İş Hukuku’nda temel kanun olan 4857 sayılı İş Kanunu’nun ‘Tanımlar’ başlıklı ikinci maddesinin birinci fıkrasında, “ Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi… denir. ” denilmiştir. Anılan madde devamında ise işveren, “ …işçi çalıştıran gerçek ve tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren… denir. ” şeklinde tanımlanmıştır. Bu maddeye göre, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye ise iş ilişkisi denilmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 11. maddesinde belirsiz süreli iş sözleşmesi tanımlanmış olup; bu maddeye göre, “ İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsiz süreli sayılır. ”
Belirsiz süreli ya da diğer adıyla süresi belirsiz iş sözleşmesi, işçi ile işveren arasında yapılan iş sözleşmeleri arasında asıl olan sözleşme tipidir. Süresiz belirsiz iş sözleşmesi iş sözleşmesinin hukuki sonuçları bakımından diğer iş sözleşmelerine göre daha lehedir.(1)
Taraflar arasında devam etmekte olan hukuki ilişkinin, tarafların tek taraflı irade beyanı ile ileriye dönük olarak sonlanmasına neden olan bozucu yenilik doğuran irade beyanına fesih denilmektedir.
Fesih bildirimin yazılı olarak yapılması gerekmekle birlikte; bu gereklilik 4857 sayılı İş Kanunu’nun 109. Maddesinden kaynaklanmaktadır. Ancak bildirimin yazılı olarak yapılması geçerlilik şartı olmayıp; ispat şartıdır. (2) Fesih bildiriminde fesih sözcüğünün bulunması gerekmez. Fesih iradesini ortaya koyan ifadelerle birlikte aynı zamanda eylemli olarak işe devam etmeme halinin birleşmesi durumunda bunun fesih anlamına geldiği kabul edilmelidir. (3)
4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde süresi belirsiz iş sözleşmesinin fesih bildirim süreleri belirtilmiştir. Buna göre iş sözleşmeleri,
• İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
• İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra
• İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
• İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra, feshedilmiş sayılır.
Yukarıda verilen bildirim sürelerine uyularak iş sözleşmesi sona erdirilmek istendiğinde, bildirimin yapıldığı tarih üzerine kanunda belirtilen iki ya da sekiz hafta arasında değişen hafta kadar süre eklenerek iş sözleşmesinin sona erdiği gün tespit edilecektir. Örneğin, 4 aylık iş sözleşmesinin bildirimli feshedilmesi halinde, bildirim 01.03.2010 Pazartesi günü yapılmışsa, iş sözleşmesi 15.03.2010 günü sona erecektir. Uygulamada bir ayın 4 hafta kabul edilerek sonuca gidilmesi hatalıdır (Şakar, 2009,201). (4)
Süresi belirsiz iş sözleşmesi taraflarca bildirim süresi verilmeksizin veya eksik verilerek ya da peşin ödeme yoluyla fesihte bildirim sürelerine ilişkin ücret ödenmemiş veya eksik ödenmişse usulsüz fesih ortaya çıkar. Bu durumda da iş sözleşmesi yine sona erecektir. Yalnız usulsüz feshe maruz kalan işçi ya da işveren karşı taraftan ihbar tazminatı isteme hakkına sahip olur. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. Maddesi 4. Fıkrasında, “ Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. ” denilmiştir. Bu tazminata ihbar tazminatı denilmektedir.
İhbar tazminatına, eğer fesih yapan taraf daha önce ihtarname çekilmek suretiyle temerrüde düşürülmüşse ihtarnamede belirtilen sürenin bitiminden itibaren; eğer temerrüde düşürülmemişse dava tarihinden itibaren yasal faiz işletilir. 4857 sayılı İş Kanunu’nda ihbar tazminatına uygulanacak zamanaşımı süresi 10 yıl idi. Ancak 25.10.2017 tarihinde eklenen madde ile ihbar tazminatına ilişkin zamanaşımı süresi 5 yıla düşürülmüştür.
Kaynaklar :
(1) Çiğdem Yorulmaz, “Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Tanımı, Şekil Şartı, Sözleşme Yapma Serbestisi ve Sınırları” Çalışma ve Toplum Dergisi, 2010, Sayı No:24.
(2) 4857 sayılı İş Kanunu 109. Madde: “Bu Kanunda öngörülen bildirimlerin ilgiliye yazılı olarak ve imza karşılığında yapılması gerekir. Bildirim yapılan kişi bunu imzalamazsa, durum o yerde tutanakla tespit edilir.”
(3) Cumhur Sinan Özdemir, “İş Sözleşmesinin Feshi ve Şartlı İstifa”, 2015, s. 208.
(4) Adem Mortaş, Muzaffer Koç, İhbar Süresi ve Tazminatı, Mali Çözüm Dergisi, 2010, Sayı No:99 s.125
İş sözleşmesinin feshi ile ilgili hukuki danışmanlık almak için iletişim bilgilerimiz aracılığıyla randevu alabilirsiniz. Eğer sitemize akıllı telefonunuzdan bağlanıyorsanız anasayfamıza giderek “ Bize Ulaşın ” butonundan randevu almak için arayabilirsiniz.
AVUKAT ALEV ÖZCAN