Özellikle kentleşmenin artmasıyla birlikte insanların şehir merkezlerinden uzaklaştığı bu dönemlerde yola cephesi olan kişilerin arazilerini çit veya daha farklı yollarla korumayı almasıyla yola ulaşmaya çalışan kişi arasında oluşan anlaşmazlık geçit hakkı problemi yaşanmakta ve mahkemelere geçit hakkı davası sırayet etmektedir.
Geçit hakkı , başkasının arazisinden geçmek hakkıdır. Bu hak Medeni Kanunun 748. maddesine göre bir irtifak hakkı olarak tapu siciline tescil edilir.
Geçit hakkında, medeni hak olması sebebi, o gayrimenkulu satın alacak kişi veya gayrimenkule ipotek koyacaksa rehin alacaklısı gayrimenkulde değer haliyle düştüğü için ve geçit hakkı talep edenin gayrimenkulünün değer artışı söz konusudur.
Bu değer artışının ne olduğu tespiti yapılır. Her gayrimenkulün bir rayiç bedeli vardır. Daha sonra talep edilen geçit hakkının kaç metrekare kapsayacaksa o alanı tespit edip o alan değerini ve işletme konusunda o gayrimenkulün bu şekilde irtifakla bağlandığında değerinde düşecek olan değerinde düşecek olan miktarı da bulup bedel tespitini bu bulunan değerler toplamıyla yapılmaktadır.
Bu değerlerin hesabı mahkeme tarafından doğal olarak bilirkişiye yaptırılmaktadır. Ancak mahkeme ve hakimin bilirkişiye gönderirken dosya ile alakalı raporunda hangi değerli istediğinin yer alması ve hesaplanması belirtilmedir.
Çünkü mahkeme bu değerler üzerinden bedel tespiti yapılacaktır. Bu sebeple ara kararda hakim, bilirkişi tayini yaparken, bilirkişi neyi neyi senden istiyorum demelidir ki bu rapor işe yarasın yoksa daha sonra ek rapor veya başka bilirki raporu ile uğraşılmasın. Bu rapor talebi süreci ek süreçler gerektirdiği için yargılanmanın uzun sürmesine sebebiyet verecektir. Demek ki bu süreçte neyi istediğimiz tam olarak bilirkişiden bilmemiz gerekiyor.
Yazı İçeriği
Geçit hakkı bedeli ödendikten sonra ancak irtifak tesisi temin edilir.
Geçit hakkı zorunlu olsa da ivazsız yani bedelsiz değildir.
Geçit hakkı irtifakının sağlanması eğer kamulaştırma kanunu hükümleri çerçevesinde ki Kamulaştırma Kanunu Madde 4 irtifak tesisiyle de kamulaştırma yapılabileceğini düzenliyor. Eğer böyle bir durum var ise komşuluk hükümlerine göre geçit hakkı hükümleri uygulanmaz.
Geçit hakkının kurulabilmesi için tescil gerekmektedir. Yani mecra hakkı gibi değildir. Eğer taraflar anlaşamıyorsa mahkemeye Medeni Kanun 710 madde gereği cebri tescil yoluna başvurulması gerekmektedir. Mahkeme kararı kesinleşince tescilsiz iktisap ile sonuçlanmaktadır.
Ancak taraflar anlaşırsa hak sahibi olan gayrimenkul sahibi ile sözleşme yapıldıktan sonra gayrimenkul sahibinin bu sözleşmesi tapu müdürlüğüne götürüp tescil etmesi gerekmektedir. Eğer ki taraflar anlaşma yoluyla tapuya tescil ettirilen bir sözleşme sonrasında anlaşmazlık meydana gelirse yine mahkemeye bu anlaşmanın giderilmesi için başvuru yapılabilir.
Geçit Hakkı sözleşmesi kurulurken detaylara önem verilmelidir. Sözleşmeden daha sonra oluşacak belirtilmemiş hususlar yaşanmaması açısından detaylı bir sözleşme yapılmalıdır. Sözleşme genel bir sözleşme ile yapılması müvekkilin hak kaybı yaşamasına sebep olabilir. Çünkü her müvekkilin talebi, irtifak hakkının doğumu, kullanma biçimleri farklılık gösterebilir.
Genelde bu anlaşmazlıklar komşu tarlanın yol vermiyorsa başvurulan davalar olabilir. Özellikle imar barışından sonra üzerine yapı yapma yasağı olan tarla vasfındaki gayrimenkuller üzerine yapılan konutlardan sonra insanlar kadastrol yola ulaşma imkanı sağlamak istedir. Bu anlaşmazlıkların bir çoğu buradan kaynaklanmakdır. Şöyle bir konu da var geçit hakkı için tarla üzerine konut yapılması gerekmiyor bu arazilere traktörle tarım faaliyetleri yapılması gerekmektedir. Bu durumlar da arazi sahipleri traktörlerini uçarak arazilerine ulaştıramayacağı için de geçit hakkı talebin bulunabilirler.
Tarlaya yol alabilmek için yukarıda bahsettiğim tüm şartlar geçerlidir. Kişiler geçit hakkı ile ilgili mahkemeye başvuru yapmalılardır. Bu davalar da avukatlardan profesyonel destek alarak bu davayı açabilir.
Geçit hakkı davası için avukatlık ücretleri her yıl için barolar birliğinin belirlediği asgari ücret tarifesinden az olamaz. Geçit hakkı avukat lık ücreti için belirlenmesinde geçit hakkı sözleşmesinin yapılması ile davanın takibi farklı bir süreçtir.