Suriye yaşanan büyük insanlıkdramına son vermek, Suriye iç savaşınınyarattığı yüz yılın en büyükkatliamları arasında yer alan, Esatrejiminin yol açtığı 350 binden fazlainsanın yaşamını kaybettiği kitlekatliamlarını durdurabilme amacıylaTürkiye’nin krizin başlangıcındanberi sürdürdüğü çabaların ve koyduğudoğru teşhislerin meyveleriniverme aşamasına gelindiği görülüyor.Suriye’de ÇatışmasızlıkBölgeleri MutabakatıTürkiye, İran ve Rusya arasındaMayıs ayında varılan mutabakatsonucu oluşturulan ÇatışmasızlıkBölgeleri’nin oluşturulması soveİdlib Harekâtı Çatışmasızlık Bölgeleri Mutabakatınuç veriyor. Suriye’nin bazı yerlerindeşiddet olayları devam etse deçatışmalar anlaşmanın hayata geçmesininardından büyük orandaazaldı. Bunu sağlayan Çatışmasızlık Mutabakatı’nın içeriği hakkındabilgi verildi. Rusya Dışişleri Bakanlığıtam metnini yayınladığı Türkiye,İran ve Rusya’nın garantörlüğündeimzalanan Suriye’de ÇatışmasızlıkBölgeleri Mutabakatı’nda şu düzenlemelerbulunuyor:Bölgeler altı ay süreyle uygulamadaolacak ancak daha sonra uzatılabilecek.IŞİD, Nusra Cephesi gibi örgütlersemutabakatın dışında tutulacak Suriye çatışmasızlık bölgelerinigarantör ülkeler koruyacak.Türkiye, Rusya ve İran’ın imzaladıklarıve Rusya DışişleriBakanlığı’nın yayımladığı metnegöre çatışmasızlık bölgelerinin kurulacağıyerler şunlar:- İdlib vilayeti ile Hama, Halepve Lazkiye’nin bazı bölgeleri- Humus vilayetinin bazı bölgeleri-Başkent Şam’ın doğusundakiDoğu Guta bölgesi-Güneydeki Dera ve Kuneytragibi bazı vilayetlerYayınlanan Mutabakat metnindeçatışmasızlık bölgelerininaltı ay süreli geçici bir önlem olduğuve garantör ülkelerin anlaşmasıdurumunda otomatik olarak devamedeceği belirtiliyor. Belirlenenbölgelerin sınırları boyunca güvenlikşeritleri oluşturulacağı, kontrolve gözlem noktalarındaki çalışmaların garantör ülkelerin mutabakatınauygun olarak gerçekleştirileceğiaktarılıyor.Mutabakat metninde belirtildiğiüzere Çatışmasızlık Bölgelerinde silahkullanımı duracak. Hava saldırılarıdâhil olmak üzere tarafların silahkullanımı sona erecek. Bu aşamadansonra hızlı bir şekilde söz konusubölgelere insani yardımınulaştırılması sağlanacak ve bu bölgelerdealt yapı hizmetlerinin onarılmasınagidilerek Suriye içinde vedışındaki göçmenlerin terk ettikleriyerlere geri dönmesi için koşullaroluşturulacak.Mutabakat Belgesine göre IŞİD,Nusra Cephesi, El Kaide bağlantılı örgütler ya da Birleşmiş Milletler’in“terör örgütü” listesindeki örgütlerkapsam dışında tutulacak ve bu örgütlereoperasyonlar sürdürülecek.Astana’da Varılan İdlibAnlaşmasıKazakistan’ın Başkenti Astana’da15 Eylül 2017 tarihinde Türkiye,Rusya ve İran, Suriye’nin İdlib bölgesindeoluşturulacak olan çatışmasızlıkbölgesini beraber koruma konusundaanlaşmışlardı. Bu konudayapılan ortak açıklamada, İdlib vekomşusu Lazkiye, Hama ve Halepbölgelerinde devriye gezmesi içinüç ülkenin kendi güçlerini göndereceğibelirtilmişti.T.C. Dışişleri Bakanlığı bu konudayaptığı açıklamada, “Astana toplantılarınınüç garantör ülkesi arasındasağlanan mutabakat uyarınca,söz konusu üç ülkeden gözlemciler,çatışmasızlık bölgesinin sınırlarınıteşkil eden güvenlikli bölgelerdeoluşturulacak kontrol ve göz lem noktalarında konuşlandırılacaktır”denmiştir. Yapılan Dışişleri açıklamasında“Gözlemci kuvvetlerinasli görevi, rejim ve muhalefet arasındaçatışma yaşanmasını engellemekve olabilecek ateşkes ihlalleriniizlemek olarak tanımlanmış” ve gözlemcikuvvetlerin faaliyetlerinin, üçülke arasında oluşturulacak “MüşterekKoordinasyon Merkezi” tarafındankoordine edileceği belirtilmiştir.Tarafların yaptıkları açıklamalardaRusya, Türkiye ve İran’ın İdlibbölgesine 500’er gözlemci göndereceğive Rusya’nın göndereceklerininaskeri güç olacağı da belirtilmiştir.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanile Rusya Devlet Başkanı VladimirPutin’in Mayıs ayında yaptığıgörüşmede, Suriye’de dört noktadaçatışmasızlık bölgesinin kurulmasıkonusundaki uzlaşmasının bir sonucuolarak bu konudaki uygulamalarbaşlatılmıştı.Bu bölgelerden üç tanesi olanDera ve Kuneytra, Rastan ve Talbiseile Doğu Guta’da çatışmasızlık anlaşmalarıİdlib bölgesinden önce yürürlüğegirmişti. İdlib’teki çatışmasızlıkbölgesi için sürdürülen görüşmelertamamlandıktan sonra düğmeyebasılmış ve Türk Silahlı Kuvvetleri(TSK) İdlib’e girmiştir.Cumhurbaşkanı Erdoğan: “İdlib’deCiddi Bir Harekât Var”Basına 7 Ekim 2017 tarihindeyansıyan haberlerde CumhurbaşkanıRecep Tayyip Erdoğan’ın,“Suriye’nin İdlib Eyaleti’yle ilgili biraskeri harekâtın başladığı” açıklamasıyer almıştır. CumhurbaşkanıErdoğan “Fırat Kalkanı Harekâtıile kendimize bölgemizde açtığımızalanı şimdi İdlib’in güvenliğinisağlamaya yönelik yeni bir adımladaha ileriye taşımanın gayreti içindeyiz.İşte bugün örneğin İdlib’de ciddibir harekât var ve bu devam edecek”dedi.Bu arada Özgür Suriye Ordusu’na(ÖSO) bağlı Hamza Bölüğü, İdlib’easkeri operasyon başlattıklarını duyurdu.Hamza Bölüğü, Fırat KalkanıOperasyonu’na katılan gruplar arasındayer alıyor. Halep’in kuzeyindengelen ÖSO birliği Reyhanlı’dantekrar Suriye’ye girdi. Hürriyet gazetesi,grubun Halep’in kuzeyindebulunduğu alandan yola çıkarak Kilisyakınlarındaki Bab-ı Selame’denTürkiye’ye girdiğini daha sonraHatay’a geçerek Bab-ı Hava üzerindentekrar Suriye’ye inip İdlib yolunakoyulduğunu bildirdi. Bazı Arapçainternet haber sitelerinde HamzaBölüğü ile kentin kontrolünü elindebulunduran Heyet Tahrir El Şamarasında çatışmaların yaşandığı daöne sürüldü. İdlib Harekâtı, Türkiye, Rusyave İran’ın, Suriye krizi ile ilgiliyürütülen Astana görüşmelerininEylül ayındaki son toplantısında,İdlib’te Çatışmasızlık BölgesiKurulması amacıyla varılananlaşmaya göre başlatıldı. Bu anlaşmadansonra esasen var olanTSK’nin bölgedeki hareketliliğindeartış gözlenmiş ve TSK, İdlibsınırına sevkiyata başlamıştı. Bu süreçte Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,“Türk Silahlı Kuvvetleri İdlib sınırlarıiçinde, Rusya Silahlı Kuvvetleri sınırlarındışında görev yapacak” açıklamasını yapmıştı.Bilindiği üzere İdlib, Nusra Cephesi’ninana gövdesini oluşturduğu Heyet Tahrir ElŞam grubunun elinde bulunuyor. NusraCephesi 2016 yılında yaptığı açıklamada ElKaide’den ayrıldığını ve adını Şam’ın FethiCephesi olarak değiştirdiğini duyurmuştu.Geçtiğimiz aylarda İdlib’de bir başka silahlıgrup olan Ahrar’uş Şam Örgütü ile TahrirEl Şam arasında yoğun çatışmalar yaşanmıştı.Çatışmalar sonunda Ahrar’uş Şamİdlib merkezinden çekilmişti.“ABD Koridoruna İdlib Hamlesi”Uzmanlar ve askeri gözlemciler İdlibHarekâtı ile bölgedeki terörist unsurlarınetkisinin kırılacağını ve ABD-PKK/PYD’nınKuzey Irak ve Suriye üzerinden Akdeniz’eulaşma planının çökeceğini, yolunun kesileceğinideğerlendiriyorlar. Türkiye, buönemli stratejik hamle için uzun süredenberi hazırlıklarını sürdürdüğü İdlibharekâtı ile bir hamle yaptı. Uzun süredirHatay sınırına yığınak yapan TSK birlikleribölgeye intikal için çalışmalara hız vermişti.İlk plan uygulanmaya koyuldu veTSK’nın desteklediği Özgür Suriye Ordusuİdlib’e girdi.Türkiye, Rusya ve İran’ın Astana’dasürdürdüğü görüşmelerin ardından ilanedilen çatışmasızlık bölgeleri arasındayer alan İdlib’de TSK, bölgedeki güvenliğisağlayacak. Cumhurbaşkanı ErdoğanAK Part’nin Afyon kampında yaptığı açıklamada,İdlib için düğmeye basıldığı mesajınıvermişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan,“İdlib’e ciddi bir harekât var ve bu devamedecek” ifadeleriyle Türkiye’nin kararlılığınıortaya koymuştu. CumhurbaşkanıErdoğan, İdlib operasyonu için, “Şu andaÖzgür Suriye Ordusu yürütüyor, henüzaskerimiz orada değil” dedi. CumhurbaşkanıErdoğan ayrıca İdlib’deki başladığınıaçıkladığı harekât için ‘Fırat Kalkanı mı?’ sorusunu değerlendirdi. CumhurbaşkanıErdoğan, “Fırat Kalkanıbitti, bunun adı da açıklanır” ifadelerinikullandı ve açıklamasında,“Fırat Kalkanı Harekâtı ile kendimizebölgemizde açtığımız alanışimdi İdlib’in güvenliğini sağlamayayönelik yeni bir adımla dahaileriye taşımanın gayreti içindeyiz.İşte bugün örneğin İdlib’de ciddibir harekât var ve bu devam edecek.Halep’ten kaçmak suretiyleİdlib’e gelen kardeşlerimize, neolursa olsun, ‘İster ölün ister kalın’diyemeyiz. Onlara biz elimizi uzatmakdurumundayız. Şu anda dabu adım atıldı, devam ediyor. Suriyesınırlarımız boyunca bir terörkoridoru oluşturulmasına da aslaizin vermeyeceğiz.”Türkiye, İdlib’in İçinde YerAlacakTürkiye’nin İdlib’in içindeRusya’nın ise İdlib’in dışındabulunacağı operasyon çerçevesindebölgede kontrolün sağlanmasıhedefleniyor. Türkiye’nin desteklediğive Fırat Kalkanı bölgesindekioperasyona katılan Özgür SuriyeOrdusu’na bağlı güçlerin de katıldığıoperasyon ile İdlib’de kontrolsağlanacak. Bu kapsamda ÖSOgüçlerinin Babı Selame üzerindenTürkiye’ye geçtiği buradan da Hatayüzerinden İdlib’e geçiş yaptığı açıklandı.Cumhurbaşkanı Recep TayyipErdoğan, İran gezisinden dönüşte,İdlib’deki çatışmasızlık bölgesi hakkındada açıklama yapmıştı. Cumhurbaşkanı,“Rusya Devlet BaşkanıPutin, Türkiye’deydi. Üçlü mekanizmayınasıl çalıştıracağımızı görüştük.Bu konuda yol haritamız var.Çatışmasızlık bölgesinin sınırları konusunda,içeride ve dışarıda, görevpaylaşımı yapıldı. Dışarıyı Rusya,içeriyi Türkiye güvence altına alacak.TSK, İdlib sınırları içinde, RusyaSilahlı Kuvvetleri sınırların dışındagörev yapacak” demişti.İdlib Harekâtı’nın başlamasıylabirlikte bölgede neler yaşanacağıda merak konusu olarak gündemdeyer aldı. Astana Anlaşması çerçevesindeTSK unsurları İdlib için belirlenen“gerilimi azaltma bölgesinin” sınırlarıiçerisinde yer alacak. Görevleri,Suriye Hükümeti ve yerel askeriunsurlar arasında büyük ölçüde korunanateşkesi daha kalıcı hale getirmekolacak. Bu amaçla TSK unsurları,kontrol ve gözlem noktaları oluşturacak.Askeri ve diplomatik kaynaklar,TSK unsurlarının eyleminin harekâtdeğil intikal olduğuna dikkati çekiyor.İntikal sırasında ve sonrasında yerelunsurlar veya Esat güçleriyle çatışmaamaçlanmıyor. İntikalin sorunsuz gerçekleşmesiiçin yerel silahlı gruplarındurumu değerlendiriliyor. İdlib’deçok sayıda silahlı Suriye Hükümetikarşıtı grup ile radikal İslamcı gruplarbulunuyor. Bu gruplardan Heyet TahrirŞam, son dönemde İdlib’de artanetkinliği ile ön plana çıkmıştı. Grupson aylarda çok sayıda bileşenin ayrılmasınakarşın önemli bir silahlı gücesahip. Heyet Tahrir Şam, Türk askerininbölgeye intikaline karşı çıkan doğrudanbir açıklama yapmadı. Diğer taraftan,söz konusu grup ile bazı muhalifler,Fırat Kalkanı Harekâtı bölgesindengelmeye hazırlanan çeşitli ÖzgürSuriye Ordusu gruplarının İdlib’egirmesine karşı çıkıyor. TSK da bölgedekihassas durumu değerlendirerekintikal için en güvenli şartların sağlanmasınıbekliyor. İdlib Neden Önemli?Suriye Hükümeti’nin kontrolündençıkmasının ardından İdlib, Suriyeiç savaşında en büyük şiddet dalgasınınyaşandığı bölgelerden biri oldu.Suriye’nin iç bölgelerinden kaçan sivillerinde sığınmasıyla İdlib milyonlarcakişinin sıkıştığı bir alan haline geldi.Olası bir savaş durumunda milyonlarcakişinin Türkiye’ye girmek üzeresınıra yığılması bekleniyor. Sınıra sıfırsayılabilecek kuşakta hâlihazırdabir milyondan fazla kişi kamplardabarınıyor. Yerel sivil idare kayıtlarınagöre İdlib’de 2 milyon 400 bin civarındayerli nüfus, yaklaşık 1,3 milyonda iç göçle gelmiş vatandaş barınıyor.TSK’nın İdlib’de ateşkesin korunmasıamacıyla başlatacağı intikal,sivillerin güvenle barınmasını sağlayacakve olası göç dalgasının önüne geçmişolacak.TSK İdlib’e GirdiTürk Özel Kuvvetleri’nin beş günlükkeşif çalışmasının ardından 12Ekim 2017 gecesi saat 22.15 itibarıylaİdlib’e girdiği açıklandı. Operasyonda30 zırhlı araç ve 100’ü aşkın askerin yer aldığı belirtildi. AskerlerinKayseri Komando 1. TugayKomutanlığı ile Özel KuvvetlerKomutanlığı’ndan olduğu ifade edildi.Bordo Bereliler (Özel Kuvvetler)ile Mavi Berelilerin (Kayseri Komando),yapılan müzakereler sonucuHeyet Tahrir el Şam’ın (HTŞ) boşalttığıyerlerden Suriye’ye girdiği öğrenildi.ÖSO kaynakları, Türk askerininCilvegözü’nün doğusundaki AtDana civarında Keperlusin bölgesindenİdlib’e geçtiğini ve yerel halkınMehmetçiği sevinç gösterisiyle karşıladığınısöyledi.İdlib’e giren Türk SilahlıKuvvetleri’nden harekâtın kapsamınailişkin açıklama yapıldı. TSK açıklamasındaİdlib Harekâtına ilişkinolarak “Astana Süreci kapsamında,İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesindegörev yapacak Türk Silahlı Kuvvetleriunsurları, 12 Ekim 2017 tarihindenitibaren Gözlem Noktalarınıteşkil faaliyetlerine başlamıştır”ifadeleri kullanıldı. TSK tarafındanİdlib harekâtına ilişkin yapılanaçıklamada şöyle denildi: “AstanaSüreci kapsamında, ateşkesintesis, gözetim ve devamını sağlamak,insani yardımların ihtiyaçsahiplerine ulaştırılması ve yerlerindenedilenlerin evlerine dönmesiiçin uygun şartları temin etmekmaksadıyla İdlib GerginliğiAzaltma Bölgesinde görev yapacakTürk Silahlı Kuvvetleri unsurları,08 Ekim 2017 tarihinde icrasınabaşlanan keşif faaliyetleri ile koordineliolarak, 12 Ekim 2017 tarihindenitibaren Gözlem Noktalarınıteşkil faaliyetlerine başlamıştır.Türk Silahlı Kuvvetleri unsurlarıbölgedeki görevlerini Astana sürecinde Garantör ülkelerce mutabıkkalınan angajman kuralları çerçevesindesürdürmektedirler.”Cumhurbaşkanı Erdoğan:“İdlib Operasyonu Büyük ÖlçüdeTamamlandı”Suriye’deki çatışmasızlık bölgesiharekâtıyla ilgili bilgi veren CumhurbaşkanıErdoğan, “İdlib operasyonuneticelendi, önümüzde Afrinvar” dedi. Cumhurbaşkanı veAK Parti Genel Başkanı Recep TayyipErdoğan, partisinin TBMM GrupToplantısı’na katıldı ve burada yaptığıkonuşmada “Türkiye’nin terörörgütleri ve onları destekleyenlerlemücadele ettiği dönemde asılvizyonumuzdan taviz vermememizgerekiyor. Türkiye terör örgütleriylemücadelesinde mesafe kat ettikçeülkemize yönelik hırs, kin ve tepkinindozunun arttığını görüyoruz.Vize krizinden, köpekle aramaya,teröristlere himaye sağlanmasınakadar gördüğümüz tavırlar doğruyolda olduğumuzun kanıtıdır. Stratejikortağımız ABD, görüşmemizerağmen terör örgütü PKK’nın düşükçocuğu olan PYD/YPG ile Rakkaoperasyonunu yapıyor. PKK değildiyorlar, bölücü terör örgütününposterlerinin Rakka’da asılmasınıne ile izah edeceksin. Bütün gerçeklerortada. Biz gerçeklerle konuşuyoruz.3 bin 500’ü aşkın TIR bölgeyesilah taşıyor. Bu silahlar DEAŞ’akarşı mı kullanıldı, bunların neredekullanıldığını biliyoruz, iyi bilin. Şuanda İdlib’deki operasyon büyük ölçüdeneticelendi. Önümüzde Afrinvar, daha önceden söyledim, bir geceansızın vurabiliriz. Böyle bir ortamdasırtımız sıvazlansaydı bizi yere göğekoyamaz hale getirselerdi o zamandüşünmemiz gerekirdi. Demek ki isabetlibir yolda yürüyoruz.Mezhepçilik fitnesini körükleyerekkardeşi kardeşe düşürenler parlakbir gelecek inşa edebileceklerinimi düşünüyorlar. Türkiye’yi karşılarınaalarak neyi başarabilirler? Ayrılıkçıhareketlerden coğrafyamıza hayırgelmez. Biz birbirimize zulmettikçeağıtlar, Arapça, Kürtçe ve Türkçeolacaktır. Zafer çığlıklarının hangidilde olacağını ise milletimin takdirinebırakıyorum. Suriye’nin yüzde25’i PYD/YPG terör örgütünün,yüzde 10’u DEAŞ terör örgütününkontrolünde. Kendisini topraklarınsahibi sanan rejimin kontrol sahasıRusya’nın güçlü desteğine rağmenülkenin yarısını bile bulmuyor. Ilımlımuhalifler ise ülkenin yüzde 20’sindesöz sahibi. Böyle bir Suriye kimefayda sağlar? Suriye halkına olmadığıkesin. Biz de karşımızdaki manzaradanmemnun değiliz.”