Mısır, binlerce yıldan beri tarımı yapılan birkaç ender bitkiden biridir. Anavatanı Amerika kıtası olup buradan Dünya’nın her yerine yayıldığı bilinmektedir. Mısırın ülkemize girişi ise, Kuzey Afrika üzerinden olmuştur. Bu bitkiye, ülkemizde mısır adının verilmiş olması, bu bitkinin Mısır ve Suriye üzerinden girdiğinin bir göstergesidir. Mısır, tropik, subtropik ve ılıman iklim kuşaklarında yetişebildiği için, dünyanın hemen hemen tüm ülkelerinde az çok mısır tarımı yapılabilmektedir. Mısır, dünyada buğday ve çeltikten sonra en fazla tarımı yapılan bir tahıl bitkisidir. Mısır Dünyada tahıllar içinde ekiliş alanı bakımından üçüncü, üretim açısından ilk sırada alan önemli bir tahıl cinsidir. Birim alan verimi buğday ve arpanın yaklaşık iki katıdır. Ülkemizde hayvan yemi ve insan gıdası olarak çok farklı alanlarda kullanılan mısır, ekim alanı ve üretim miktarı ile buğday ve arpadan sonra en fazla üretilen önemli bir bitkidir.
Havaların sıcak veya yağışlı gitmesine ve çeşidin erkenciliğine bağlı olarak çiçeklenmeden 45 ile 55 gün sonra hasat olumuna gelir. Hasat olumuna geldiğinde bitkilerin sap, yaprak ve tablaları tamamen kuruyup kahverengine dönüşür. Genellikle ana ürün mısır tarımın da kurutmada pek problem olmaz. Hasat mısır koçan kavuzları kuruyup danelerin sertleştiği dönemde danenin sömeğe bağlandığı yerde siyah leke oluştuğunda yapılabilir.
Elle Hasat: Koçanları normal gelişmesini tamamladığında tane nemi %35’tir. Koçan kabukları elle soyulup koçanlar toplanır. Tane nemi %13-15’e düşünceye kadar serende veya açıkta kurutulduktan sonra mısır daneleme makinaları ile danelenir.
Biçerdöverle Hasat: Bu şekilde hasat hububat biçerdöverlerine mısır tablası ekilerek yapılır. Biçerdöverle hasatta tarla kaybının en az olacağı tane nemi oranı % 22-26’dır. Tane ürününün hasattan sonra kurutulması gerekir.
Koçan Toplayıcıları İle Hasat: Traktör kuyruk milinden hareket alan koçan toplama makinaları ile nem %22-28 olan koçanlar hasat edilir ve toplanan koçanlar tane nemi %13- 15’e düşünceye kadar kurutulup harmanlanır. tek üniteli bir koçan makinası günde 30 dekar hasat edebilir. Mısır tanelerinin depolanmasında rutubet %14’ün altında olmalıdır. Mısır ürünü %14’ten daha fazla nem içerirse kızışma, küflenme sonucu hızla bozulur.
Hasat edilen mısır uzun süre depolanacaksa kurutulması gereklidir. Mısırda kurutmanın amacı hasattan sonra nemi %13–15 oranına düşürmektir. Kurutma işlemi sergenlerde, yapay kurutucularda ve güneş altında yapılabilir.
Sergende koçanla kurutma yöntemi yapay kurutucular kadar önemli bir yöntemdir. Sergenler kafes, tel-ağaç karışımı veya tahtadan yapılabilirler. Bu sergenler sabit veya taşınabilir olabilir. Sergenler 1–1,5 m eninde, 1,5–3 m yüksekliğinde, boyu ise kurutulacak ürün miktarına göre istenilen uzunlukta olabilir. 1 m3 hacimli bir sergende ortalama 500 kg koçanlı kurutulabilir. Kurutulan ürün eğer sergende muhafaza edilecekse koçan kavuzlarının ve püsküllerinin alınması gerekir. Serende koçanlı muhafazada maksimum nem oranı %30 olmalıdır.
Yapay kurutucularda dane kurutma işlemi en yaygın kurutma yöntemidir. Bu sistemde ısıtılmış hava ile suni olarak kurutulmaktadır. Bu sistemde mısır danesindeki nem oranının %13–14 civarına indirilmesi gerekir. Kurutulmasında kullanılan ısıtılmış hava sıcaklığı sistemlere göre değişmek üzere 60–120 °C arasında değişmektedir. Eğer mısır yem yapımında kullanılacaksa yüksek sıcaklığın belirgin bir olumsuz etkisi yoktur. Mısır gıda sanayisinde kullanılacaksa sıcaklığın 60 °C derecenin üzerine çıkmaması gerekir. Kurutma işlemini takiben ısıtılmış ve nem seviyesi istenen düzeye düşmüş daneler 20–50 dakika süreyle soğutulur. Danedeki nem oranının daha yüksek olması durumunda, depoda veya silodaki solunumdan dolayı sıcaklık artar, buna bağlı olarak hava nemi yükselerek küflenme meydana gelir.
Taneli ürünlerin kurutulmasında uygulanan kurutma yöntemlerinden biri olan doğal kurutmada ürün güneş altında ya da gölgede bırakılmaktadır. Üniform bir kurumanın sağlanabilmesi amacıyla, özellikle de ürün eğer güneş ışığı ile direkt temas halinde ise, sık sık karıştırma işlemi uygulanmalıdır. Ayrıca çevre havasının bağıl nemi %70’ ten fazla olmamalıdır. Havanın bağıl neminin artması, özellikle gece boyunca ürünün yeniden nem kazanmasına neden olmaktadır. Bu sebeplerle, doğal kurutma yöntemi nemli bölgelerde veya yağmurlu mevsimlerde uygulanamamaktadır. Yetersiz veya aşırı yavaş kurutma ise ürünün depolanması sırasında da çeşitli kayıplara yol açmaktadır. Sonuç olarak, ürünün atmosferik faktörlerle uzun süre karşı karşıya bırakılması ve bu sebeple böcek, kemirgen, kuş gibi zararlıların ve küf gibi mikroorganizmaların ortaya çıkması üründe kayıplara sebep olmaktadır. Bu dezavantajlara rağmen, doğal kurutmanın bazı durumlarda avantajları da bulunmaktadır. Örneğin, atmosferik koşullar nem içeriğinin azalmasına yönelik geliştiğinde, üretim organizasyonu ve sosyo-ekonomik şartlar yapay kurutma ekipmanlarının maliyetini karşılamadığında doğal kurutma avantajlı hale dönüşebilmektedir.
Mısır, insanların gıda ihtiyacını karşılayan önemli bir tahıl olup, hasat sırasında yüksek nem oranlarına sahiptir. Mısırın üretiminden sonraki en önemli problemi kurutmadır.
İşlenip uzun süre bozulmadan saklanabilmesi için, %24-25 kuru baza göre olan hasat nemini, %14 kb’ın altına düşürmek gerekir.
Kurutmanın amacı;
Tahıl üretim verimliliğini arttırmak, ekim alanlarından daha fazla yararlanmak, hasat sonrasında yüksek nem oranına sahip tahılın bozulmadan uzun süre saklanabilmesi için, küf ve çürümeden meydana gelen kayıplarla, zararlı böceklerin etkilerini azaltmaktır.
Ürünün güneş altına bırakılarak doğal olarak kurutulması birçok olumsuzluğu beraberinde getirmektedir. Bundan dolayı doğal kurumanın olumsuz etkilerinden etkilenmemek için, yapay yolla kurutmanın avantajlarından yararlanılacaktır.
Tarımsal ürünlerin kurutulmasındaki amaç; depolama süresi içerisinde ürünün bozulmadan saklanmasını sağlamaktır. Ürün nemi, ortam sıcaklığı, ortamdaki oksijen miktarı, zararlı mikroorganizmalar ürünlerin bozulmasına neden olan başlıca etmenlerdir Mısırın hasat edilip işlendikten sonra uzun süre bozulmadan veya küflenmeden saklanabilmesi için; kuru baza göre %24-25 civarında olan hasat neminin, 6 aydan az bir zaman dilimi için yapılacak olan depolama için % 15 nem oranına kadar kurutulmalıdır. Daha uzun süreli depolamalarda ise; nem oranının kuru baza göre %14’ e indirilmesi gerekir.
Muhafaza edileceği depolar, özellikle daneyi kuru ve serin tutmalı, ayrıca depo zararlılarına karşı koruyacak özellikte olmalıdır.
Depolarında bulunması gereken başlıca özellikler:
Depo temiz olmalı,
Depodaki oransal nem %50’nin üzerinde olmamalı,
Depo sürekli kontrol edilip havalandırılabilir özellikte olmalı,
Depo içi sıcaklığı 0–20 °C’ler arasında sabit tutulmalı,
Depo tabanı tahta olmalı,
Depoya yapılacak mısır yığınları 10–15 cm’yi geçmemeli,
Yığın yapılmış mısırlar sürekli karıştırılmalıdır.
Yazılarımızı Okumaya Devam Etmek İçin;
Ejder Meyvesi Yetiştiriciliği (Pitaya)
Ülkemizde Zeytin Hasadı ve Zeytin Yağı İhraacatı
Çiftçilerin Medya Kullanımı Anketi
Kaynakça;
Mısır Yetiştiriciliği ve Yetiştirme Koşulları [Rehber] | hortiturkey