Kişinin kendisinden beklenen sadakat ve evlilik birliğinin doğurduğu diğer yükümlülüklere aykırı davranması sonucu boşanmaya belli bir oranda neden olmasına boşanmada kusur denir.
Boşanma davaları büyük oranda kusur üzerinden görülür. Kusura bağlı olan ve olmayan bir çok unsur boşanma davasında görülse de kusurun yeri büyük yer kaplar. Bu nedenle boşanmada kusur sayılan haller çok önemlidir.
Boşanmada kusur sayılan haller ve kusurun özellikleri, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 161 ve devamı hükümlerinde yer alır.
DİKKAT: Burada kusur konusu boşanmaya, nafakaya, tazminata vs. bir çok unsura etki edecektir. Bu nedenle sürecin gelişigüzel şekilde başlatılması yerine en baştan itibaren avukat yardımı alınarak takip etmek gerekir. Rastgele izafe edilen kusurlar kimi zaman kişi aleyhine sonuç doğurabilir.
Boşanmada kusur sayılan haller kanunda sınırlı olarak sayılmamıştır. Kanunda buna ilişkin yer alan unsurlar olsa da sınırsız şekilde örnek saymak mümkündür. Ayrıca boşanmada kusur sayılan haller her somut olayda farklılaşabilir. Yani bir davranış bir davada kusur olarak kabul edilirken başka bir davada kusur olarak kabul edilmeyebilir.
Boşanmada kusur sayılan haller genel olarak şu şekilde sayılabilir;
ÖNEMLİ: Yargıtay kararları incelendiği zaman sınırsız sayıda boşanmada kusur sayılan haller görülebilir. Bunların tamamını burada saymamız mümkün değildir. Ancak genel anlamda yukarıda saydığımız temel meselelere giren davranışlardır bunlar.
Evlilik birliğinde, kadın veya kocanın diğer eşe karşı fiziksel şiddet uyguladığı, hakaret ettiği, yalan söylediği, ahlak dışı istemlerde bulunduğu, güveni sarsıcı davranışlar içerisinde olduğu, eşe bağımsız konut sağlamadığı.
Cinsel ilişkiden kaçındığı, eşini istemediği, evlilik birliği ve ortak yaşam giderlerine katılmadığı, aile haysiyet şerefine aykırı davrandığı, eşin hayatına kast ettiği gibi tavır ve davranışlar kusurlu davranış olarak kabul edilmektedir.
Yargıtay’ın verdiği daha önceki verdiği kararlar incelendiğinde: Evlilik birliği içerisinde kadın veya kocadan herhangi birinin; Devamlı olarak yalan söyleyen hakaret eden eşe, karşılık fiziksel şiddet uygulayan eş eşit kusurlu olduğuna karar vermiştir.
Evlilik birliği içerisinde kadın veya kocadan herhangi birinin; ahlak dışı taleplerde bulunan ve bağımsız konut tesis etmeyen eşin kusurlu davranışları karşısında başkalarıyla mesajlaşan eşin eşit kusurlu olduğuna karar vermiştir.
Evlilik birliği içerisinde kadın veya kocadan herhangi birinin; eşe veya ailesine hakaret eden eşin kusurlu davranışları karşısında, uzun süre cinsel ilişkiden kaçınan eşin eşit kusurlu olduğuna karar vermiştir.
Evlilik birliği içerisinde kadın veya kocadan herhangi birinin; eşini istemeyen eşin kusurlu davranışları karşısında, hakaret eden eşin eşit kusurlu olduğuna karar vermiştir.
Evlilik birliği içerisinde kadın veya kocadan herhangi birinin; tehdit ve hakarete bulunan, kötü muamelede eden eşin kusurlu davranışları karşısında, evi terk eden eşe göre daha ağır kusurlu olduğuna karar vermiştir.
Boşanmada kusur belirlemesi taraflarca ileri sürülen delillere göre belirlenir. Her türlü delil kusur belirlemesinde çok önemlidir. Özellikle tanık anlatımları kusur belirlemesinde büyük öneme sahiptir.
Karşı tarafa kusur isnat etmeye yarayacak delillerin dilekçeler aşamasında (dava dilekçesi, cevap dilekçesi, cevaba cevap dilekçesi, ikinci cevap dilekçesi) detaylarıyla ileri sürülmesi gerekmektedir. Dilekçeler aşaması sonlandırıldıktan sonra yeni delil ileri sürülemez.
Hukuk muhakemeleri kanununda belirtilmiş olan senetle ispat kuralı (yazılı delille ispat kuralı) aile hukukunda geçerli değildir. Bu nedenle boşanma davalarında da kusur ispatı için tarafların yazılı delile başvurma zorunluluğu yoktur.
Boşanma davalarında taraflar eşit kusurlu olabilir. Eşit kusur halinde davalı taraf boşanmak istemese dahi hakim boşanmaya karar verebilir. Tarafların eşit kusurlu olması boşanma neticesinde yoksulluğa düşecek eş lehine yoksulluk nafakasına hükmedilmesine engel değildir.
Boşanma davasında tam kusurlu olan davalı eş boşanma ve fer’ileri açısından dezavantajlı konumdadır. Davacı tam kusurlu ise boşanma talebi kabul edilmeyebilir.
Türk Medeni Kanunu madde 161 ila 165. Maddeleri arasında özel boşanma sebepleri düzenlenmiştir. Özel boşanma sebeplerinin söz konusu olduğu hallerde kişinin tam kusurlu olduğu kabul edilir.
Özel boşanma sebepleri Kanunda şu şekilde sayılmıştır;
Boşanma davalarında tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası olmak üzere üç çeşit nafaka vardır.
Tedbir nafakasına boşanma davasının açılmasıyla dava sonuçlanıncaya kadar hakim tarafından hükmedilebilir. Tedbir nafakası ile tarafların boşanma sürecinde yaşam standartlarının olumsuz yönde etkilenmesinin önlenmesi amaçlanmaktadır. Tedbir nafakasına hükmedilirken kusur değerlendirmesinin yapılmaması gerekmektedir.
İştirak nafakasının belirlenmesinde kusurun önemi yoktur. Boşanma sonucunda çocuğun velayeti kendisine verilmeyen eş tarafından, çocuğun giderlerine katılmak için, diğer eşe verilmesine hükmedilen nafakaya iştirak nafakası denir.
Kendi kusuru ile boşanmaya sebep olan eşin boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan eşe ödediği nafakaya yoksulluk nafakası denir. Boşanma ile yoksulluğa düşecek taraf kusursuz, az kusurlu ya da eşit kusurlu ise yoksulluk nafakası talep edebilir. Boşanmada daha yüksek kusur oranına sahip eş yoksulluk nafakası talep edemez. Bu husus TMK m. 175’te şu şekilde düzenlenmiştir; “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.”
Bu konu hakkında benzer makleler için tıklayın