Suç; hukuki şartlar ile uygunluk taşımayan kusurlu davranışlar olarak tanımlanabilir. Bu noktada, hukuk dünyasının en merak edilen kavramlarından birisi olan etkin pişmanlık öne çıkar.
Etkin pişmanlık; tahmin edilebileceği gibi bir insanın işlemiş olduğu suçtan bir süre sonra kendi hür iradesi ile pişman olmasıdır. Suçlu kişi; suç olarak tanımlanan söz konusu fiilin ortaya çıkardığı olumsuzlukları giderdiği veya yargılanma sürecine katkıda bulunduğu takdirde pişmanlığını ortaya koyar.
Türk Ceza Kanunu’nun 168. maddesinde etkin pişmanlık ile ilgili hükümler vardır. Bir başka deyişle, cezanın tamamen ortadan kaldırılması veya söz konusu cezada indirim yapılmasını öngören düzenlemeler bu maddede kendisine yer bulmaktadır.
Her suçlunun etkin pişmanlıktan yararlanabilmesi mümkün değildir. Etkin pişmanlığın, her suç tipine uygun olmadığını ifade etmek gerekir. TCK ile belirlenmiş suçları işleyen kişiler etkin pişmanlıktan faydalanabilirler.
Etkin pişmanlık ; hukuk dünyasının en çok konuşulan kavramlarından birisidir. Bilhassa gönüllü vazgeçme ile karıştırılmaktadır. Gönüllü vazgeçme; suçun tamamlanmasına kadar olan süreçte ortaya çıkar. Ancak, etkin pişmanlık; suçun işlenmesinin ardından ortaya çıkan yasal bir haktır. Gönüllü vazgeçme ile etkin pişmanlık arasındaki farkı bir örnekle açıklamak mümkündür. Kişi: herhangi bir suçu işlemekten kendi hür iradesiyle vazgeçerse veya kendi isteğiyle söz konusu suçun önlenmesine engel olursa gönüllü vazgeçme kurumundan yararlanır. Ancak, etkin pişmanlık; yalnızca tamamlanmış bir suçun ardından ortaya çıkan bir kavramdır. Gönüllü vazgeçme; kasten işlenebilen tüm suçlar için geçerli olmakla beraber etkin pişmanlık yalnızca belirli suçlar için uygulanır.
Etkin pişmanlık; ceza indiriminden faydalanmak isteyen suçlular için önemli bir fırsattır. Fakat, TCK m.168/1 kapsamındaki suçların tamamlanmasının ardından etkin pişmanlık hükümleri devreye girer. Bir başka deyişle, suçu işleyen, azmettiren ve yardım eden kişi veya kişiler; pişmanlık gösterdikleri ve mağdurun zararını karşıladıkları takdirde etkin pişmanlıktan yararlanabilirler.
Etkin pişmanlık şartları olaylara ve tercihlere göre farklılık gösterir. Birden çok kişinin işlediği suçlarda yalnızca bir kişinin mağdurun zararını karşılama niyeti varsa yalnızca onun etkin pişmanlıktan faydalanabileceğini ifade etmek gerekir. Bu noktada, suça iştirak eden diğer kişilerin faydalanması mümkün olmaz. Ayrıca, bazı durumlarda, mağdurun zararının yalnızca belirli bir kısmı giderilebilir. Bu gibi hallerde, kişi veya kişilerin cezasında indirim yapılıp yapılmayacağına karar verilmesinde ayrıca mağdurun bu hususta rızası aranır.
Etkin pişmanlık ve ceza indiriminin hangi suçlar için geçerli olacağı TCK’ya göre belirlenmiştir. Buna göre;
Etkin pişmanlık ve ceza indirimi konusunu etkileyen hususlar söz konusu pişmanlığın ne zaman gerçekleştiği ve etkin pişmanlığın uygulanacağı suç vasfıdır. Etkin pişmanlığın gerçekleştiği zamana göre cezada yapılacak indirim de farklılık gösterir.
Ceza Hukuku konulu diğer makalelerimize buradan ulaşabilirsiniz.
Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için Bilgiç Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.
(Avukatlık Kanunu uyarınca ücretsiz danışmanlık ve bilgi verme hizmetimiz bulunmamaktadır.)
0553 351 62 23
Avukat Ezgi Merve SAPMAZ
BİLGİÇ HUKUK BÜROSU
Bu metinden kısmen alıntı yapılması yahut metnin farklı bir mecrada paylaşılması durumunda alıntı yapılan yahut paylaşılan yazıya aşağıdaki ibareler eklenmelidir.
”Yukarıdaki makalenin tüm hakları Avukat Ezgi Merve SAPMAZ’e aittir ve makale, yazarı tarafından Bilgiç Hukuk Bürosu (www.bilgichukuk.com) sayfasında yayınlanmıştır.”
Etkin pişmanlık müessesi tam olarak suçu kabul etmek anlamına gelmese de etkin pişmanlıktan yararlanmak isteyen fail bir bakıma işlediği fiilleri kabul ederek mağdurun zararını gidermektedir.
Bir suç işlemiş olan fail, azmettiren veya yardım eden kişi hakkında mahkemece hüküm verilene kadar etkin pişmanlık kurumundan yararlanılabilir.
Etkin pişmanlık müessesi adi suçlar bakımından TCK madde 168 de düzenlenmiştir. Ayrıca terör suçlarında TCK madde 221 ve uyuşturucu madde suçlarında TCK madde 192’de etkin pişmanlık düzenlenmiştir.