Bu liste harmonikler ve enerji kalitesi konularına ilgi duyan gerek öğrenci gerekse sektörde aktif olarak çalışmakta olan elektrik teknik personellerine, en temel seviyede tanımlama yapmak için hazırlanmıştır.
ENERJİ KALİTESİ (GÜÇ KALİTESİ): Elektrik enerjisinin üretiminden tüketimine kadar olan tüm evrelerinde kesintisiz, sorunsuz ve yüksek verimle kullanılmasını amaçlayan; akım ve gerilimin frekans, dalga şekli, genlik ve 3 faz simetrisi açısından standartlar kapsamında değerlendirilmesini konu edinen elektrik mühendisliği çalışma alanıdır.
GERİLİM HARMONİKLERİ: Çıkış gerilimi ideal olmayan güç santralleri nedeniyle ve akım harmoniklerinin şebeke empedansı üzerinde gerilim düşümü oluşturması nedeniyle meydana gelen, temel frekansın bir tam sayı katına eşit frekansa sahip sinüzoidal formdaki gerilimlere gerilim harmonikleri denir.
AKIM HARMONİKLERİ: Çoğunlukla UPS, VFD, redresör, ark ocağı gibinonlineer yükler nedeniyle oluşan, temel frekansın bir tam sayı katına eşit frekansa sahip sinüzoidal formdaki akımlara akım harmonikleri denir.
ARA HARMONİK (INTERHARMONIC): Frekansı,temel frekansın bir tam sayı katına eşit olmayan sinüzoidal formdaki akım ve gerilimlerdir.
LİNEER YÜK: Sistemde harmonik artışına sebep olmayan;akım – gerilim karakteristiği orijinden geçen ve doğrusal olan; diğer bir deyişle akım dalga şekli ile gerilim dalga şekli aynı olan elektriksel yüklere lineer yük denir.
NONLİNEER YÜK: Sistemde harmonik artışına sebep olan; akım – gerilim karakteristiği orijinden geçmeyen ve / veya doğrusal olmayan; diğer bir deyişle akım dalga şekli ile gerilim dalga şekli aynı olmayan elektriksel yüklere nonlineer yük denir.
SİNÜZOİDAL DALGA: İdeal elektrik şebekelerinde akım ve gerilim dalga şekillerinin benzemesi gereken; harmonik, transient, çentik gibi bozulmalar içermeyen, tam sinüs dalgası biçimindeki dalgaya denir.
NONSİNÜZOİDAL DALGA: Tam sinüzoidal formda olmayan; harmonik, transient, çentik gibi bozulmalar içeren dalga şekline denir.
HARMONİK UYUMLULUK SEVİYESİ: Mevzuatta belirtilen tekil ve toplam gerilim harmoniği sınır değerlerini ifade eder.
MEVCUT HARMONİK SEVİYESİ: Yeni bir kullanıcıya enerji verilmeden önce, enerji alınan bara gerilimindeki tekil ve toplam harmonik bozulma değerlerini ifade eder.
HARMONİK BOŞLUK PAYI: Mevcut harmonik seviyesi ile harmonik uyumluluk seviyesi arasındaki farktır.
ARTAN HARMONİK SEVİYESİ: Bir yüke enerji verilmeden önce ve enerji verildikten sonra bara geriliminde oluşan tekil ve toplam harmonik bozulma değerleri farkını ifade eder.
İZİN VERİLEN HARMONİK ARTIŞ SEVİYESİ: Yeni bir kullanıcının ortak bağlantı noktası geriliminde meydana getirebileceği maksimum harmonik bozulma değerini ifade eder.
FREKANS: Birimi Hertz (Hz) olan,Alternatif akımlı (AC) elektrik sisteminde1 saniyedeki periyod (döngü) sayısıdır.
ORTAK BAĞLANTI NOKTASI (POINT OF COMMON COUPLING – PCC): Kullanıcının enerji aldığı ve diğer kullanıcıların da bağlı bulunduğu veya bağlanabileceği en yakın şebeke noktasıdır.
ŞEBEKE EMPEDANSI: Thevenin empedansı olarak da anılan; bir kullanıcının ortak bağlantı noktasından bakıldığında, şebeke tarafında görülen eşdeğer empedansa denir.
MAKSİMUM YÜK AKIMI (I L ): IEEE 519-2014 Standardına göre, kullanıcının normal işletme koşullarında son 12 ay boyunca şebekeden çektiği, aylık maksimum akımların temel bileşen değerlerinin aritmetik ortalamasıdır.
I SC : Ortak bağlantı noktasındaki maksimum kısa devre akımıdır.
YENİ KULLANICI: Şebekeye yeni bağlanacak olan veya mevcut güç talebinde değişiklik yapacak olan sistem kullanıcısını ifade eder.
ALÇAK GERİLİM (AG): Efektif değeri 1000 V ve altında olan gerilim seviyesidir.
ORTA GERİLİM (OG): Efektif değeri 1000 V ile 36 kV arasında olan (36 kV dahil) gerilim seviyesidir.
YÜKSEK GERİLİM (YG): Efektif değeri 36 kV’un üzerinde olan gerilim seviyesidir.
ÖLÇÜM PERİYODU: Harmonik ve enerji kalitesi değerlendirmelerinde, ilgili standart ve yönetmeliklerde 1 hafta olarak tanımlanan kesintisiz ölçme süresidir.
TOPLAM HARMONİK DİSTORSİYONU (THD): Akım ve gerilim için kullanılan THD terimi,bir dalga formunun harmonik bileşenlerinin karekök ortalamasının temel bileşen değerine bölünmesi ile hesaplanan ve dalga formunun sinüzoidal formdan sapma oranı olarak tanımlanan yüzdesel ifadedir.
TEKİL HARMONİK DİSTORSİYONU: Akım ve gerilim için kullanılan, her bir harmonik bileşen değerinin temel frekans değerine yüzdesel oranını ifade eden terimdir.
TOPLAM TALEP DİSTORSİYONU (TDD): Bir tesisin mevzuata göre akım harmonikleri uygunluğunun belirlenmesinde kullanılan, harmonik bileşenlerin karekök ortalamasının, maksimum yük akımı I L değerine bölünmesi ile hesaplanan terimdir.
GERİLİM DALGALANMASI: Genellikle ark fırını ve tristör kontrollü makineler gibi akım değeri hızlı değişen yükler sebebiyle oluşan ve flicker (kırpışma) sorununa yol açan, periyodik veya düzensiz gerilim değişimlerine denir.
FLICKER (FLİKER – KIRPIŞMA): Gerilim dalgalanmasının neden olduğu ve görsel konforu olumsuz yönde etkileyen, aydınlatma elemanlarının ışığında ani parlaklık ve renk değişkenliği olması durumuna flicker denir.
P st : 10 dakika süresince ölçülen kısa süreli (flicker) kırpışma şiddeti endeksidir.
P lt : Ardışık 12 adet P st değeri kullanılarak hesaplanan uzun süreli (flicker) kırpışma şiddeti endeksidir.
KESİNTİ (INTERRUPTION / OUTAGE): Gerilimin nominal değerinin %5’inin altına düşmesi durumudur.
ÇOK KISA (GEÇİCİ) KESİNTİ: Süresi 1 saniyeye kadar olan kesintiler çok kısa (geçici) kesinti olarak sınıflandırılır.
KISA KESİNTİ: Süresi 1 saniye ile 3 dakika arasında olan kesintiler kısa kesinti olarak sınıflandırılır.
UZUN KESİNTİ: Süresi 3 dakikadan uzun olan kesintiler uzun kesinti olarak sınıflandırılır.
GERİLİM ÇÖKMESİ (DIP – SAG): Gerilim etkin değerinin en az 10 milisaniye ile en fazla 1 dakika süresince nominal değerinin %90’ının altına düşmesine gerilim çökmesi (gerilim çukuru) denir.
GERİLİM ÇÖKMESİ ARTIK GERİLİMİ: Bir gerilim çökmesi olayında etkin gerilimin aldığı en küçük değer olarak tanımlanan ve gerilim çökmesinin derinliğini nominal değerin bir yüzdesi olarak ifade etmeye yarayan terimdir.
GERİLİM YÜKSELMESİ (SWELL): Gerilim etkin değerinin en az 10 milisaniye ile en fazla 1 dakika süresince nominal değerin %110’unun üstüne çıkmasına gerilim yükselmesi denir.
GERİLİM DENGESİZLİĞİ (VOLTAGE UNBALANCE): Çok fazlı sistemlerde fazlar arası gerilim temel bileşen değerlerinin ve / veya fazlar arasındaki açıların eşit olmamasına gerilim dengesizliği denir.
GEÇİCİ REJİM (TRANSIENT): Genellikle büyük güçlü reaktif yüklerin anahtarlanması veya yıldırım düşmesiyle meydana gelen, süresi birkaç mikro saniye ile birkaç milisaniye arasında değişebilen yüksek genlikli darbe gerilimleridir.
ÇENTİK (NOTCH): VFD ve UPS gibi konvertör içerikli cihazlarda kullanılan tipik 3 fazlı 6 darbeli tam dalga doğrultucularda, farklı fazlardaki 2 tristörün aynı anda iletimde oldukları geçiş anında çok kısa süreli oluşan faz – faz kısa devresinin, hat endüktansı değerine bağlı olarak hat üzerinde oluşturduğu ani gerilim düşümüne çentik (notch) adı verilir.
GÜRÜLTÜ (NOISE): Genellikle yüksek anahtarlama frekansına sahip güç elektroniği ekipmanlarının ürettiği, birkaç kHz ile birkaç yüz kHz arasında geniş bir aralıkta gerçekleşebilen, iletişim aygıtlarında sinyal bozulması gibi sorunlara neden olan gerilim parazitlerine gürültü (noise) denir.
REZONANS: Bir elektrik devresinde tahribata yol açabilecek seviyede aşırı akım ve aşırı gerilimlere neden olan; frekansa bağlı olan endüktif reaktans ile kapasitif reaktansın belirli bir frekansta eşit değer almasına rezonans denir.
REZONANS FREKANSI (f r ) : Bir RLC devresinde endüktif reaktans ile kapasitif reaktansın eşit değer aldığı frekans rezonans frekansı olarak tanımlanmaktadır.
ŞEKİL FAKTÖRÜ: Bir dalga formunun etkin değerinin ortalama değerine bölümü olan; sinüzoidal işaretlerde 1,11’e eşit olan değeri ifade etmektedir.
TEPE (CREST) FAKTÖRÜ: Bir dalga formunun tepe değerinin temel bileşen etkin değerine bölümü olan; sinüzoidal işaretlerde √2’ye eşit olan değeri ifade etmektedir.
K FAKTÖR: Nonlineer yükleri besleyen transformatörlerin yüklenme kapasitesinin hesaplanmasında kullanılan bir katsayıdır.
ETKİN (EFEKTİF) DEĞER: AC sinüzoidal bir gerilim fonksiyonunun iş yapma kapasitesi açısından DC’deki eşdeğeri olan ve tepe değerin yaklaşık 0,707 katına eşit olan değerdir.
ORTALAMA DEĞER: Bir fonksiyonun ani değerlerinin ortalaması olarak tanımlanan, sinüzoidal bir fonksiyonda ise tepe değerin yaklaşık 0,637 katına eşit olan değerdir.
RMS DEĞER: Sinüzoidal bir fonksiyonda etkin (efektif) değere eşit olan, nonsinüzoidal bir fonksiyonda ise temel bileşen ve harmonik bileşenlerin kareleri toplamı karekökü (root mean square) yöntemi ile hesaplanan değerdir.
TRUE RMS: Akım ve gerilim ölçü aletleri için kullanılan bu terim, ölçümün yalnızca temel bileşeni kapsamadığı aynı zamanda harmonik bileşenleri de içerdiğini ifade etmektedir.
Liste belirli aralıklarla güncellenmektedir.