El Atmanın Önlenmesi Müdahalenin Men’i Davası kanunda mülkiyet sahiplerinin malları üzerindeki tasarruflarının korunması amacı ile tanınmış bir haktır.
Bir malın sahibi sahip olduğu mal üzerinde kullanma, o maldan yararlanma ve tasarruf etme yetkisine sahiptir. Mal sahibinin bu mallar üzerindeki yetkisine mülkiyet hakkı denir. Mülkiyet hakkına sahip olan mal sahibinin yani malikin malına haksız olarak müdahale eden ve sahibinin o malı kullanmasına engel olan kişiye karşı el atmanın önlenmesi davası diğer adıyla müdahalenin men’i davası açılabilir.
El atmanın önlenmesi davası (müdahalenin men’i davası) Türk Medeni Kanunu 683. maddesinde düzenlenmiştir. ‘Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir. Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız el atmanın önlenmesini de dava edebilir.’ El atmanın önlenmesi davası ile amaçlanan haksızca gerçekleşen el atmanın mahkeme kararı ile önlenmesidir.
El atmanın önlenmesine örnek olarak tarla sahibinin taşınmazındaki mahsulünün başkası tarafından toplanması halinde bu kişiye karşı el atmanının önlenmesi davası açılabilir.
El atmanın önlenmesi davasının (müdahalenin men’i davasının) açılabilmesi için gerekli olan şartlar şunlardır;
Malın maliki mülkiyet hakkı ile sahip olduğu yetkiyi ancak kendi rızası ile başkasına devredebilir veya kiralayabilir. Rızasında dışında bu yetkiyi başkasının kullanması haksız fiil oluşturur.
Müdahalenin haksız yani hukuka aykırı olması yeterlidir. Ayrıca davalının kusurlu olmasına gerek yoktur. Davalı kusurlu veya kusursuz olsun el atmanın önlenmesi davası (müdahalenin men’i davası) açılabilir.
El atmanın önlenmesi davası (müdahalenin men’i davası) mülkiyet hakkına sahip malikin
taşınmaz malına karşı gerçekleşen haksız kullanım veya yararlanma için söz konusu haksız müdahaleyi önlemek amacıyla açılır. El atmanın önlenmesi davasında davacının talebinin haklı görülmesi halinde mahkemenin vereceği karar icraya konularak dava konusu malı işgal edenlerin işgali sonlandırılacaktır. Sonuçta haksız el atma ortadan kalkacak ve dava konusu mal eski haline getirilecektir
El atmanın önlenmesi davasında müdahale devam ederken açılan davalarda haksız müdahalenin durdurulmasını, haksız müdahale edilen alanda bir yapı inşa edilmişse bu yapının yıkılmasını ve mülkiyet hakkı sahibinin uğradığı zararlardan ötürü kendisine tazminat ödenmesini talep edebilir.
El atma ile malın sahibi zarara uğruyorsa bunun tazmin edilmesi gerekir. Tazminat talep edildiği takdirde talep edilen maddi tazminat aslında ecrimisil olacaktır. Çünkü ecrimisil haksız işgal tazminatıdır. Ecrimisil ile ilgili daha detaylı bilgi için Farah Hukuk internet sitesindeki ‘Ecrimisil Davası ve Şartları’ makalesini inceleyebilirsiniz. Ancak burada dikkat edilmesi gereken ayrı bir husus olarak el atmanın önlenmesi davasında (müdahalenin men’i davasında) ecrimisil için ayrı bir dava açmaya gerek yoktur.
El atmanın önlenmesi davası ile birlikte ecrimisil de talep edilebilir. El atmanın önlenmesi davasında dikkat edilmesi gereken bunun gibi durumlar vardır. El atmanın önlenmesi diğer adıyla müdahalenin men’i davası için hukuki olarak destek almak ve hak kaybına uğramamak için Farah Hukuk bürosuyla iletişime geçebilirsiniz.
El atmanın önlenmesi davası (müdahalenin men’i davası), dava konusu malın maliki ya da malik olan kişinin mirasçıları tarafından açılabilir.
Taşınmaz mal elbirliği mülkiyete tabi ise elbirliği mülkiyetinden kastedilen birden fazla kişinin taşınmaz mal üzerinde payları belirli olmaksızın malik olmasıdır. Yani elbirliği mülkiyetinde kişilerin özellikle belirli üzerinde söz sahibi olacakları bir pay olmadığı için sadece o pay üzerinden söz sahibi olma gibi bir durum oluşmaz. Herkes taşınmazın geneli üzerinde söz sahibidir. Elbirliği mülkiyetine tabi taşınmazda paydaşlardan her biri dava açabileceği gibi hepsi veya yetki vermiş oldukları bir paydaş dava açabilecektir.
Hazineye ait yerlere yerlere karşı haksız el atma varsa bu sebeple açılacak el atma davalarında davacı hazine olacaktır.
El atmanın kamu tarafından yapılması yani kamulaştırmaya yetkili devlet ve kamu tüzel kişilerinin, ilgili taşınmaza yönelik gerekli kamulaştırma prosedürü uygulamadan şahısların mallarına el koyması kamulaştırmasız el atma olarak adlandırılmaktadır. Kamulaştırmasız el atmada başvurulabilecek hukuki imkanlar ve daha ayrıntılı bilgi için Farah Hukuk internet sitesindeki ‘Kamulaştırmasız El Atma Davası’ makalesini inceleyebilirsiniz.
El atmanın önlenmesi davasında (müdahalenin men’i davasında) kendisine karşı dava açılacak kişi yani davalı ise dava konusu mala el atmış yani haksız müdahalede bulunan kişi veya kişilerdir.
Tapuya dayanılarak el atmanın önlenmesi davasında (müdahalenin men’i davasında) bazı istisnalar dışında herhangi bir zamanaşımı süresi yoktur. Çünkü mülkiyet hakkı temel haktır. Bu hak için bir sınırlama getirilmesi uygun değildir. El atılan mal için malın asıl sahibi yani mülkiyet hakkı sahibi olan malik her zaman malının haksız kullanımı sebebiyle el atmanın önlenmesi davası açabilir.
Gasp ve saldırıdan dolayı dava açılacak ise zilyedin yani malı elinde bulunduran hak sahibi kişinin eylem ve faili öğrenmesinden başlayarak iki ay ve her halde fiilin üzerinden bir yıl geçmekle davanın açılması gerekir. Bu süre hak düşürücü süredir. Dava belirli sürelerde açılmazsa dava açma hakkı düşer.
El atmanın önlenmesi davasında (müdahalenin men’i davasında) görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. El atmanın önlenmesi davasında yetkili mahkeme ise dava konusu taşınmazın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesidir.