döneme ait 1.451.687,50 TL’nin tamamı indirilerek üçüncü dönem gideri hesaplanmıştır.
“2021 yılı ve müteakip yıllarda ayrılacak yıllık toplam amortisman tutarı da (290.337.500 x %2 =) 5.806.750 TL olacaktır.
– 2021 yılının üçüncü geçici vergi dönemi için gider olarak birikmiş amortisman tutarına dâhil edilecek tutar [(5.806.750 x ¾) – 1.451.687,50 (birinci geçici vergi dönemi) – 250.000 (ikinci geçici vergi dönemi) =] 2.653.375 TL,”
SONUÇ
Yukarıda yapılan hesaplamalar sonrasında 01.01.2022 tarihine devreden tutarlar aşağıdaki gibidir.
Bilanço Değerleme Öncesi Değerleme Sonrası
Aktif Değer 74.257,43 116.542,18
Birikmiş Amortisman (-) 58.217,83 101.438,32
Net Aktif Değer 16.039,60 15.103,86

Ayrılan Amortisman Değerleme Öncesi Değerleme Sonrası*
Taşıtlar Amortismanı 6.415,84

10.069,24

*Yukarıda açıklandığı üzere gider yazılan amortisman tutarı ide 8.546,99 TL’dir.

EK-
530 seri nolu VUK Genel Tebliği Örnek:1
Örnek 1: Tam mükellefiyet esasında vergilendirilen, hesap dönemi takvim yılı olan (A) A.Ş.’nin 9/6/2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında maliyet bedeli 50.000.000 TL ve birikmiş amortismanı 30.250.000 TL olan ve 1991 yılından itibaren aktifinde yer alan binanın 2021 yılı Temmuz ayında bu Tebliğ kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulması halinde, yeniden değerlemeye ilişkin hesaplamalar aşağıdaki şekilde olacaktır. Mükellef daha önce 2018 yılında 213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesi uygulamasından yararlanmamıştır.

Değer artışının hesabında, yeniden değerleme öncesi ve sonrası net bilanço aktif değerleri olarak, Kanunun yürürlük tarihi (9/6/2021) itibarıyla binanın yasal defter kayıtlarında yer alan bedeli ile birikmiş amortismanları arasındaki ve bunların yeniden değerleme sonrası bulunan tutarları arasındaki fark tutarlar dikkate alınacaktır.
Bu kapsamda değer artışı, taşınmazın;
– Yeniden değerleme sonrası net bilanço aktif değerinden (290.337.500,00 – 175.654.187,50 = 114.683.312,50),
– Yeniden değerleme öncesi net bilanço aktif değerinin (50.000.000 – 30.250.000 = 19.750.000)
indirilmesi suretiyle hesaplanacak olup, örneğimizde (114.683.312,50 – 19.750.000=) 94.933.312,50 TL olarak gerçekleşecektir.
Yapılan yeniden değerleme sonrasında 94.933.312,50 TL değer artışı üzerinden %2 oranında hesaplanan 1.898.666,25 TL verginin kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü (31/8/2021) akşamına kadar beyan edilip aynı sürede ilk taksiti (632.888,75 TL), 31/10/2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ikinci taksiti ve 31/12/2021 tarihine kadar da (bu tarih dâhil) üçüncü taksiti ödenecektir.
Yukarıda gösterilen işlemlere ait muhasebe kayıtları ise aşağıdaki şekilde olacaktır.
Mükellef, yeniden değerlemeye tabi tuttuğu binayı yeni değeri üzerinden amortismana tabi tutabilecektir. Buna göre söz konusu binanın maliyet bedeli 290.337.500 TL’ye çıktığından, 2021 yılı ve müteakip yıllarda ayrılacak yıllık toplam amortisman tutarı da (290.337.500 x %2 =) 5.806.750 TL olacaktır.
2021 yılının ikinci geçici vergi döneminde de, söz konusu bina için aktifte kayıtlı yeniden değerleme öncesi değer üzerinden [(50.000.000 x %2) / 4 = 250.000] amortisman ayıran mükellef tarafından (213 sayılı Kanunun geçici 31 inci maddesinin yedinci fıkrası gereğince, yeniden değerlemede, 9/6/2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerler dikkate alınabileceğinden, 2021 yılının birinci geçici vergi dönemi için ayrılan amortisman tutarı yeniden değerlemeye tabi tutulmuş, ikinci geçici vergi dönemine ilişkin amortisman tutarı yeniden değerleme öncesindeki değer üzerinden hesaplanmıştır.);
– 2021 yılının üçüncü geçici vergi dönemi için gider olarak birikmiş amortisman tutarına dâhil edilecek tutar [(5.806.750 x ¾) – 1.451.687,50 (birinci geçici vergi dönemi) – 250.000 (ikinci geçici vergi dönemi) =] 2.653.375 TL,
– 2021 yılının dördüncü geçici vergi dönemi için gider olarak birikmiş amortisman tutarına dâhil edilecek ilave tutar ise (5.806.750 – 1.451.687,50 – 250.000 – 2.653.375 =) 1.451.687,50 TL olacak
ve böylece 2021 yılı üçüncü geçici vergi döneminde ayrılmış toplam amortisman tutarı 4.355.062,50 TL ve dördüncü geçici vergi döneminde ayrılmış toplam amortisman tutarı ise 5.806.750 TL olarak gerçekleşecektir.