Hamam Nedir? Hamamın Faydaları Nelerdir?

Hamam , kelime anlamı Arapça olan sıcak ve soğuk suyu bir arada bulunduran yıkanma alanları olarak geçmektedir. Hamam, Osmanlı geleneklerinden gelen Anadolu’da ve şehir merkezlerinde kendini gösteren çok eski bir Türk adetidir. Tarihi hamamların çoğu ülkemizde bina içerisinde ve alt katlarda bulunmaktadır. Ev hamamlarına günümüz toplumunda banyo denmektedir. Hamam sözcüğü daha çok çarşıda, merkezde kullanılmaktadır. Eski dönemlerdeki insanlar sıcak su kaynaklarının bulunduğu her mekana gitmekteydi. Bu mekanların açık olanlarına ‘’ılıca’ ’kapalı olanlara ‘’kaplıca’’ denmekte ve hamamla karıştırılmaktadır. Kaplıcaları hamamlardan ayıran özellik ise yıkanma alanlarının ortasında havuz bulunmasıdır. Geçmişten günümüze kadar gelen hamam, geleneksel ve modern hallerini alarak kültürümüzde yerini sürdürmektedir.

Arkeolojik sonuçlara bakıldığında hamam örneklerine ilk Atina’da rastlanılmaktadır. Antik Yunan’da ise modern hamamın yaygın olduğu görünmektedir. Romalıların yapmış oldukları bu yapıların adına therma adı denmektedir. Türkiye’de termal kelimesinin kökeni therma adından gelmektedir. Romalılar, Hamamları sadece temizlenme amacıyla değil aynı zamanda zevk ve eğlence merkezi olarak da kullanmışlardır. Ayrıca bir araya gelerek sohbet etme, görüşme ve toplantı yerleri olarak da kullanmışlardır. Romalılar için hamam hastalıkların tedavisinde ve bedeni terbiye etmek için kullanılan bir banyo yeridir. Romalıların sınıf farklılıklarından kaynaklı iki çeşit hamam girişi bulunmaktadır. Roma hamamlarında buhar banyoları, soğuk ve sıcak su banyoları da bulunmaktadır.

Romalılar sonrası Avrupa’da hamam yavaşça unutulmaya başlanmış, Ortaçağda Hristiyanların yıkanmayı hastalık olarak görmeleri üzerine batı dünyasında hamam ve temizlenme ortadan kalkmıştır.

Osmanlı zamanında olduğu gibi günümüzde de hamamlar , sadece temizlenme alanları olarak değil, aynı zamanda sosyalleşme ve eğlence alanları olarak da kullanılmaktadır. Hamamın insan sağlığına olan faydalarından dolayı günümüzde sağlık amaçlı da tercih edilmektedir. Türk geleneğinde hamamlar, kadınların görücü usulü ile erkek çocuklarına kız bakma yeri olarak da kullanılmaktaydı.

Hamamlarda kadınlara yardımcı olan kişilere nâtır, erkeklere kese yapıp yıkanmasına yardımcı olan kişilere ise tellak denmektedir. Tellak, ziyaretçiler için hamamın ayrılmaz bir parçasıdır. Hamamlarda bu hizmetlerin yanı sıra külhancı, meydancı, peştemalcı, çıkmacı, kahveci gibi farklı görevleri olan kişiler bulunmaktaydı.

Hamam kültürü bazı yerleşkelerde şairlerin kış aylarında tercih ettikleri şiir ve sohbetlerde bulundukları bir mekan olmaktadır. Hatta Klasik Türk şiirinde hamamı konu ettikleri şiirlerin isimlerine ‘’hammâmiye’’ denmektedir. Bu dönemlerde köşk, konak, saray ve tekke hamamlarından oluşan hacimleri boyutlarına göre küçültülmüş özel hamamlarda bulunmaktadır.

Türk hamamları diğer hamamlardan üç farklı özelliği ile ayrılmaktadır.

Giyinme ve soyunma bölümleri,
Hamama giren müşterilerin kılık kıyafetlerini çıkardığı, hazırlandığı ve eşyalarını yerleştirdiği daha sonrada geniş bir sofanın çevresinde bulunan bölmeli şekillere uzanarak dinlendikleri bölümdür. Günümüzde bu alan, kabin odaları şeklinde kullanılmaktadır.

Yıkanma bölümleri,
Hamamın merkezinde bulunmaktadır. Bu bölümde kendi arasında bölümlere ayrılmaktadır: ’’ Kurna başı ’’, ’’ Halvet ’’, ’’ Göbek taşı ’’dır. Kurna , sıcak ve soğuk suyun musluklardan akarak insanların tek tek yıkandıkları bölümlerden oluşmaktadır. Halvet , daha çok mahremiyet bölgesi sayılan ve insanların yalnız ve tek başlarına yıkandıkları kapalı oda şeklinde olan bölümlerden oluşmaktadır. Göbek taşı ise, hamamın merkezinde bulunan normal düzeydeki mermer kaplı zeminden daha yüksekte olan ve daha çok keselenme hizmeti verilen bölümlerden oluşmaktadır. .

Isıtma yeri Külhan,
Hamamın altında sürekli bulunan ateş hem suyun hem de hamamın sıcak kalmasını sağlamaktadır. Bu bölüme külhan adı verilmektedir.

Hamama giderken daha çok günlük spor kıyafetler tercih edilmelidir. Soyunma alanından çıkmadan önce peştemalle vücudun örtünmesi gerekmektedir. Hamamda hiçbir şekilde çorapla gezilmesine izin verilmemekte mermer zeminde kaymamak için takunya giyilmektedir. Hamamda kullanılan şampuan, sabun ve kese gibi malzemeler her kişiye özel olarak karşılanmaktadır.

Hamamın ev banyolarından farkı devamlı sıcak kalması ve nem oranının alt seviyeye düşmemesidir. Böylelikle vücudun daha kolay yumuşayarak cildin üstündeki katmanların kolayca soyulmasını sağlamaktadır. Hamamın bilinen önemli özelliklerinden biri ise vücutta bulunan maddelerin ve ölü derilerin atılmasında etkili olmaktadır. Vücudun ölü derilerden kurtulması ile oksijen alarak tazelenen bir cilde kavuşulmuş olunur. Cilt yüzeylerinin temizlenmesi ile ciltte bulunan gözenekler açılarak cildin sağlıklı bir şekilde nemlenmesi ve yumuşak bir görünüm kazanması sağlanmış olur.

Hamam , düzenli ve sağlıklı bir şekilde uygulandığı takdirde uyku problemlerinin önüne geçmektedir. Düzenli hamam kullanımı ile, daha rahat ve dinç bir uyku alınmış olur. Güne sağlıklı ve zinde uyanmanızı sağlar.

Hamam ayrıca serotonin ve erdorfin adı verilen mutluluk hormonların salgılanmasını daha kolay sağlamaktadır. Hamam sonrası kişinin bedeni hafiflemiş olur zihinsel olarak algılarının açık olmasına da yardımcı olmaktadır. Ayrıca günümüz insanlarının yaşadığı sinir ve stresin arındırılmasında hamam oldukça etkili bir yöntem olmaktadır.

Hamam sıcaklığı kişinin kas eklem ağrılarını da hafifletmede etkili olmaktadır. Ayrıca sinüs tıkanıklığı yaşayan kişilerin hamam sıcaklığını soluyarak daha rahat nefes almaları sağlanarak sinüs sorunlarının giderilmesinde de etkili olmaktadır.

Hamam sıcaklığı , kandaki savunma hücrelerinin artmasını sağlayarak vücudun mikroplardan arındırılması yardımcı olur. Böylelikle kişinin soğuk algınlığına karşı meydana gelen bağışıklık sorunlarında bağışıklık sistemlerinin güçlenmesine yardımcı olur.