Karadeniz bahçeleri Türkiye’nin belki de en zengin bahçeleridir. Toprağında birçok çeşit sebze ve meyve yetişebilen bahçelerdir. Bölge olarak geniş ve uzun bir bölgeden bahsediyor olduğumuzdan böyle bir cümle kurduğumuzda gerçekten de envai çeşit bitki türünden bahsediyoruz aslında. Mutfak olarak karadeniz mutfağı çok geniş bir külliyata sahip olduğundan deniz mahsüllü, peynirli, etli, bakliyatlı ve elbette sebzeli birçok tarifi de içinde barındırıyor. Bu nedenle bu blog yazımızda Karadeniz Mutfağının sebze ağırlıklı fakat aynı zamanda deniz mahsüllü de olan bir yemeği olan Hamsili Çilihtadan bahsedeceğiz.
Hamsili çilihta veya bir diğer adıyla sebzeli hamsi mücver usulüyle yapılan bir yemek çeşididir. Mücver denildiğinde belki herkesin aklına gelen bir yemek söz konusudur ama aslında mücver denildiğinde kastedilen bir yemek hazırlama yöntemidir denebilir. Birçok içeriğe uyarlanabilen bir yemek çeşiti olarak mücver elbette karadeniz bölgesinde de kendine has bir karşılık bulmuştur, hem şekil olarak hem de içerik olarak.
Adına yaraşır bir şekilde Hamsili Çilihta, yani sebzeli hamsi içeriğinde bolca sebze bulunduran bir yemek türüdür. Karadenizin bereketli toprakları da bu yemeğin besleyici ve zengin içeriğine yansımıştır, bu yemeğin hazırlanma şekli doğal olarak yöresine veya mevsimine göre çeşitli değişiklikler gösterebilecek olsa da özünde bol sebze çeşitliliği barındırdığı söylenebilir. Bu yönüyle hırçın geçebilen karadeniz mevsimlerinde, bağışıklık sisteminin direncini güçlendirebilmek için birebirdir denebilir. İlerleyen paragraflarda da göreceksiniz ki içeriğindeki birçok diğer ürünle birlikte değerlendirildiğinde vitamin ve mineral spektrumunda harikulade bir çeşitlilik barındırması fazlasıyla mümkündür, hasta olanı yatağından kaldırır bile denebilir.
Karadeniz bölgesinin özellikle kuzey doğu taraflarında mısır ununun tariflerde sıklıkla kullanıldığını görebilirsiniz. Karadeniz mutfağında mısır unu buğday ununa göre daha yaygın bile denilebilir. Bu yalnızca karadeniz halkı için değil, Gürcistan veya kafkasların halkları için de söylenebilecek bir şeydir belki. Daha önce mısır ve mısır unu bağlamında kültürlerarası etkileşimine ilişkin bir blog yazımızda bunu daha kapsamlı şekilde ele aldığımızı görebilirsiniz. Aynı şekilde hamsili çilihta da, bir mücver yemeği olarak aslında Karadeniz Mutfağında tarifinde mısır ununun kullanıldığı yemeklerden birisidir. Hem kıvamı tutturmak, hem ekmeğimsi bir hale bürünmek ve aroma katmak açısından mısır unu da bu tarifi güzelleştiren diğer yönlerden birisidir.
Muhakkak ki, bu yemekten bahsedip hamsisinden bahsetmemek olmaz. Belki diğer mücverlerde veya mücver usulü yemeklerde pek denk gelinmeyen bir yön olduğunu söyleyebiliriz. Bu da karadeniz mutfağının mücver yorumlamasının bir farkıdır diye düşünülebilir. Bilirsiniz ki, özellikle karadeniz mutfağının kapsamında olan laz mutfağında yahut doğu karadeniz bölgesinde hamsinin (özellikle “ kar suyu hamsinin kulağına kaçmışsa ”) yemeklerde kullanılması çok sık denk geldiğimiz bir şeydir. Ki mutfağın, bu tarafında hamsinin katık olarak kullanıldığı birçok enfes lezzet meydana getirilmiştir. Hamsili çilihta da bunların leziz bir örneğidir.
Blog yazımızın tamamlanmasına doğru değinilebilecek bir küçük yönü daha eklemek istedik. Karadeniz mutfağına hakim olan, karadenizli veya karadenizli olmayan kişilerin muhtemelen bildiği bu yemeği Türkiye’nin çeşitli taraflarında bile duymayan birileri olabilir, bu gayet olasıdır. Duymayan kişilerin belki bu yemeği çok sevecekleri olabilir. Duymayanların arasında özellikle belli başlı besin tercihleri olan insanlar da olabilir, örneğin pesketaryenlar (yani vejeteryan beslenmenin yanında balık da tüketenler). Aslında pesketaryen besinine uygun olan bu yemeği duymamışlarsa çok sevebileceklerini söyleyebilir.
Nalia mutfağı olarak bu nefis yemeği menümüzde sizlere sunduğumuz için çok mutluyuz. Arayanların bulduğunda çok mutlu olacağı, keşfedecek olanların doyamayacağı bu sağlıklı ve besleyici yemeği Nalia’nın kabil ustalarından yediğinizde ayrıca seveceğinize eminiz. Eğer sizin de canınız Hamsili Çilihta çektiyse veya bu lezzeti keşfetmek isterseniz, ister karadenizde ister yanıbaşınızda nerde bulabileceğinizi biliyorsunuz.