Dini nikah hukukta geçerli midir? Bilhassa aile baskısı ve gelenekler ile pek çok kişi dini nikâh kıyarak evlenme yolunu tercih ediyor. Bu nikâhtan dolayı arzu edilmeyen evliliklerin yanında çok eşlilik hususları da artma gösteriyor. Yasalarda dini nikâh ile alakalı herhangi bir yargı olmadığından, bahusus boşanan ya da kocası vefat eden kadınlar gerek maddi gerekse de manevi bakımdan mağdurluklar yaşıyorlar.
Dini nikâhla dünya evine giren çiftler, kanunî bakımdan eş olarak kabul edilmedikleri için evliliğin mesuliyet ve mükellefiyetlerinden de kaçınabiliyorlar. Bu da ilk sırada kadınlar ile çocukların, daha da güç hayat koşullarına maruz kalmalarına sebep oluyor.
İçindekiler
İki şahit ve bir imamın hazır olarak bulunması ile kıyılan nikâha dini nikâh ismi verilir. Resmi nikâhtan bütünüyle farklı kaideleri olan bu nikâh, halk dilinde imam nikâhı olarak da isimlendiriliyor. İmam nikâhının kaideleri yörelere ve geleneklere göre değişiklik arz edebiliyor. Genellikle erkek ve kadının nikâh sırasında hazır olarak bulunması icap ederken, kimi yörelerde erkek bir temsilcinin kadının yerine mevcut bulunmasıyla da nikâh kıyılabiliyor.
Pek çok yörede dini nikâha şahitlik eden kişilerin cinsiyetleri için de bazı kaideler bulunuyor. Bu şahitler genel itibariyle iki erkek veyahut bir erkek ve iki kadın olacak biçimde hazır olarak bulunduruluyor. Dini nikâh, dinin bir emri olmaktan ziyade bu güne kadar gelenek olarak gelmiş olmasının yanı sıra hâlen de yapılan bir uygulamadır. Bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu yörelerinde, yaygın olarak dini nikâh kıyılır.
Kimi bölgelerde imam nikâhı esas koşul olarak görüldüğünden ötürü, iki kişinin hayatını birleştirebilmesi için yeterli sayılır. Kimi yörelere göre ise dini nikâh ile beraber resmi nikâh da kıyılmaya devam ediyor.
Dini nikâh, bilhassa yasa gereğince evlilik yaşına gelmemiş olan çiftlerin dünya evine girebilmeleri için tercih edilen bir metot olarak görüldüğünden dolayı, bu nikâhla evlenen kişilerin sayısı günden güne fazlalaşıyor. Yöre ve mezheplere göre koşulları farklılık arz etse de boşanma yani dini nikâhın bozulması yalnızca erkek tarafından ve sözlü olacak şekilde yapılabiliyor.
Yasalarda, evlenme töreninin yalnızca resmi nikâh vasıtasıyla ve belli başlı koşulların yerine getirilmesi neticesinde olabileceği hükmü verilmiştir. Bu sebeple, dini nikâhın hukuki bakımdan herhangi bir geçerli olma durumu yoktur. Eski zamanlarda evlenme cüzdanını görmeksizin dini nikâhı kıyma görevini icra eden din görevlilerine belirli cezalar veriliyordu. Bu da dini nikâhtan kaynaklanan pek çok problemin önüne set çekilmesine olanak tanıyordu.
Anayasa mahkemesi ile bu mecburiyetin kaldırılmış olması ile dini nikâhla hayatını birleştirenlerin sayısında büyük oranda artış görülmeye başlanmıştır. Her ne kadar yasa, dini nikâhı resmi bir evlenme şekli olarak kabul etmese bile Yargıtay’ın vermiş olduğu kimi kararlarda dini nikâh altında bulunan kadının boşanma akabinde, kendisine tazminat hakkının verilmesi kanısına varılmıştır.
Dini nikâh uygulamasının yapılmasından evvel resmi nikâhın kıyılması koşulu, anayasa mahkemesi aracılığıyla iptal edildiği için, söz konusu nikâhın kıyılabilmesi için herhangi bir yasa, herhangi bir zorunluluk kalmamıştır. Buna karşın, bilhassa maddi ve manevi bakımdan risklerle karşı karşıya kalmamak adına, yasal mecburiyet olmasa dahi, resmi nikâhın ardından dini nikâh uygulamasının yapılması daha yerinde olacaktır.
Dini nikâh uygulaması, medeni kanun bakımından geçerli sayılmayan bir nikâh olmadığı için birtakım risklere de yol açabilir.
Bu risklerden en mühim olanları şu şekilde sıralanabilir;
Dini nikâh ile dünya evine girme, çocukların soy bağları hususunda da kimi zaman problemlere yol açabiliyor. Kadınların boşanma ya da kocalarının vefat etmesi neticesinde lüzumlu olan bekleme müddetlerinin bir resmiyetinin olmaması, soy bağlarında karışıklığa sebep olabilir. Dini nikâh yasalar tarafından geçerli kabul edilmediği için, hiçbir resmi muamelede evlilikten doğan haklar kullanılamaz.
Bunların ilk sırasında ise, dini nikâh ile evlenen bir erkeğin, bir çocuk sahibi olduğu zaman, kendisinin bu çocuğun babası olduğunu ispatlaması bile kolay olmayacaktır. Kadınlar ise erkeğin ağzından çıkan bir söz ile boşanmış olarak kabul edileceğinden, maddi ve manevi pek çok güçlükle baş etmek zorunda kalırlar. Bilhassa aile içi şiddet olaylarının pek çoğu da dini nikâh ile dünya evine giren karı koca arasında görülüyor. Kadının bu durumda kendisini yasa önünde müdafaa etmesi de güçleşiyor.