Beynimizdeki amigdala bölgesi, “İSTEMEK” den sorumludur ve hipotalamus bölgesine yaptığı uyarımlar hem “BEĞENME” hem de “İSTEME” [3] duygularında artışa neden olur.
Beğenmek ve istemek arasındaki farkı ve beynimizin bu durumlarda nasıl davrandığını biliyor musunuz?
Şu durumu hayal edelim: Bir kişi Las Vegas kumarhanesinde, kumar makinesine para atıyor ve sürekli kolu çekiyor. Kumarhanelerde birçok insan yorgundur, can sıkıntısı çeker ve ara sıra elde edilen kazançlar karşısında neredeyse hiç gülümsemezler. Yani zorlayıcı bir ısrar vardır ama keyif pek çok azdır. Bu kişinin İSTEDİĞİNİ ancak BEĞENMEDİĞİNİ rahatlıkla fark edebiliriz. Dolayısıyla, “BEĞENMEK” ve “İSTEMEK” hem davranışsal hem de nörolojik açıdan farklı deneyimlerdir. Beynimizdeki Nucleus accumbens (NAc) adı verilen ve subkorteksin tabanındaki gangliyonların derinliklerinde bulunan bir bölge, bir şeyi beğenme hissini düzenlemeye yardımcı olan küçük bir bölgedir ve ayrıca “isteme” hissini düzenleyen başka bir bölgeye de sahiptir [1]. Bütün bunlar, “İSTEMEK” ve “BEĞENMEK” kavramları arasındaki farkı ve beyinlerimizin bu durumlarda nasıl çalıştığını anlamamızda önemli adımlar.
“İSTEMEK” bir şeyin arzusuna veya niyetine sahip olmak anlamına gelir. Böylelikle zevk, “İSTEME” davranışlarını harekete geçiren sinirsel süreçlerde kendini gösterir ve arzumuzun nesnesi, diğer uyaranlar arasında baskın bir uyaran haline gelir. İstemsizce ortaya çıkan ve kafamızdan bir türlü atamadığımız o “düşünce” var ya; işte o, esas olarak limbik sistemdeki dopamin hormonunun faaliyetlerine bağlıdır [2].
Beynimizdeki
amigdala
bölgesi, “İSTEMEK” den sorumludur ve hipotalamus bölgesine yaptığı uyarımlar hem “BEĞENME” hem de “İSTEME” [3] duygularında artışa neden olur.
“BEĞENMEK”, “hoş bulmak, bir şeyden zevk almak, sevmek, takdir etmek” olarak tanımlanabilir. Şimdiye kadar “BEĞENME” duygusunu anlamak için en çok çalışılan bölge nucleus accumbens(beynimizdeki ödül merkezi)dir. Hayvan deneyleri, bu bölgedeki nöronlar uyarıldığında “BEĞENME” hissinde 2-3 kat artış olduğunu gösteriyor [4].
“BEĞENME” davranışı “İSTEME” [4] davranışından farklıdır ve ondan bağımsızdır. “BEĞENME” olmadan “İSTEMEK” mümkündür ve bağımlılık davranışında tam olarak bu durum söz konusudur [2]. İnsanlarda ve hayvanlarda yapılan araştırmalar, beğenme ve istemeye farklı beyin devrelerinin aracılık ettiğini göstermektedir [5].
Beyin fonksiyonları üzerine yapılan araştırmalar, haz olaylarını ve durumlarını kontrol eden nörotransmiterleri aktive eden ağlar şeklinde çalışan beyin merkezlerinin varlığına işaret ediyor [6]. Bu merkezler, “BEĞENME” ve “İSTEME”yi ve her türlü bilinçli ve bilinçsiz sinir tepkilerini kontrol ediyorlar [2].
Yazar:
Eric Rodrigues
Çeviri: Sami Kubuş
[1] HANSON, Rick; HANSON, Forrest. O poder da resiliência. Rio de Janeiro: Sextante, 2019. 256 p.
[2] SAWAYA, Ana Lydia; FILGUEIRAS, Andrea. “Abra a felicidade”? Implicações para o vício alimentar. Estud. av., São Paulo , v. 27, n. 78, p. 53-70, 2013. http://dx.doi.org/10.1590/S0103-40142013000200005.
[3] PAVULURI, Mani et al. Nucleus Accumbens and Its Role in Reward and Emotional Circuitry: A Potential Hot Mess in Substance Use and Emotional Disorders. Aims Neuroscience, [s.l.], v. 4, n. 1, p.52-70, 2017. American Institute of Mathematical Sciences (AIMS). http://dx.doi.org/10.3934/neuroscience.2017.1.52.
[4] BERRIDGE, K. C. The debate over dopamine’s role in reward: the case for incentive salience. Psychopharmacology, v.191, n.3, p.391-431, 2007.
[5] BEAR, Mark F.; CONNORS, Barry W.; PARADISO, Michael A. Neurociências: desvendando o sistema nervoso. 4. ed. Porto Alegre: Artmed, 2017.
[6] KRINGELBACH, M. L.; BERRIDGE, K. C. Towards a functional neuroanatomy of pleasure and happiness. Trends. Cogn. Sci., v.13, n.11, p.479-87, 2009.
The content published here is the exclusive responsibility of the authors.