Engellilik vergi indiriminden yararlanmak için gerek başvuru işlemi yapılır. Engellilik nedeniyle vergi indirimi uygulamasında gelir vergisinden belli bir miktar düşülür. Her çalışanın aldığı ücret ve maaştan belli vergiler kesilir. Bu vergilerden biri olan gelir vergisine çalışan kişinin engelli olması durumunda indirim uygulanır. Engelli kişinin bu indirimi alması için çalışma gücünün en az %40 ve daha fazlasını kaybetmiş olması gerekir. Kendisi emekli olmasa bile bakmakla yükümlü olduğu bir engelli varsa çalışan kişi indirimden faydalanabilir.
Burada önemli olan başvuru yapacak kişinin sigortalı şekilde çalışıyor olmasındır. Bu kişiden başvuru işlemi sırasında çalışmasına dair belge de istenir. Bu indirimden yararlanırken engellilik oranı belirleyici olur. Sağlık raporunda %40 ile 59 arasında olanlar üçüncü derece, %60 ile 79 arasında olanlar ikinci derece, %80’in üzerinde olanlar ise birinci derece engelli sayılır. Engel oranı ne kadar yüksekse vergi indiriminden o kadar fazla yararlanılmış olur.
Vergi indiriminden yararlanacak kişiler engelli olmalı ya da bakmakla yükümlü olduğu engelli bir kişi olmalıdır. Engelli vergi indirimi uygulaması engelli kişilerin maaşlarından alınan gelir vergisinin düşmesini sağlayan bir yardımdır. Vergi indirimi için sadece maaşlarından vergi kesintisi yapılan çalışanlar başvuru yapabilir. Gemi adamları ya da yurtdışında inşaatta çalışanlar vergi indirimi talebi yapamaz.
Vergi indiriminden yararlanacak kişiler şu şekildedir:
Engelli vergi indirimi tutarı her yeni yılda ocak ayı itibariyle değişir. Engelli olan sigortalı çalışanlar ya da eşi, çocuğu engelli olan sigortalı çalışanlar bu indirim hakkından yararlanabilir. Vergi dairelerine yapılan başvuru sonucunda bu indirimi maaşlara uygulanır.
Engelliler için yapılan veri indiriminde özellikle engellilik oranına dikkate edilir. %40 ile %59 arası oran üçüncü derece engellik indirimi, %60 ile %79 arası oran ikinci derece engellilik indirimine ve %80’in üzerindeki oran üçüncü derece engellilik indirimi alınmasını sağlar. Maaştan düşülen indirim bu derecelere göre değişiklik gösterilir. Bu şekilde kişinin almış olduğu net ücret artmış olur.
Engelli vergi indirimi tutarları şu şekildedir:
| Engel Derecesi | Tutar |
| 1. Derece (%80 ve üzeri engelliler) | 2.000 TL |
| 2. derece (%60 ile %79) | 1.170 TL |
| 3. derece (40 ile %59) | 500 TL |
Engellilik vergi indirimi başvurusu yapıldıktan sonra uygulanabilir. Bunun için gerekli başvuru belgeleriyle başvuru yerlerine müracaat edilmelidir. Başvurusunda engelli kişi sağlık kurulu raporu almak için sağlık kurumuna sevk edilir. Engellilik durumunu belirten sağlık raporu bu kurumda alınabilir. Kişinin daha önce aldığı sağlık raporu hala geçerliyse onunla da başvuru yapabilir.
Aşağıda yer alan kurumlara dilekçe yoluyla başvuru yapılabilir:
Engelli vergi indiriminde gerekli belgeler toplandıktan sonra başvuru yapılabilir. Genel olarak Vergi Dairesi Başkanlığındaki Grup Müdürlüklerine yapılan başvuruda dilekçe hazırlanır. Sağlık raporu da mutlaka olması gereken belgelerden biridir. Engellilik için vergi indirimi gerekli belgelerin başvuruda işetilmesi sonucunda değerlendirilir ve vatandaşa uygulanır.
Başvuru sırasında gerekli belgeler şunlardır:
Engelli vergi indirimi sorgulaması yapılarak başvuru sonuçlarını öğrenebilirler. Vergi indirimi sonucu işyerine posta yoluyla ya da internet üzerinden bildirilir. %40 ve üzerinde engeli olan ama sigortalı şekilde çalışan kişiler bu indirimden yararlanır. Gerekli olan başvuru işlemleri yapıldıktan sonra internet adreslerinden sorgulama yapılabilir.
Sorgulama yapılabilecek iki yöntem şu şekildedir:
Engelli vergi indiriminin sonuçları hemen belli olmaz. Gerekli şartları kapsayan ve başvurusunu yapan kişilerin başvurusu değerlendirmeye alınır. Vergi indiriminin sonuçlanması ortalama olarak 3 ayı bulabilir. Engellinin ya da vasisinin vergi indirimi alıp almadığının sonucu için net bir tarih aralığı bulunmaz. Engellilik nedeniyle vergi indirimi başvurusunun sonucu çalışan kişinin işyerine postayla gönderilir.
Bu postanın gelmesiyle iş veren gerekli işlemleri yapar. İş veren gerekli işlemleri yapmazsa şikayet edilebilir. Aynı zamanda engelli vergi indiriminin sonuç durumu internet üzerinden de kontrol edilebilir. Başvuru yapıldıktan sonra sorgulama işlemi yaparak sonucunuz hakkında bilgi edinilebilir.
Engellilik indiriminden yararlanılacak tarih başvuru sonucunda yönlendirilen Sağlık Kurulunun raporlanma zamanıdır. Başvuru yapan kişi sağlık raporu almak üzere Merkez Sağlık Kurulu’na sevk edilir. Bu kuruldaki değerlendirmeler sonucunda sağlık raporu alınır. Raporun alınış tarihinden itibaren gerekli şartlar sağlanıyorsa vergi indirimi uygulanmaya başlanır. Bazı durumlarda engelli kişi önceden alınmış ama hala geçerli olan engellilik raporuna sahip olabilir.
Bu raporla yapılan başvuruda inceleme yine sağlık kurulu tarafından yapılır. Sağlık Kurulu mevcut raporu onaylarsa indirim sağlanır. Kişinin başvuru tarihinden itibaren vergi indiriminden yararlanabilir. Gerekli başvuru işlemleri tamamlandıktan sonra indirim için kişiye yazılı bir belge gönderilir. Bu belgenin işverene teslim edilmesi gerekir. Bu şekilde vergi indiriminden yararlanmak mümkündür.
Engelli raporuna itiraz etmek için engellinin kendisi, vasisi ya da raporu isteyen kurum itiraz dilekçesi yazar. Bazı vatandaşlar Sağlık Kurulu tarafından verilen engelli raporunda yer alan oranın düşük olduğunu savunabilir. Aynı şekilde engelli olunmadığına karar verilen kişiler bu durumda bir hata olduğunu söyleyebilir. Böyle olaylarda rapor sahibinin itiraz etmek hakkı vardır. Raporla ilgili olan kimse itiraz dilekçesi yazmalıdır.
Bunun yanında alınan ilk engelli Sağlık Kurulu raporunun tasdikli bir örneğiyle sağlık müdürlüklerine başvuru yapılabilir. Kişinin bulunduğu ilin sağlık müdürlüğü raporu alacak olan kişinin en yakın farklı bir hastaneye gönderilmesini sağlar. Kişinin itirazı üzerine hazırlanan ikinci sağlık raporu ile itiraz ettiği birinci sağlık raporu aynı yönde sonuçlar içeriyorsa engellinin durumu kesinleşmiş olur. Bunun üzerine tekrar herhangi bir itiraz hakkı yoktur.
Ancak dava açma yolunu tercih edebilir. İlk engelli Sağlık Kurulu raporu ile itiraz üzerine düzenlenen sağlık raporu arasında fark olursa kişi ikamet adresine en yakın olan bir hakem hastaneye gönderilir. Burada tekrar muayene işlemleri yapılır ve rapor hazırlanır. Bu hakem hastanenin verdiği engelli sağlık raporunun sonucu kesindir. Kişi Merkez Sağlık Kurulu kararına da tekrar inceleme yapılması için itirazda bulunabilir.
Önceden alınmış raporun geçerliliği devam ediyorsa başvuru sırasında kuruma teslim edilebilir. Bu geçerliliğini sürdüren raporun onaylı bir örneği dilekçe ile birlikte başvuruda verilir. Aynı zamanda başvuru sırasında kişinin engelli raporu almış olması şart değildir. Başvuru yapıldıktan sonra zaten kurum kişiyi rapor alması için Sağlık Kuruluna sevk eder. Engelli kişiler farklı nedenlerden sağlık raporu almış olabilir. Kişinin işe girmek, engelli kimlik kartı sahibi olmak ya da bazı sosyal yardımlardan faydalanmak için sağlık raporu alması gerekebilir.
Bu değişik amaçlarla alınmış ve Merkez Sağlık Kurulu’nca değerlendirilmemiş olan raporlarla engelli vergi indiriminden yararlanılmaz. Bu raporlar vergi indirimi uygulaması için geçerli değildir. Eğer diğer kurumların sevki sonucunda kişi rapor aldıysa bu kabul edilebilir. Bu sağlık aldığı raporunun aslı ya da noter tasdikli örneği bulunmalıdır. Ayrıca raporu düzenleyen hastanenin tasdikli örneği de kabul edilir. Bu alınan raporların kabul edilmesinde ilgili yönetmelik hükümlerine uygun olması etkili olur.
Bu hükümlülükler içinde engellilik ölçütü, sınıflandırması ve engellilere verilecek Sağlık Kurulu raporları hakkında yönetmelikler yer alır. Aynı şekilde rapor ekinde bulunan engelli raporu formatına da uygun hazırlanmış olmalıdır. Bu raporlarlar birlikte yapılan başvuru işlemleri onaylanabilir. Başvuru belgeleri Gelir İdaresi Başkanlığı Merkez Sağlık Kuruluna aktarılır ve alınan rapor burada değerlendirilir. Yapılan inceleme sonucunda kişi uygun bulunursa vergi indiriminden yararlanmaya başlar.
Engelliye bakma yükümlülüğü vergi indirimi uygulamasında kişini kendisi engelli değildir. Bakmakla yükümlü olan kişinin vergi indirimi başvurusunda yukarıda bahsettiğimiz engelli kişinin kendi yaptığı başvuru belgelerine ek olarak bazı belgeler istenebilir.
Bakılan kişinin vergi indiriminden yararlanma şartları şunlardır:
Vergi indiriminden yararlananların AGİ alması mümkün bir durumdur. AGİ kişilere asgari geçim indirimi sağlayan bir uygulamadır. Engellilik nedeniyle vergi indirimi alan kişilerin asgari geçim indirimi alması da sağlanabilir. Bu iki durum birbirleri için bir engel bulundurmazlar. AGİ hesaplamaları da vergi indirimi hesaplamalarında olduğu gibi belli şartlarda yapılır. Engelli olan kişi kendisi için AGİ alabilir fakat engelli olmayan bir kişi başkası için AGİ alamaz. Kendisi engelli olmayıp bakmakla yükümlü olduğu aile bireyinin engelli vergi indiriminden yararlanan vatandaş baktıkları kişi içinde ayrıca AGİ uygulamasından yararlanamazlar.