Boşanma Öncesi Veya Sonrası Mal Kaçırma Durumunda Ne Yapılmalıdır? sorusu son dönemde sıkça karşılaşılan problemlerdendir.
Boşanma süreci aynı zamanda eşlerin evlilik içinde edindikleri malları paylaşmasını da içerir. Bu sebeple boşanma davasında evli bulundukları sürede edindikleri malları karşı taraf ile paylaşmak istemeyen eşler çeşitli yollarla mal kaçırmak isteyebilir. Boşanma sürecindeki eşler gerek satarak gerek hukuka aykırı işlemler yaparak mal kaçırmayı gerçekleştirebilir. Hukuk sistemi de mal kaçırma sebebi ile kişilerin mağdur olmasını engellemek için çeşitli yollar geliştirmiştir.
Mal kaçırma özellikle çekişmeli, yani tarafların anlaşamadığı boşanma davasında çok sık görülür. Zamanında gerekli önlemlerin alınmaması sebebiyle birçok mağduriyet yaşanmaktadır. Kanunların sağladığı koruma yöntemlerini kullanarak mal paylaşımının adil olmasını sağlamak hem bireylerin mağduriyetinin engellenmesi hem de hukuk düzeni açısından önemlidir.
Evlilik içinde edinilmiş olan mallar boşanma ile birlikte eşlere paylaştırılır. Boşanma davası sonuçlanmamış ya da henüz boşanma davası açılmamışken eşler malları diğer eşle paylaşmamak için mal kaçırma yoluna başvurabilir. Mal kaçırma diğer eşin hukuki ve maddi durumu etkiler. Mal kaçırmanın gerçekleşmiş olması ya da mal kaçırma ihtimali olması durumlarına göre uygulanacak tedbirler de değişiklik gösterir. Böyle bir durumda avukata danışarak gerekli tedbirleri aldırmanız tavsiye edilir.
Boşanma sürecindeki eşler diğer eşin mal kaçırması ihtimali halinde bunu engellemek için hukuki yollara başvurulabilir. Mal kaçırma şüphesi olan mal aile konutu yani ortak ikamet ettikleri yer ise aile konutu şerhi ile mal kaçırma önlenebilir.
Kaçırılması söz konusu olan aile konutu dışındaki mallar için mahkemeye başvurulabilir. Davada mal kaçırmayı gerçekleştirdiği iddia edilen eşin kötü niyetli olduğu ve malı muvazaalı şekilden elinden çıkardığının kanıtlanması gerekir. Böylece mahkeme tarafından bu mallara tedbir kararı şerhi konulabilir. Bu şerh diğer eşin tasarruf hakkını kısıtlayıcı etki doğurur. Bu davalarda ispat yükünün yerine getirilmesi oldukça zorlu olduğu için avukat aracılığı ile dava açmak daha mantıklıdır.
Eşlerden birisi mal rejiminin sona ermesinden 1 yıl öncesine kadar diğer eşin rızası olmadan olağan hediyeler hariç olmak üzere 3. kişilere kazandırmada bulunduysa bu mallarında edinilmiş mallara eklenmesi talep edilebilir. Aynı şekilde eşlerden birinin diğerinin katılma alacağını azaltmak amacıyla yaptığı devirler de edinilmiş mallara eklenebilir. Böylece bu mallar da boşanma sürecindeki mal paylaşımının konusu haline gelir. Bu yolla eşlerin boşanma davasından önceki mal kaçırmaya yönelik hareketleri engellenir.
Eğer eşin mal kaçırmaya başvuracağına dair şüpheler var ise çeşitli önlemler alınabilir. Mal kaçırma şüphesinin konusu aile konutu ise tapu sicil müdürlüğüne başvuru ile ya da hakimden talep ederek aile konutu şerhi ile, aile konutu dışında bir mal ise mahkeme yoluyla tedbir kararı şerhi koydurularak önlem alınabilir. Bu önlemler ile mal kaçırma şüphesi olan eşin bu mallar üzerindeki tasarruf hakkı kısıtlanarak olası mağduriyetler engellenmiş olur.
Mal kaçırma şüphesine karşı önlem almak çok önemlidir. Malların paylaşımı esnasında mağdur olmamak, yasal hakkın kaybına engel olmak açısından şüphe duyulduğu an bu önlemlere başvurulmalıdır.
Mahkemece verilen boşanma ya da evliliğin iptali kararı ya da mal ayrılığı kararı ile mal rejimi sona ermiş olur. Bu sebeple boşanma davası açıldıktan sonra edinilmiş mallar paylaştırılmış olacaktır. Yani boşanan kişilerin boşanma davası açıldıktan mal kaçırması mümkün değildir.
Boşanma sürecinde ya da boşanma davasından önce mal kaçırması şüphesi olan durumlarda ise çeşitli önlemler alınabilir. Mal rejiminin sona ermesinden 1 yıl öncesine kadar 3. kişilere yapılmış olağan hediyeler dışındaki kazandırmaların ve diğer eşin katılma alacağını azaltmak için yapılan devirlerin edinilmiş mallara eklenmesi istenebilir.
Aile konutu, ailenin ortak yaşadığı ve eşler arasında eşit olarak paylaşma konusu olan konuttur. Yani eşlerin birlikte ikamet ettiği yere aile konutu denir. Eşler evlilik içerisinde dilediklerince tasarruf işlemleri yapabilir diğer eşin rızasına gerek duymazlar. Fakat kanun aile konutunu bu kuralın dışında tutmuştur. Diğer eş rıza vermedikçe aile konutu devredilemez, aile konutu üzerindeki hak sınırlandırılamaz ve aile konutu ile ilgili kira sözleşmesi feshedilemez. Yani kanun, aile konutuyla ilgili kararların ortak alınmasını istemiştir.
Aile konutunun, konuta malik olan eş tarafından kaçırılması şüphesi olan kişi tarafından aile konutu şerhi kurulabilir. Bu sayede konutun sahibi olan eşin mal kaçırmasına engel olur. Bu şerhi konutla ilgili işlem yapmak isteyen kişiler göreceği için sorumlu hale gelirler. Yani aile konutuna aile konutu şerhi konulduğu zaman haklar 3.kişilere karşı da ileri sürülebilir.
Eğer bu şerh bulunmazsa iyiniyetli 3. kişilerce aile konutu üzerinde kazanılan ayni hak korunur. Aile konutu şerhi sayesinde 3. kişilerin kazandığı ayni haklar korunmaz. Çünkü tapuya güven ilkesi gereği tapuda yer alan şerhi herkes görebildiği için şerh konulduğunu bilerek aile konutu üzerinde ayni hak tesis etmiştir.
Aile konutunun maliki olmayan eş boşanma sürecinde aile konutunun kaçırılmasından şüphe ediyorsa aile konutu şerhi koydurmalıdır. Aile konutu şerhi koydurabilmek için evlilik cüzdanı ve aile konutunun bulunduğu mahallenin muhtarından ve apartman yönetiminden alınacak konutun ailenin yerleşim yeri olduğunu gösteren belge ile Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurmaları gerekir. Bu işlemle malik olan eşin tasarruf hakkı kısıtlanarak mal kaçırma engellenir ve malın paylaşımı esnasında oluşacak mağduriyet önlenmiş olur.
Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurmadan da aile konutu şerhi koydurulabilmektedir. Bu da hakimden talep ederek aile konutuna aile konutu şerhi koydurma yoluyla olur. Dava sürecinde aile konutu şerhi koyulması hakimden istenebilir. Fakat dava olmasa dahi hakimden şerh koyulması talep edilebilir. Yani dava sürecinde ya da dava olmaksızın aile konutu şerhi hakimden de talep edilebilmektedir.
Aile konutu şerhi ya da aile konutu dışındaki mallara koydurulan tedbirler için bir zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Fakat bu işlemler mal kaçırma gerçekleşmeden hızlı bir şekilde yapılmalıdır.
Boşanma ile ilgili konularda görevli mahkeme boşanma davasının açıldığı Aile Mahkemesidir. Yani davadan önceki 6 ayda oturdukları yerdeki veya eşlerden birinin yerleşim yerindeki Aile Mahkemesidir. Mal kaçırma şüphesi olan mallara konulacak tedbir kararları ve mahkeme yoluyla konulacaksa aile konutu şerhi için de bu görev ve yetki kuralları geçerlidir.