Çocuklarda endoskopi (Gastroskopi, Kolonoskopi ve PEG)

Endoskopi, bir gastroenteroloğun, hastayı incelemek için özel bir kamera kullandığı yönteme denir.  Çocuklarda gastroskopi yemek borusu, mide, oniki parmak bağırsağı endoskopisidir. Kolonoskopi kalın bağırsak endoskopisidir. Perkütan endoskopik gastroskopi-PEG mideden beslenme işlemini tanımlar. Gastroskopi ağızdan ışıklı bir aletle yemek borusu, mide ve ince bağırsakları incelemeye, gerektiğinde biyopsi ve müdahale yapmaya yarar. Kolonoskopi ise makattan ışıklı bir cihazla girilerek kalın bağırsakların incelenmesine, biyopsi alınmasına ve gerekli durumlarda müdahale yapılmasına imkân tanır. Çocuklarda sindirim sistemi sorunları ile sık karşılaşıldığından, bu hastalıkların tanı ve tedavisinde endoskopi sık kullanılan bir yöntemdir.

Çocuklara endoskopi neden yapılır?

Sindirim sistemi rahatsızlıklarının tespiti ve tedavisinde kullanılan endoskopi, erişkin gastroenterolojiden sonra çocuklarda da kullanılmaktadır.

Çocuklarda görülen bazı durumlar karşısında hızlı bir şekilde tanı koyulması ve tedaviye başlanması gerekebilmektedir. Bu gibi durumlarda kan tahlilleri, ultrasonografik inceleme ve radyolojik incelemelerin yanı sıra endoskopi, tanıyı kesinleştirme ya da tedavi edici girişimler yapabilmemizi sağlar. Çocuklarda görülebilen bu durumlar şöyle sıralanabilir.

• Çocuklarda sık tekrarlayan karın ağrısı,
• Kusma atakları,
• Yutma zorluğu,
• Uzun süren ishal (özellikle iki haftayı geçen yağlı, pis kokulu, şekilsiz dışkılama),
• Karında şişlik,
• Sindirim sisteminden kaynaklanan kanamalar (Ağızdan ya da makat kan gelmesi),
• Büyüme ve gelişme geriliği olması gibi belirtiler bazen ciddi bir rahatsızlığın habercisi olabilir. Bu gibi durumlarda endoskopiden faydalanılır.

Endoskopi gereken durumlar nelerdir?

Endoskopi sıklıkla aşağıdaki durumların tanısı ya da tedavisinde kullanılır.

• Sindirim sisteminin üst kısmından gelen kanamaların en sık karşılaşılan nedeni midedeki ülser kanamalarıdır. Bu durum çocuklarda da görülebilir ve endoskopi kullanımı gerektirebilir.

• Yine bir başka bir hastalık olan Helikobakter pylori (mide mikrobu) gastriti veya ülseri de kanamalar yapabilir.
• Doğumsal damarsal malformasyonlar, hemanjiomlar diğer üst sindirim sistemi kanamalarından daha az görülse de sebepler arasındadır.
• Üst solunum yolu enfeksiyonları bazen yoğun kusma, öğürmelere neden olarak yemek borusunun alt ucunda yırtıklar oluşturabilirler. Gastroözefagial reflü de yemek borusunda oluşan üst sindirim sistemi kanamalarının sebeplerindendir.
• Ayrıca kanama pıhtılaşma bozuklukları erken çocukluk çağında sindirim sisteminden kanamaya sebep olduğunda yerinin tespiti ve müdahalenin yapılabilmesi için endoskopi gerekebilir.
• Bazen bir karaciğer hastalığının ilk bulgusu üst sindirim sistemi kanaması olabilir. Bu durumda yemek borusunda oluşan varislere müdahale edilmesi hayati önem taşır.
• Uzun süren ishale neden olabilen çölyak hastalığı ve diğer ince bağırsak kökenli emilim bozukluklarının teşhisinde endoskop ile biyopsi alınıp incelenerek kesin tanı koyulabilir.
• Üst sindirim sistemi için kullanılan gastroskop yemek borusundaki doğumsal ve sonradan oluşan darlıkların tespiti ve balon ile genişletilmesi içinde de uygun bir yöntemdir.
• Endoskopi, alt sindirim sistemi hastalıklarının tanısında da kullanılan bir yöntemdir. İnflamatuvar bağırsak hastalıkların tanısında ve alt sindirim sistemi kanamalarının nereden kaynaklandığının tespitinde de kullanılan bir yöntemdir.
• Çocuklar sık olarak etrafındaki cisimleri ağızlarına götürürler ve istemeden bunları yutabilirler. Yutulan yabancı cisimler soluk borusuna kaçabileceği gibi sindirim sisteminin dar olan kısımlarında da kalabilirler. Röntgen çekilerek sindirim sisteminden cismin atılıp atılmadığı kontrol edilir. Eğer cisim atılamıyor ise hemen endoskop ile çıkartılması gerekir.
• Beslenme yetersizliği olan, Kistik fibrozis hastalığı olan, kanser ya da metabolik yahut nörolojik problemleri sebebi ile yutma problemleri bulunan hastalara endoskopi gerekebilir. Endoskopi ile karın ön duvarından açılan beslenme yolu sayesinde hastanın beslenmesi sağlanabilir. ( PEG ile beslenme )

Çocuklara endoskopi hangi yaşta uygulanır, yaş sınırı var mıdır?

Çocuk endoskopisi, yenidoğan bir bebekten 18 yaşına kadar, her yaşta yapılabilir. Bu amaçla her yaşa uygun farklı çap ve büyüklükte endoskopi cihazları mevcuttur. Ayrıca her yaşa uygun sedasyon (uyuma) yapılabilmektedir.

Çocuklara endoskopi işlemi ne kadar sürer?

Endoskopi genellikle 15 ila 30 dakika arasında biter. Ancak hastaneye geliş, kontrol, işlem öncesi ve sonrası düşünülürse toplamda 2-3 saat gerekecektir.

Endoskopi öncesi hazırlık nasıl yapılır?

Evde

• Çocuğunuz sabah ya da öğlenden sonra işleme girecekse hekimin belirttiği saatlerden itibaren yemek ve sıvı alımı kesilmelidir.

Hastanede

• Hekim çocuğunuzun durumunu kontrol edecektir.
• Çocuğunuza anestezi ya da sedasyon yapılacaksa anestezi uzmanı da kontrole gelecektir.
• İşlem başlarken odadan çıkmanız istenir.
• Doktor işlemi yapar.
• Çocuğunuz anesteziden yavaş yavaş uyanır.
• Çocuğunuz içebilir, yiyebilir ve idrara çıkabilir.
• Ardından hekim kontrol eder ve uygunsa siz ve çocuğunuz eve gidebilirsiniz.

Çocuklarda endoskopi sonrası evde bakım?

• Çocuğunuzu sıvı almaya teşvik etmeye devam edin.
• Bebekler emzirilmeye başlanabilir, işlemden sonra uyanır uyanmaz formül mama veya su içebilir
• İlk gün yorgun hissedebileceğinden isitrahat etmesi gerekir.
• Çocuğunuz normal faaliyetlere devam edebilir, eve geldiğinizde yemek yiyip içebilir.

Endoskopinin çocuğa zararı olur mu?

Ortaya çıkabilecek herhangi bir problem olma olasılığı son derece düşüktür, ancak yine de bazı noktaların bilinmesinde fayda vardır. İşlemden sonra görülebilecek bazı durumlar şöyledir;

• Çocuğunuzun boğazında hafif ağrı,
• Testten 72 saat sonrasına kadar kusmalarda küçük kan lekeleri olabilir eğer biyopsi alınmışsa bu normaldir.
• Testten 48 saat sonraya kadar gaz nedeniyle karın ağrısı olabilir.
• Anestezi nedeniyle testten sonra 24 saate kadar baş dönmesi veya yorgunluk hissi olabilir.
• Bu belirtiler beklenenden daha uzun süre devam ederse, ateş ve benzeri başka bulgular oluşursa doktorunuza bilgi vermenizi öneririm.