Devalüasyon: Millî paranın değerinin yabancı paralar karşısında düşürülmesidir. Devalüasyon bir hükûmet kararıdır. Örneğin, 1 doların Türk lirası karşılığı 2.27 ₺ iken devletin bu değeri, 2.85 ₺’ye çıkarması devalüasyondur. Bu değişiklik sonucunda dolara bağlı diğer yabancı paralar karşısında da devalüe edilmiş olacaktır.
Bir ülke parası enflasyon sonucunda iç ve dış değerini kaybeder. Bu durum, birçok ekonomik zorluğu beraberinde getirir. Bu nedenle hükûmetler bu durumu düzeltmek için paralarının dış değerlerinde yani diğer ülke paralarına olan oranında bir düşürme yapma yoluna giderler. Çünkü ülkenin ürünlerinin dış piyasalarda fiyatları artmıştır. Ayrıca o ülkenin ithalat sorunu ortaya çıkmıştır.
Bu durumun devam etmesi ekonomi için oldukça zararlıdır. Yani daralan ihracat karşısında malların birikmesi, bir taraftan üreticiyi zarara soktuğu gibi ithalat açısından da tüketiciler sıkıntıya girecek ve denge bozulacaktır. Tekrar ekonomik dengeyi sağlamak amacıyla paranın dış değerini daha istikrarlı bir duruma sokmak ve ihracat ile ithalatın yeniden ayarlanması imkânını vermek için devalüasyona gidilir.
| Bilgi Notu |
|
Devalüasyon ihracatı nasıl artırır?
Döviz kuru örneğin 1 $ = 1.50 ₺ iken herhangi bir ihraç malının birim fiyatı 1 $ yani 1.50 ₺ olsun. Türkiye bir birim ihraç malı karşılığında 1 $ kazanır. %50 oranında devalüasyon yapıldığında 1 $ =2.25 ₺ olur. Yani malın fiyatı da yabancılar için %50 ucuzlamış olacaktır. Bundan sonra 1 $ karşılığında bir buçuk birim ihraç malı satılacaktır. |
Devalüasyonun başlıca nedenleri şunlardır:
a) Devalüasyon özellikle sabit kur sistemi için geçerlidir. Bu sistemde yerli paranın yabancı paralar karşısındaki değeri, hükûmet tarafından belirlenir. Devalüasyon da hükûmet kararıyla ve aniden yapılır. Devalüasyon, dış ticaret politikasının bir aracı olarak ihracatı artırmak ve ithalatı kısmak için uygulanacağı gibi enflasyon nedeniyle oluşan iç ve dış fiyat seviyesi farkını ve dolayısıyla ödemeler dengesi açığını kapatmakta da kullanılır. Devalüasyon sonucunda yerli paranın yabancı paralar karşısında değerinin düşmesi ile ithal mallarının fiyatı artar ve talep azalması yoluyla ithalatı kısar. Bu sırada ihraç mallarının fiyatı ise düşer ve yurt dışı talebin de oluşmasıyla ihracat artar. Böylece ithal giderlerinin azalıp ihraç gelirlerinin artması ile dış açık kapanır.
b) Hükûmetleri, devalüasyon yapmaya iten diğer önemli neden ise enflasyondur. Enflasyon sonucu fiyatların artması, yerli ürünlerin pahalanması demektir. Eğer döviz kuru sabit tutulursa ihraç malları pahalanacak ve ihracat azalacak, bunun yanında ithal malları ise ucuzlayacak ve ithalat artacaktır. Bu durumda ödemeler dengesi açığı da büyüyecektir. İşte devalüasyon yoluyla buna engel olunmaya çalışılmaktadır.
Devalüasyonun Ekonomi Üzerindeki Olumlu Etkileri |
|
Devalüasyonun Ekonomi Üzerindeki Olumsuz Etkileri |
|
| Bilgi Notu |
Türkiye’de önemli devalüasyon tarihleri aşağıdaki gibidir:
|