Uzlaşma, uzlaşma kapsamında olan bir suçun işlenmiş olamsı sebebiyle, şüpheli veya sanık ile mağdur veya suçtan zarar görenin Kanun ve Yönetmelikteki usul ve hükümlere uygun olarak uzlaştırma süreci sonunda anlaşmalarının sağlanması ya da anlaşmalarına dair yapılan işlemleri ifade eden bir ceza muhakemesi kurumudur.
Yargıtay’a göre karma nitelikli bir kurum olan uzlaştırmanın hem usul hukukuna dair hem de cezalandırmayı sona erdirmesi nedeniyle ceza hukukuna dair yönleri bulunmaktadır.
Uzlaştırma “alternatif bir usul” ve “Onarıcı Adalet Uygulamaları” kapsamında AB Ülkeleri uygulamalarından alınmış bir kurumdur.
Uzlaşmanın yapılabilmesi için belirli koşulların bulunması gerekir. Buna göre;
1- Suçun Uzlaşma Yapılabilecek Suçlardan Olması
2-Suçun İşlendiğine ve kamu davası açmaya dair yeterli Şüphe ve Oluşturacak Delil Bulunması
Uzlaştırmaya tabi olduğu olduğu anlaşılan dosyayı Cumhuriyet savcısı Uzlaştırma Bürosuna gönderir ve uzlaştırma işlemleri buradan yürütülür. Uzlaştırmacı Cumhuriyet savcısı onayı ile görevlendirilir. Her Cumhuriyet Başsavcılığında Uzlaştırma Bürosu kuruludur.
Taraflara öncelikle uzlaştırma teklifi yapılır. Teklif sanık, mağdur ve suçtan zarar gören için ayrı ayrı yapılır. Uzlaştırma teklifi, uzlaştırmacı Cumhuriyet savcısının onayı ile ilgililere yapar. Uzlaştırma teklifinin kabul edildi edilmediği 3 gün içerisinde Uzlaştırmacıya bildirilmelidir (Yön. Md. 30). Uzlaştırma toplantısına katılmayan taraf, teklifi reddetmiş sayılır (Yön. M:d. 31/1).
Uzlaştırma teklifi, suçun işlendiği tarihten itibaren 1 aylık süre geçmeden yapılamaz.
Kişiye fiilen ulaşılamaması halinde uzlaştırmaya gidilemez.
Uzlaştırma, uzlaştırma evrakı teslim alındıktan sonra Uzlaştırmacı tarafından 30 gün içinde sonuçlandırılır (Yön. Md. 17/1). Bu süre Cumhuriyet savcısı onayıyla 20 gün daha uzatılabilir.
Uzlaştırma teklifi reddedilse dahi İddianame düzenleninceye kadar taraflar Uzlaşma Belgesi ile Cumhuriyet savcısına başvurabilirler (Yön. Md. 17/2).
Uzlaştırmacı tarafından uzlaştırmaya dair Uzlaştırma Raporu tanzim edilir.
Cumhuriyet savcısı, uygun görmediği, hukuka ve ahlaka uygun olmayan edimin değiştirilmesini Uzlaştırmacıdan isteyebilir (Yön. Md. 18/5).
Edimin ertelenmesi veya ifasının süreklilik arz etmesi halinde şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir (Yön. Md. 20/2). Ertelemede zamanaşımı işlemez. Ertelemenin gereklerinini yerine getirilmesi halinde şüpheli hakkında Kovuşturmaya yer Olmadığı Kararı verilir. Yerine getirilmezse Şüpheli hakkında kamu davası açılır ve İddianameyi uzlaştırmadan sorumlu Cumhuriyet savcısı düzenler.
Uzlaştırmada sesli ve görüntülü sistemler kullanılabilir (Yön. Md. 31/4).
Uzlaştıma müzakeresi gizli yürütülür. Uzlaştırmacı gizliliğe riayet eder. Taraflar da gizlilikle yükümlüdür. Uzlaştırmadaki açıklamalar herhangi bir soruşturma, kovuşturma ya da davada delil olarak kullanılamaz, katılanlar tanık olarak dinlenemez (Yön. Md. 32).
Uzlaştırma edimsiz de olabilir. (Yön. Md. 33/2). Özür dilenmesi de uzlaşma sonucu yapılan bir edim kabul edilmektedir.
Uzlaştırma adliye binalarında bu iş için ayrılan yerlerde; kamu binalarında bu iş için ayrılan yerlerde; tarafların kabulü halinde uzlaştırmacıya ait binada ya da tarafların uzun gördüğü, menfaatlerine uygun güvenli yerlerde yapılabilir (Yön. Md. 35).
Uzlaşma Kabul Edilmezse Ne Olur?
Uzlaşma teklifi reddedilirse genel hükümlere göre Şüpheli hakkında hakkında İddianame tanzim edilerek kamu davası açılır.
Soruşturma ve kovuşturma genel hükümler çerçevesinde 5271 sayılı CMK hükümlerine göre yürütülür.
Uzlaşma Olursa Sicile İşler Mi?
– Soruşturma evresinde uzlaşmanın gerçekleşmesi ve edimin yerine getirilmesi hâlinde, şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir ve yapılan işlem adlî sicile kaydedilmez. Aksi hâlde kamu davası açılır.
– Kovuşturma evresinde uzlaşmanın gerçekleşmesi ve edimin yerine getirilmesi hâlinde, sanık hakkında düşme kararı verilir ve bu işlem de adlî sicile kaydedilmez. Aksi hâlde yargılamaya devam olunur.
– Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır (Yön. Md. 7/6).
– Uzlaştırma Belgesi tanzim edilen bir suça ilişkin adli sicile bir kayıt işlemi Şüpheli hakkında yapılamaz. Ancak kamu davası açıldıktan ve hüküm verilip kesinleştikten sonra adli sicile işleme yapılabilir.
CMK Madde 253 – Uzlaşma Emsal Kararlar
Yargıtay tarafından da uzlaştırmanın usulüne uygun bir şekilde yapılmaması bozma nedeni olarak kabul edilmiştir
(Yargıtay 2. CD., 29/09/2005 , E. 2005/8283, K. 2005/1995).
Kural uzlaştırma teklifinin bizzat taraflara yapılmasıdır. Yargıtay kararları da bu yönde olup salt sanık müdafi ile müştekilerden sorulmak suretiyle sanıktan sorulmaksızın uzlaştırma işlemlerinin yapılması bozma nedeni sayılmıştır
(Yargıtay 2. CD., 04.06.2007, E. 2007/4274, K. 2007/7969).
Yargıtay, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına konu olan suçun hükmün açıklanması aşamasında uzlaştırma kapsamında kaldığından bahisle hükmün açıklanmasından önce uzlaştırma hükümlerinin uygulanıp sonucuna göre hüküm tesis edilmesi gerektiğine hükmetmiştir
(Yargıtay 12. CD., 01.02.2016, E. 2015/4113, K. 2016/1931).
Hakim, iddianameyi değerlendirirken sevk maddesinde gösterilen suç tipini esas alacak ve iddianameye konu fiilin başka bir suç oluşturduğu ve uzlaştırma hükümlerinin uygulanması gerektiğinden bahisle iddianameyi iade edemeyecektir
(Yargıtay 11. CD., 26.12.2005, E. 2005/9494 , K. 2005/14352).
Uzlaştırmaya katılım her iki taraf için de tamamen gönüllüdür ve süreçte gizlilik ilkesi esastır
(Yargıtay 17. CD. 27.11.2017, E.2017/5072 ve K.2017/14611).
“Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği uyarınca; kendisine uzlaştırma işlemlerini gerçekleştirmek üzere dosya tevdi edilen uzlaştırmacının öncelikle uzlaştırma teklifi yapılacak ilgililere telefon, telgraf, faks, elektronik posta gibi araçlardan yararlanılmak suretiyle uzlaşma teklifi yapmak üzere çağrı yapması, şayet belirtilen şekilde çağrı yapılamaz ise bu defa uzlaştırmacının ilgili savcılık nezdinde kurulmuş uzlaştırma bürosundan uzlaşma teklifi yapılmasını talep etmesi gerektiği nazara alındığında; bozma kararı sonrasında, yargılama konusu suçun 6763 sayılı Kanun ile uzlaştırma kapsamına alınmış olması sebebiyle dosyanın uzlaşma işlemleri için uzlaştırma bürosuna gönderildiği, uzlaştırma raporunda sanığa ve katılanlara uzlaştırma teklif formları tebliğ edilmesine rağmen süresi içinde taraflar uzlaştırmacı ile görüşmediğinden bahisle uzlaştırmanın sağlanamadığı belirtilmiş ise de; yukarıda belirtildiği şekilde uzlaştırma bürosu tarafından sanığa ve katılanlar …, … ve …’a 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine uygun olarak tebligat yapılmadığı anlaşılmakla, usulüne aykırı olarak düzenlenen uzlaştırma raporu esas alınarak yargılamaya devamla mahkumiyet hükmü kurulması, Yasaya aykırı, sanığın temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görüldüğünden, 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nin 321. maddesi uyarınca diğer yönleri incelenmeyen hükmün BOZULMASINA, 24.03.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.”
(8 Yargıtay 11 C.D.,24.03.2022 tarih, Es. 2022/2262, K.2022/ 5053).
Daha fazla bilgi edinmek ve
hukuki danışmanlık
almak için bizimler iletişime geçebilirsiniz.
