NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ

PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ

HAZIRLAYAN: ELİF YENİÇARE

DİKEY BAHÇELER

21. yüzyılın en hızlı gelişen toplumsal ve fiziksel süreçlerinden birisi de kentleşme. Tabii bunun kaçınılmaz sonuçlarından birisi de doğanın tahrip olması hatta yavaş yavaş yok olması. Öte yandan her şeyin bir çaresinin bulunduğu bugünlerde, ekolojik peyzaj mimari bu soruna oldukça basit ve bir o kadar da estetik bir çözümle yaklaşıyor.

Doğanın kentsel çevrenin içine sokulması her zaman için zorlayıcı bir konu olmuştur. Bu probleme getirilen son dönemdeki en göz alıcı çözümlerden biri de “dikey bahçe” tasarımları.

Dikey bahçeler bir duvara iliştirilmiş alışılmadık bir dekoratif öğe olmaktan çok daha ileride, kasvetli bir avluya, gri bir caddeye ya da soğuk bir modern yapıya yeşillikle hayat veriyor. Kimilerinin, dünyanın bozulan dengesine ve yeşil alanların azalmasına karşı çareler araması, değişik uygulamalara kapı açıyor, düş gücünün sınırını zorluyor. Bu kişilerden biri de Patrick Blanc. Blanc belirlediği estetik güzergâhlar üzerindeki binaların dış yüzünde, dikey bahçeler yetiştiriyor.

Onun ortaya çıkardığı şey, herhangi başarılı bir peyzaj düzenlemesinden çok farklı; bunu ‘eko sanatsal’ bir uygulama olarak veya çeşitli bitkilerin, nazik bir şekilde yukarıya doğru ilerlemesini sağlayıp, binaların dışını yeşillendirme sanatı olarak da adlandırılabilir.

Patrick Blanc yapacağı çalışmanın öncesinde, uygulamanın bilimsel temelini hazırlayıp, pek çok yöntem ve tabii pek çok çeşit denedikten sonra, bitkileri ortama adapte ediyor ve çok yaratıcı sonuçlara ulaşıyor.

Dikey bahçe uygulamasında toprağa ihtiyaç yok. Bitkiler bulundukları iklim koşullarına göre seçilip kullanılıyor. Eğer bu uygulama bir iç mekânda olacaksa suni bir aydınlatmaya ihtiyaç var. Sulama ve gübreleme otomatikleştirilmiş bir sistemle yapılıyor. Dikey bahçelerin bulundukları mekâna görsel katkılarının yanı sıra doğal bir ses ve ısı yalıtma ve havayı temizleme özellikleri de bulunuyor.

Gelecekte uygulanması düşünülen konsept projelerden örnekler..

1)
2)

Dikey Bahçelaerin Güncellik Durumu:

Bilimsel anlayışta gelişmeler
Yapı malzemeleri ve teknolojilerinde gelişmeler
Ekolojik ve çevre odaklı yapı uygulamalarının dünya çapındaki yayılışı
Yeşil alanın ve mevcut bitki örtüsünün azaltılmış ya da sınırlandırılmış geçerliliği; insan saldırısının ve mütakiben gelişimin doğrudan sonucu

Tanımlar & Olası Problemler

“Dikey –bahçıvanlık” terimi kendinden açıklamalıdır
“Dikey –bahçıvanlık” teriminin laf kalabalığı:

– Bahçede dikeyliğe ( asıl servet)

– karşı –

– Dikey bahçıvanlık (modern gerekliliğin bir ürünü)

Nereye (ve kime) aittir?

-Tarihi bir uygulamanın devamına

– karşı –

– Gözden geçirilmiş bir kip altındaki aynı uygulamaların modern üstünlüğü

Dikey Bahçıvanlık 1.0

Modern Öncüler

Başlangıç öncülü (bio-iklimsel mimarisi için) bitki örtüsünün ortamın önemli bir doğal görünüşü olmasıdır ve bu yüzden ekolojik açıdan hayati olmasının yanında önemli bir bölgesel tasarı öğesi olmalıdır. Bitki örtüsünün şimdi olduğundan çok daha fazla oranda yapılı ortamda sunulması gerektiği de söylenebilir. -Kenneth Yeang, Mimar

21. Yüzyıl Çağı

Yer yüksek öncelikte

—Büyük Londra Otoritesi şehir merkezlerinin yaklaşık 1/3’ünün bitki örtüsünden oluştuğunu tahmin etmektedir.

Dışa doğrudansa yukarı doğru inşa etme dünya çapında kabul edilmiş bir stratejidir.
Şehirlerdeki uygun dikey yüzey alanı uygun yatay alanları aşabilir (Dam üstleri de dahil)

—Dikey yaşam. Dikey bahçıvanlık neden olmasın?

Şehir Sıcaklığı Ada Etkisi

Dikkat: şehir bitki örtüsünün temel bir işlevi terlemeyi yok etmenin tüm önemli süreçlerini harekete geçirmek için ısı enerjisini kullanmaktır, böylece soğutucu bir etki yapar. Daha fazla bitki örtüsü = Daha az sıcaklık. Oldukça basit.

Hava Kalitesi unsurları
Doğal Ortam Kaybı

—Özel bir modern gelişme değil, yine de…

—Üst düzey yetişme örnekleri şartları kötüleştirmiştir

—Bitki örtüsünün yok edilmesi sayısız türü yerinden etmiştir

—Yeniden tamamlama yerel doğal ortamın yerini alamaz, ama…

—Göçmen kuşlar ve omurgasız türler için potansiyel barınak sağlayabilir

—Yaşamsal çeşitlilik=İyi bir şey

Yalnızca İnsan Koşulları İçinde

Bitki örtüsünün eksikliği kişinin tüm yaşam kalitesinde derinden bir olumsuz etki bırakabilir.

—Fiziksel rahatlık

—Kişisel sağlık

—Bütçe

—Psikolojik etkiler

Psikolojik Etkiler

Çok sayıda bilimsel çalışma, bitki örtüsünün var olduğu “doğal” manzaraya karşı tabii bir insani eğilim tanımlamıştır – özellikle böyle bir manzaradan yoksun olan şehir ortamlarında.
Ne de olsa şehir tecrübesi insanlar için oldukça gariptir.
Bitki örtüsünün yeniden yapılandırılması şunları geri getirebilir:

-Çeşitlilik/karmaşıklık

-Yumuşatıcı etki

-Derinlik

-Model

-Görüş-alanı

Estetik Etkiler

İnanılmaz olan akla yatkın hale gelir

Benzetme gerçeğe dönüşür

Çevrenin üstünde tefsir olarak çevre

Gerçekten yaşayan bir çevre olarak bitkiler

—Sürekli oranda bir dalgalanmayı belirtir

—Buna bağlı olarak kompozisyon daima değişir

—Aynı manzara ikinci kez asla olamaz.

Zamana ilişkin Trivalan ileti

—Doğrusal zaman-sonsuz akış; hepimiz seyahatçiyiz

—Devirli zaman-ölüm ve yenilenme; mevsimsel değişim

—Yakın zaman-devam etmeyen; geçici; kısa süreli

Spektrumların Karışık Bir Dizgisi

Kural ve Süreç

Seattle Yeşil Öğesi (Düzen 122311)
Dikim stratejilerinin eşit oranlı bir mönüsünü iş için kullanarak şehirdeki geçiş hakkı potansiyelinin bitkisel maksimizasyonunu vurgular
DPD düzeninde park etme yapılarının görülmemiş ihmalleri

LEED ( Yeşil bina konseyi) Bilgisi

Sürdürülebilir Mevkiler Kredisi 7.1

-Şehir Isılı Adaları azaltan Manzara Tasarımları, Çatısız (1 puan)

Suyun Etkinlik Kredisi 1.1,1.2

-Su etkenli Peyzaj (1-2 puan)

Enerji ve Atmosfer Kredisi 1

-Enerji Performansını Etkili kılmak (1-10 puan)

Tasarımda Yenilik Kredileri 1-4

-Tasarımda Yenilikler (1-4 puan)

Neden Park etme Yapıları?

Gerekli Kötülük

-Yer öncelikli; alternativi yener; otomobilin önemi azalmakta değil.

Kirlilik için Nokta Kaynaklar

-Gazlı kirleticilerin yoğunlaşmış çıktısı, partikülat sorunu, ve geri dönüşümü olmayan şeyler

Sıradan ya da rahatsız edici görünüm

-İşlevsel yönden zayıf; çevreyle uyumsuz

Yüksek görünürlük
Devam eden yenilikçi çabalar

Bu nasıl gerçekleştirilebilir?

Evrensel strateji yoktur

-Dikey bahçıvanlık özel konumlu bir temele taşınmalıdır; bir çok etken dahil olabilir

-Bu özellikle önceden kurulmuş mevcut yapılar hususundaki geçerlidir.

Sonuçlar Garantili Olmaktan Çok Uzak

-Bitkiler sadece belirli bir noktaya kadar kontrol edilebilir

Dış cephe Yeşillendirmesi

Tırmanma ve basamaklandırma türlerinin kontrollü gelişimi aracılığıyla dikey bitkisel kapsama alanını tahsis eden özel olarak tasarlanmış destek yapılarınca sağlanır.
Modern teknoloji aracılığıyla hem tarihi uygulamalarda hem de onların üstünlüklerinde bir devamlılık sağlanır.

Verilen uygun rehberlikle bitkilerin hepsi sizin işiniz için yapılmasına olanak sağlamaltadır.

—Tırmanan türlerin ve onların karakterinin kapsamlı bir anlaşılışını ima eder

Tırmanıcıların benzersiz özellikleri bulunur.
Tamponluk özelliği, bitki karmaşıklığı kâbusunu önleyen kritik bir özelliktir.

Dış cephe Yeşillendirmesi – Çelik Kablo

Aşırı ağırlıktaki yüklemeleri kaldırabilir;
Dönme mümkündür
Dikey, yatay ya da birlik içinde çevrilebilir.
Demirleme aletlerinin dayanıklılığına;

-Bitki ağırlığı

-Duvara karşı olan uzaklık

-Rüzgar kaykılması/yağış yükü

-Yüzeyin türü etki etmektedir.

Dış cephe Yeşillendirmesi – Çelik Diş

Birkaç demirleme arasıyla geniş mesafelere uygulanabilmektedir.
Uygun gerdirmeyle yapının şekillerine uyabilir.

Dış cephe Yeşillendirmesi – Çelik Kafes Sistemleri

Tipik sert standartlaşmış birimlerdir.

-Küçük özelleştirmeler kesinlikle mümkün olmaktadır.

Daha geniş bir sistemi kapsaması için toptan yapılandırılabilir
Üreticiler açısından sınırlı seçenektedir.

Dış cephe Yeşillendirmesi – Yeşilekran

Dış cephe Yeşillendirmesi – Yükseltilmiş Planterler

Bahçe yapmak için hiç yerin olmadığı koşullarda kullanılır.
Bazıları bir yapının en üst girintilerinde bile kaplama isteyebilir.
Yükseltilmiş planterlerin entegrasyonu özel fikirleri kapsar.

—düşük-ağırlıklı planter

—düşük ağırlıklı ekim-dikim ortamı

—uygun yağısal destek

Dış cephe Yeşillendirmesi – G-Gökyüzü Asma Yüklüğü

Doğal toprağın uygun olmadığı ya da kaplamanın savunulmaz bir yükseklikte istendiği durumlara cevap verir
5’x3’ tek perde kafes birimleri

-uygun olmayabilir

Çelik çerçeve üzerine bağlanır

Duvar sekmelerinde sürgün

-yeşil çatılı karışımla 1’ derinlikte planter

-dayanıklılık için iskele katılabilir

Sulama sistemi kullanılır.

Canlı Duvarlar

Daha popüler bir yaklaşımdır.
Önceden-bitkilendirilmiş paneller ya da duvara bağlanmış bütünleştirilmiş yapı sistemlerinden oluşmaktaydı..

—Toprak temelli ve hydroponictir

İç/dış esnekliktir
Ani sonuçlar oluşabilir.
Daha geniş bitki seçimine karşı asmalar ,vs. kullanılabilir.
Deneysel doğa

—bazı sistemlerin patenti alınmıştır ve kullanımına açık değildir

Mur Vegetal

Yaratıcı: Patrick Blanc
Hassas botanik anlayışıyla hydroponic yetişme yöntemlerini birleştirdi.
Basit ama hünerli takım

—çift katlı polyamid keçe

—ince, sert PVC desteği

—metal destek yapısı

Kalınlık: ~ 13 mm.
Hafifsiklet bileşimi

– ~30 kg/m2 (inc. bitkiler)

~30 bitkiler/m2
Sınırlı bakım (görünüşte)
Tamamıyla patenti alınmış
İnce sanat gerçekliğinin yaklaşımları
Ünlü işbirlikte bulunduğu kişiler:

—Eduard Francois

—Renzo Piano

—Jean Nouvel

Mucize Duvar

Yaratıcı: Copijn L.A.s (NED)
Modüler Bileşenler

-Binaya demirlenmiş çelik diş

– Sheilding(?) tabla/ dış panel

– Metal çerçeve

-Keçe kaplı plastik delikler

-Küçük yüklüklerde bitkiler

Izgara biçimli geometrik görünüş -karşı- Mur Vegetal
Sportzplaza Mercator’da tamamlanmış olan tüm yapı üzerini sarar.

Yeşil Duvar Panelleri:

Fiyat Karşılıkları

Belirli projelerin farklı özellikleri için verilmiş evrensel bir formül yoktur; Yine de kişi şu etkenleri her zaman hesaba katmalıdır:

Proje boyutu
Tasarı ekibi ücreti
Sistem türü
Destek yapı alanı
İnşa alanı
Tasarım karmaşıklığı (standart ya da özel)
Alan koşulları ve ulaşım
Kurulum işinin ücreti
Materyallerin yerel erişilebilirliği
Proje zamanı
Kullanılan bitki türleri
Kısa ve uzun dönem dayanıklılığı

Tüm bunları işe dökmek gerekirse:

Kuzey Carolina uçuş güvertesi ve iniş güvertesi College yolu

Var olan görünüş (Doğu Ön Cephesi)

Göze Önüne Alınanlar

Işık elverişliliği
Ağırlık/Destek
İki taraflılık
Yapının yüksekliği

Dış cephe Yeşillendirmesi

Bitki teslimi
Bitki seçimi

Önerilen Görünüş (Doğu Dış cephesi)

NCPD Doğu

Çelik kanal kirişiyle çelik tüp uzantıları

-1’-9” çıkıntı

-çelik tüp/sahan çapa

Yeşilekran modüler kafes birimlerinin gruplandırılması
- 52’-6” yükseklikte
- Çelik kanallar üzerine Greensceen (Yeşilekran) bağlama klipsleriyle monte edilir

Topraktan çıkan çelik kablolar

-Duckbill çapası

-ağız ağza germe

Varolan Görünüş (Batı Dış Cephesi)

A:Alüminyum band B:Alüminyum ızgara C:İkincil dayanma yolları D: Duvar bölmeleri E:Beton klonlar F: İlk dayanma yolları G: Storefront H:Giriş

Önerilen Görünüş (Batı Dış Cephesi)

Tutarlar: Kuzey Yerleşkesi Park Güvertesi

Amaç: uygun yüzeylerde en az 1/3 oranda bitkisel kaplama elde etme
Doğu Dış Cephesi: ~35,000 sf

– tanıtılmış bitki örtüsü :~16,000 sf

– 47%

Batı Dış Cephesi: ~21,000 sf

– tanıtılmış bitki örtüsü: ~8,000 sf

– 38% elde edilmiş kaplama

Kolej Caddesi Park Güvertesi

Varolan Görünüş (Doğu)

Göze Önüne Alınanlar

Birkaç devamlı yüzey
Havalandırma köşeleri
İyi-tanımlı mimari program
Elverişli toprak zeminde yok

Cevap:

Yükseltilmiş Dış Cephe
Yeşillendirme Programı

Varolan Görünüş (Doğu Dış Cephesi)

Önerilen Kaplama (Doğu)

Önerilen Bölüm-Yüksekliği (Doğu)

Kolej Caddesi Batı

– Atık ön cephe

- 11,000 sf beton hiçliğinin çıplak boşluğu
- Yapı ve bitişik bina arasında dar ekim-dikim elverişli

Önerilen Eklemeler

Bitkisel Kaplama ve Dijital Yapım

Tutarlar: Kolej Ave Park Güvertesi

Doğu/Kuzey Dış Cepheler: ~24,000 sf *

—tanıtılmış bitki örtüsü: ~13,000 sf

—54% elde edilmiş kaplama

Batı Dış Cephesi: ~11,000 sf
- Tanıtılmış bitki örtüsü: ~11,000 sf
- 100% elde edilmiş kaplama

Birkaç Hafifletici Etken

Hava soğuk
Neredeyse sınırsız dikey alan bölgesi elverişli

Yerel Çıkarımlar

Çatıları donmaktan ve sürekli sulamadan koruyacak sınırlandırılmış sıcaklık kaynağı yoksa canlı duvar sistemlerinin içeriden uzak olması daha iyidir.
Dış cephe yeşillendirmesi, görevi için iyi uydurulmuş dayanıklı tırmanıcıların olduğu yerde daha tutarlı yaklaşım olabilir.
Dikey duruş, mimari geçmiş, olimpik ihale, UHC, vb. açıdan ideal çevreyi sunar

Ev-yapımı Beceri

Pritzker Aile Çocukları Müzesi, Lincoln Park Zoo

-2004’te inşa edilmiş

– 4,000 SF kurulum

-Maliyet: $7800

Sistem: 4mm. Paslanmaz çelik kabloları çapraz kıskaçlar aracılığıyla birbirlerine dik olarak bağlanmış ve ayarlanmış.
Vitis riparia (melez)
“Canlı Tuval”

– UHC’nin kendisi Mike Repkin tarafından 2008‘de üretilmiş

Hafif oranda ekim-dikim ve damla sulama sistemi kullanır

— 2’ x 2’ modüler birimler

— Maliyet: ~$47/SF

İç mekân kullanımına uydurulmuş

—içsel biyofili sağlar

—sabitleştirilmiş hava kalitesini düzeltir

Ufukta var olan projeler
Çeşitlilik; Hayır. Kalite; Evet.
- -Parthenocissus tricuspidata, Boston Ivy, Clinging, 50-60’
- Parthenocissus quinquefolia, Virginia Creeper, Clinging, 20-50’
- Hydrangea petiolaris, Climbing Hydrangea, Clinging, 50-80’
- Hedera Helix, English Ivy, Climbing, 60-90’
- Polygnum aubertii, Silver Lace Vine, Twining, 25-35’
- Clematis terniflora, Sweet Autumn Clematis, Twining, 20-30’
- Campsis radicans, Trumpet Vine, Twining/Climbing, 30-50’
- Vitis spp., Wild Grape, Twining, Varies

Beklenen Şeyler: Park Güverteleri

Beklenen Şeyler: Özel Evler

Yaya dış cepheye başka türlü bir doku ve çeşitlilik ekleyerek dikey bahçıvanlık ölçülerinin bütünleşmesi Chicago’daki sahte-modern evlerinin (ya da bu surumda olan herhangi bir ev) kıt görünümünü büyük ölçüde düzeltebilir ki bu aynı zamanda yatırımı dünya çapında olan hayati enerji koruması üretir.