Bebek gelişiminde iletişim evreleri ve bebeklerde dil gelişimi

Bebek gelişiminde iletişim evreleri sözel olmayan iletişim ile başlar ve dil gelişimi ile devam eder. Anne babalar çocuklarının gelişimlerinde yürümeden sonra konuşmanın gelişimini merak ve heyecanla beklerler. Anne baba olmanın zevkini adeta çocuklarının yürümeleri ve daha sonra da dillenmeleriyle yaşarlar. Ancak bu iş, anne babaların sandığı ve bekledikleri kadar kolay bir iş değildir. Bir çocuğun iletişimi konuşmasından önce daha doğması birlikte başlar.

Çocuğun ağlaması bile aslında bir çeşit iletişim yoludur ve basit bir dil becerisidir. Biz de şuan yürüyen Eylül’ün yarım yamalak söylenen tek kelimelerden ne zaman derdini anlatacak derecede konuşmaya geçeceğini dört gözle bekliyoruz. Bizim gibi olan arkadaşlara rehberlik edelim istedim. En alttaki kaynakçayı tavsiye ederim. Bu bilgilerin yanı sıra çok eğlenceli ve faydalı aktiviteler de yer alıyor.

Bebek gelişimimde iletişim evreleri ve bebeklerde dil gelişimi nasıl olur?

Sözel Olmayan İletişim Gelişimi

Sözel olmayan iletişim gelişimi dil gelişiminden önce de vardır ve dil gelişimini hazırlar. Genel olarak yaşamın birinci yılında görülen sözel olmayan iletişim, gülümseme, el sallama, kucağa alınmak istediğinde kol kaldırma gibi temel bazı hareketleri ve jestleri içerir. Aynı zamanda bebekler, yetişkinler bu tip söze dayalı olmayan ipuçlarını da değerlendirirler.
Örneğin, her “dışarı çıkıyoruz” dendiğinde odadaki herkes paltosunu giyiyorsa bu bebeğin tümceyi anlamasa da durumu anlamasını sağlar.

0-6 Ay Arasındaki Bebekler

• Bebek ağlama, öksürme, hapşırma gibi doğal sesler çıkarır.
• Kendisiyle ilgilenildiğinde göz kontağı kurar.
• Bebek kendisiyle konuşulduğunda ya da şarkı söylendiğinde vücudu ile tepki verir (Solunum hızında değişme, gözlerin hareketi ya da vücut hareketleri).
• Zil sesinin geldiği yöne bakar, vücut hareketlerini değiştirir.
• Konuşarak veya hareketlerle dikkatini çekmeye çalışan kişiye bakar.
• Yetişkinin sesine susarak ya da vücut hareketleri ile tepki verir.
• Çeşitli rahatsızlıklarını belirtmek için farklı ses tonlarında ağlar.
• Yetişkinin ilgisine gülümseyerek tepki verir.
• Başını çevirerek sesi takip eder.
• Kendi ellerine bakar, gülümser, ses çıkarır.
• Aile bireylerini tanıdığını susarak ya da gülümseyerek belli eder.
• Başkalarının yüz ifadelerine gülerek tepki verir.
• Yetişkinin yüz kısımlarına hafifçe vurur, çeker.
• Tanıdığı kimselere doğru uzanır.
• Aynadaki görüntüsüne veya başka bebeklere uzanır ve elleriyle vurur.

7-12 Ay Arasındaki Bebekler

• Ceee oyunlarına katılır.
• Yetişkini taklit ederek el çırpar.
• Yetişkini taklit ederek baş baş yapar.
• Mimik ve hareketlerle mimik ve hareketlere karşılık verir.
• Konuşanları seyrederek konuşulanları takip eder.
• Tanıdığı kişileri sever, vurur, öper.
• El hareketleri ile birlikte verilen basit emirleri yerine getirir (gel gel)
• Basit sorulara hareket ile cevap veriri (top nerede)
• Vücut kısımlarından birini gösterir.

Sözel olmayan iletişim gelişimi aslında bir ömür boyu süren bir gelişim ve beceridir. Vücudumuzu, beden dilimiz, mimik ve jestlerimizi, tecrübelerle daha da iyi ve işlevli hale getiririz.

13 – 36 aylarındaki bebeklerin dil GELİŞİMİ gelişimi özellikleri (1- 3 yaş)

13 – 18 Aylar Arasındaki Bebekler

• Beş farklı sözcük söyler.
• Anlamı olmasa da çabuk ve anlaşılamayacak şekilde konuşur.
• Kaynağı saklanmış sesleri arar (yastık altındaki çalar saat).
• Daha fazla istediğini belirtir (el hareketi ile).
• Bitti sözcüğüne tepki gösterir.
• Sık kullanılan nesnelerin kullanışlarını taklit eder (bardak, kaşık, saç fırçası gibi).
• Hayvan sesleri çıkarır veya hayvanı isimlendirmek için sesini kullanır (köpek için hav hav).
• Kendi vücudunda üç vücut kısmını gösterir.
• 10 farklı sözcüğü söyler.
• İstendiğinde kendi ismini söyler.
• İsteklerini belirtmek için sözel ifadeleri el hareketleri ile birlikte kullanır.
• Yetişkinin konuşmasına oyuncaklarla oynarken ses çıkararak tepki verir.

19-24 Aylar Arasındaki Bebekler

Kısa şiir ve şarkılarla ilgilenir.

• Odanın dışından gelen seslerin kaynağını arar (kapı zili, araba, çocuk sesi).
• Üç farklı yönlendirmeyi uygulayabilir (otur, gel, ver gibi).
• İsimleri söylendiğinde kitaptaki 3 resmi gösterir.
• Bu nedir sorusunu cevaplar ( tanıdığı nesneler için).
• Daha fazla istediğini sözel olarak ifade eder.
• Bana ver, bana göster isteklerine uyar.
• Vücudunu “yukarı”, “aşağı” yönergelerine uygun olarak hareket ettirir.
• Başka bir çocuğun hareketini taklit eder (oyunda).
• Basit işlerde yetişkinleri taklit eder (giysileri silkeler, yatak örtüsünü çeker, çatal bıçak tutar).
• Çocuğun ismi söylenerek (…… nerede?) şeklinde sorulduğunda kendini gösterir.
• Paralel oyun oynar (başka bir çocukla aynı mekanda, her biri farklı etkinlikte bulunmak üzere oynar).
• Alışık olduğu durumlarda ne yapması gerektiğini bilir (beslenme zamanı, yatma zamanı, dışarı çıkarken vb.)
• Beş aile ferdinin ismini söyler.
• İsimleri söylendiğinde tanıdığı 12 nesneyi gösterir.
• Oyunda araba iterek, top yuvarlayarak rol alır (başka bir çocukla 2-5 dakika).
• Bebeklerine veya yumuşak oyuncaklarına sarılır, onları gezdirir.
• Güldüren veya dikkat çeken hareketlerini tekrarlar.
• 4 oyuncağının ismini söyler.
• Kendisine gösterildiğinde, tanıdığı yiyeceklerin ismini söyleyerek ister.
• Üç vücut parçasını isimlendirir (bebeğinde veya başka bireyde).
• Kitabı yetişkine verir( okuma ya da paylaşma amacı ile).
• Nesneleri aynı nesnenin resmi ile eşleştirir.
• İstenen resmi bulmak için kitabın sayfalarını ikişer üçer çevirir.
• Olay ya da nesneyi yetişkine göstermek için yetişkini çekiştirir.
• Yasaklanan nesnelerin yanında iken elini kaldırarak “cıs”, “hayır” der.
• Cümle sonundaki sözcüğü vurgulu söyleyerek, soru cümlesi yapar.
• Evet-hayır cevabını kullanır.
• Yaşıtları ile oynar (paralel oyun) (2-3 yaşıtı ile).
• Ona hatırlatıldığında yaşıtlarını ve aile bireylerini selamlar.
• İstendiğinde belirli bir kitabı bulur.
• Bilinen resimleri isimlendirebilir.
• Sık rastladığı nesnelerin isimlerini söyler (evde, parkta, bahçede, dükkanda).

Uzm. Gelişim Psikoloğu Deniz Özkılıç Kabul

Sens Gelişim Akademisi

Kaynakça: Dil Gelişimi, Prof. Dr. Nergis Güven, Prof.Dr Servet Bal, Epsilon Yayınevi