Hüsnü Öndül – İHD İnsan Hakları Akademisi Başkanı
09 Ağustos 2017
I. Akademinin Kuruluşu, Merkez ve Birimlerinin Oluşum Süreci
İHD İnsan Hakları Akademisi fiilen 17 Temmuz 2010 tarihinde kurulmuş, açılış dersi aynı gün İoanna Kuçuradi hocamız tarafından verilmiştir. Kuruluş kararı, 23 Şubat 2008 tarihinde Diyarbakır şubemizin binasında yapılan Genel Yönetim Kurulu Toplantısı’nda alınmıştır ve merkezi Ankara’dadır.
II. Eğitime Katılım Sertifikası ve Katılımcı Sayısı
İHD İnsan Hakları Akademisi’nin eğitim çalışmalarına katılanlara katılım sertifikası verilmektedir. Bugüne değin akademinin eğitim programlarına toplam 600 üyemiz (Adana Çukurova 232, Diyarbakır 270, Ankara 40, İstanbul 25 ve İzmir 33), yöneticilerimiz ve çeşitli insan hakları aktivistleri katılmış ve sertifikaları kendilerine takdim edilmiştir.
III. Eğitimciler
İHD İnsan Hakları Akademisi’nde aşağıda adlarını andığımız akademisyenler ve uzmanlar, eğitimci olarak emek vermiştir:
1) Prof. Dr. İoanna Kuçuradi, 2) Dr.İsmail Beşikçi, 3) Prof. Dr. M. Semih Gemalmaz, 4) Prof. Dr. Turgut Tarhanlı, 5) Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, 6) Prof. Dr. Gökçen Alpkaya, 7) Prof. Dr. Nilgün Toker, 8) Prof. Dr. Mithat Sancar, 9) Prof. Dr. Harun Tepe, 10) Doç. Dr. Ulaş Karan 11) Doç. Dr.Erdem Denk, 12) Doç. Dr. Vahap Coşkun, 13) Yrd. Doç. Dr. İdil Işıl Gül, 14) Yrd. Doç. Dr. Özge Yücel Dericiler, 15) Yrd. Doç. Dr. Esengül Ayyıldız,16) Yrd. Doç. Dr. Kerem Altıparmak, 17) Yrd. Doç. Dr. Levent Korkut, 18) Yrd. Doç. Dr Ahmet Murat Aytaç, 19) Yrd. Doç. Dr. Günal Kurşun, 20) Yrd. Doç. Dr. Taylan Koç, 21) Yrd. Doç. Dr. Tolga Tören, 22) Dr. Handan Çağlayan, 23) Gülden Ataman, 24) Sema Peynirci, 25) Av. Öztürk Türkdoğan, 26) Metin Bakkalcı, 27) İsmail Saymaz, 28) Av. Selahattin Esmer, 29) Ercan Kanar, 30) Kamil Ateşoğulları, 31) Hakan Ataman, 32) Abdurrahim Özmen, 33) Mehmet Emin Aktar, 34) Harun Ercan, 35) Dr. Nesrin Uçarlar, 36) Fehim Işık, 37) Kerem Çiftçioğlu, 38) Gamze Hızlı, 39) Av. Reyhan Yalçındağ Baydemir, 40) Nejat Taştan, 41) Volkan Görendağ, 42) Raci Bilici, 43) Feray Salman, 44) Yüksel Genç, 45) Namık Dinç, 46) M. Şerif Derince, 47) Gazal Bayram Koluman, 48) Mustafa Çinkılıç, 49) Ali Aydın, 50) Dr. Türkcan Baykal, 51) Nazan Kabasakal, 52) Arif Ali Çangı, 53) Kızbeş Aydın, 54) Mine Çetinkaya, 55) Aysun Şehirlioğlu, 56) Coşkun Üsterci, 57) Sema Kılıçer, 58) Adem Arkadaş, 59) Kemal Ördek, 60) Salih Efe, 61) Sevim Salihoğlu, 62) Necla Şengül, 63) Vetha Aydın, 64) Eren Keskin, 65) Nalan Erkem, 66) Murat Çelikkan, 67) Osman İşçi, 68) Prof. Dr. Adnan Gümüş, 69) Ali Erol, 70) Hüsnü Öndül
IV. Ders Programı, Şekillenişi ve Gelişmeler (Dinamik Süreç)
Akademi’nin ders programı Akademi Bilim Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
2011-2016 tarihlerinde bilim kurulu tarafından uygulanan program uygulanmakla birlikte katılımcıların ve ilgili birimlerde görevli arkadaşlarımızın istemleri ve önerileri doğrultusunda programa bazı yeni konular eklenmiş ve bazı dersler birleştirilmiştir.
Bilim Kurulu tarafından hazırlanan müfredatta yer alan bütün dersler muhafaza edilmiştir.
2016 ve 2017 yıllarında ise Diyarbakır, Adana ve İzmir Birimlerinde eğitim ile ilgili konularda çalışan arkadaşlarımızla birlikte çalışılarak öneri ve istemler doğrultusunda program zenginleştirilmiştir.
İHD İnsan Hakları Akademisi Ders Programındaki Gelişmeler
Birleştirilmeden önceki hali şöyleydi:
2.
2a. İnsan haklarının içerik ve uygulaması ile ilgili kavramlar,
2b. İnsan haklarına eleştirel yaklaşımlar.
Birleşince 1. ders şöyle oldu:
b)İnsan hakları hukuku ve insancıl hukukun temel özellikleri,
3) İnsan hakları korunması ve gerektirdikleri
4) İnsan haklarının uluslar arası alanda korunması ve uluslar arası insan hakları rejimlerinin özellikleri,
9) Türkiye’de insan haklarının korunması alanında mekanizmalar, başvuru yöntemleri ve eksiklikler.
Birleşince 2. ders şöyle oldu:
2) İnsan haklarının ulusal ve uluslar arası ölçekte korunması ve bu alandaki usul ve mekanizmalar
3) Ders programında 5,6 ve 7.ders olarak yer alan dersler birleştirildi. Birleştirilmeden önceki hali şöyleydi:
5)Türkiye’de insan hakları,
6)Türkiye’de hukuk mevzuatı ve insan hakları,
7)Türkiye’de insan hakları ihlallerinin boyutları.
Birleşince 3.ders şöyle oldu.
3)Türkiye’de insan haklarının durumu (mevzuat ve uygulama)
Bu dersin sunumu İHD tarafından yapılmaktadır.
Böylece, 4. ders şöyledir:
4)Türkiye’de insan hakları uygulamalarını belirleyen hukuk alanı dışındaki faktörler ve azınlık hakları ve çok kültürlülük anlayışına yaklaşımlar
Böylece 5.ders şöyledir: Sosyal Haklar
6)İnsan hakları sivil hareketi ve Türkiye, 21.yy.da gelişmeler karşısında aktivizmin yeni biçimleri
Not: Ayrıca yukarıda değişiklikleri işaret edilen ders programına,
1) İHD İnsan Hakları Akademisi Diyarbakır Birimi’nde 14 haftalık olarak hazırlanan ancak bölge koşulları nedeniyle 8 hafta olarak uygulanan program (Ekim 2016 – Ocak 2017)
2) İHD İnsan Hakları Akademisi Çukurova Birimi’nde( mart 2016 ve Nisan 2017) uygulanan program:
a) Mart 2016 programı:
b) Nisan 2017 programı
3) İHD- İnsan Hakları Akademisi İzmir Birimi’nde uygulanan program (şubat –mayıs 2017)
V. Esnek Programlar ve Eğitim Destekleri
1 Ocak 2014 – 31 Aralık 2015 tarihleri arasında AB Türkiye Delegasyonu ile “Cezaevlerinde Bulunanların Desteklenmesi” projesi yapılmıştır. Bu projeye insan hakları akademisi destek verdi.Akademi desteği ile Türkiye cezaevlerinde bulunan mahpuslar için oluşturulan yerel gözlemciler için “Kontrol Listesi” tüm çalışmalarda kullanılmak üzere hazırlandı.
1 Aralık 2014 – 30 Mart 2016 tarihlerinde Hollanda Büyükelçiliği ile “İHE’nin Insan Hakları Savunucularını Etkinleştirici Araç Olarak Kullanılması” projesi yapılmıştır. Bu projeye insan hakları Akademisi eğitmenleri destek vermiştir. Ankara, İzmir, İstanbul, Diyarbakır ve Adana illerinde yapılan eğitimlere İnsan Hakları Akademisi eğitimcileri ders vermiştir.
1 Aralık 2015 – 30 Mart 2017 tarihleri arasında Norveç Büyükelçiliği ile “Haber alma ve İfade Özgürlüğü” projesi yapılmış ve “ifade özgürlüğü 2017” kitabımız Akademi Başkanı tarafından hazırlanmıştır.
1 Temmuz 2016 ’da başlayarak halen devam eden Hollanda Büyükelçiliği ile “İnsan Hakları Savunucularının Kapasitelerinin Güçlendirilmesi” projesi kapsamında ise, İzmir, Adana ve Çanakkale illerinde bulunan şubelerimizde insan hakları akademisinin desteği ile eğitimler verilmiştir.
Bu anket, İzmir Şubesi, İHD Rize Temsilciliği, Mersin Şubesi, Şanlıurfa Şubesi, Batman Şubesi, Tarsus Şubesi, Balıkesir Şubesi, Elazığ Şubesi, Siirt Şubesi, Muş Şubesi, Doğubayazıt Temsilciliği, İstanbul Şubesi, Çanakkale Şubesi, Malatya Şubesi, Diyarbakır Şubesi, Bursa Şubesi, Trabzon Şubesi, Bitlis Temsilciliği, Adıyaman Şubesi, Hatay Şubesi, Sakarya Şubesi, Hakkari Şubesi, Van Şubesi, Bingöl Şubesi ve Adana Şubesi’nde toplam 36 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir.
Soru 1: Akademide eğitim mi araştırma mı öncelikli olmalı?
Eğitim öncelikli diyenler 26 : %72
Araştırma diyenler 4 : %12
Her ikisi de diyenler 6 : %16
Soru 2:
Eğitim konusu öncelikleri neler olmalı? Eğitimler uygulamayı
kolaylaştırıcı nitelikte mi yoksa teorik bilgiyi artırıcı nitelikte mi
örgütlenmelidir?
Teori: 9 = %25
Uygulama: 15= %41
Her ikisi de: 11=%30,5
Diğer: 1=%3
Soru 3: Eğitimin yapılacağı kitle nasıl seçilmeli? Öncelik yöneticilere mi üyelere mi verilmeli?
Yöneticilere öncelik verilmeli: 24
Üyelere öncelik verilmeli: 2
Her ikisi: 7
Diğer : 1 (bu konuda eğitimci olabilecek herkes), 2 (insan hakları ile ilgili tüm kesimlere)
Soru 4 : Eğitimler dışarıya acık olmalı mı? Olacaksa insan hakları örgütleri, sendikalar, üniversiteler vs. hangi hedef seçilmeli?
Açık olmalıdır: 29 kişi =%80
Yönetici ve üyelere dönük olmalıdır: 7=%20
Kimler öncelikli? Çoğunluk herkese açık olmalı demiş. Daha sonra, İHÖ’ler. Üçüncü sıra sendikalar. Dördüncü, üniversiteler. Beşinci, demokratik kitle örgütleri ve gençler. Altıncı sıra, barolar, ÇHD ve kadınlar.
Soru 5:
Eğitimlerin zamanlaması ve yoğunluğu nasıl örgütlenmeli? Hafta
sonuna denk gelecek kısa eğitimler mi yoksa daha geniş bir zamana
yayılacak eğitimler mi hedeflenmelidir? Eğitimler Ankara merkezli mi
yoksa şube temelli mi olmalı? (Bu soruyu kaynak boyutunu dikkate
alarak yanıtlayınız.)
Hafta sonu: 7=%19
Geniş zamanlı: 18=%50
Her ikisi de: 3=%8
Ankara merkezli: 9=%25
Yereller: 18=%50
Her ikisi de: 6=%16
Soru 6 : Öncelikli araştırma konuları neler olmalı? Alan araştırmaları mı yoksa eğitimde kullanılmaya uygun literatür taraması mı önerilmelidir?
Alan araştırma: 10=%28
Literatür tarama: 11=%30,5
Her ikisi de: 6=%17
Cevap yok: 9=%25
Konular:
Soru 7: Eğitim sonuçlarını takip için nasıl bir yöntem belirlenmeli? Eğitilenlerin tutum ve davranış değişikliği nasıl ölçülmeli?
Soru 8: Eğiticiler nasıl belirlenmelidir? (Eğiticiler kimler olmalıdır?)
Çoğunluk akademisyenler ve alanda aktif çalışan insan hakları savunucuları tarafından eğitimlerin verilmesini önermiş.
Soru 9: Eğitim araç gereçleri, yani materyalleri ne olmalıdır? Nasıl belirlenmelidir?
Projeksiyon, bilgisayar, internet, kamera, fotoğraf makinası vs
Kitap, CD, karikatür, broşür, basılı yayın, film, belgesel, aylık gazete ve dergiler
Görsel materyal
Tüzük
Uluslararası insan hakları belgeleri
Demokrasinin gelişimi ile ilgili kaynaklar
Ders notları önceden verilmelidir
İHD arşivi. TIHV ve IHD dokümanları ve pratikleri
Makale
Nasıl belirlenmeli?
Uluslararası deneyim
Bölge koşulları
Kurul karar vermelidir
Uzmanlara sorulmalıdır
Ampirik verilere dayalı bir anlayış
Atölye çalışmaları
Soru 10: Konulara göre katılımcılara sağlanacak yerinde gözlem olanakları neler olmalıdır?
– katılımcılara somut gözlem olanakları verilmelidir.
– eğitimin şube temelli verilmesi halinde yerinde gözlem mağdurlarla temas olanakları daha fazla olacaktır. Merkezi düzeyde yerinde gözlem olanağı kısıtlı olacaktır.
Soru yeterince anlaşılmamıştır.
Soru 11: Eğitim sonrası sertifikasyon olmalı mıdır?
Evet: 28=%78
Hayır: 6=%17
Fark etmez: 1=%2,7
Soru 12:
Eğitim öncesi ve sonrası katılımcılara uygulanacak davranış, algı
ve eylem biçimindeki değişimi ölçecek, pedagojik unsuru da içerecek
metodu kimler belirlemelidir?
– bilim kurulu/ izleme kurulu
– akademik yardım alınmalı
– akademi yönetimi ve uzmanları
– sosyoloji ve psikoloji bilen uzmanlar
– uzmanlar
– eğitimciler
– aktivistler
– eğitilenler
– genel merkez/şube yöneticileri
– eğitimcilerden oluşan eğitim komisyonu
Soru 13: Eğitime ilişkin bilgi ağı nasıl oluşturulmalı ve yönetilmelidir?
Soru 14: Bu soruların dışında Akademinin çalışmaları konusunda sizin önerileriniz neler olabilir?
İnsan Hakları Akademisi Çukurova Birimi 2017 Raporu
BÖLÜM 1: GENEL BİLGİ
İnsan Hakları Eğitimi: İnsan haklarının etkin korunması ve yaşama geçirilmesi, hukukun ve ulusal- uluslararası koruma mekanizmalarının yanı sıra; insan hakları bilgisi ve bilincinin yaygınlaşmasına, bu hakların benimsenmesine ve kişilerin bu hakların talep ettikleri şekilde davranışlarda bulunmayı istemelerine bağlı olduğu bilinen bir gerçektir. Bunu gerçekleştirmenin yolu, kişilerin bu hakların farkında olmalarını, bu hakların neden korunması gerektiğinin bilincine varmalarını, onları korumayı içtenlikle istemelerini ve elbette neyin nasıl korunabileceğini bilmelerini sağlayacak bir eğitimdir.
2017 Çukurova İnsan Hakları Akademisi planlanırken; OHAL ve Referandum sürecini gündemine alarak, insan hakları çalışması yapan kurum-kişilerin yaşadıkları protesto hakkı ve ifade özgürlüğünün ihlallerine karşı geliştirilmiştir. 2017 Çukurova İnsan Hakları Akademisi Elif Tuncer Dersliğinde İHD Dernek binasında 40 öğrencinin katılımıyla 22 Nisan 2017 – 27 Mayıs 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Akademi kapsamında aşağıdaki dersler verilmiştir; İHD ve insan hakları hareketinin tarihçesi (Hüsnü Öndül) Sosyal Haklar ve Ayrımcılık yasağı (Günal Kurşun) , İnsan hakları hukukunun temel özellikleri ve İnsan haklarını savunma hakkı (Levent Korkut) OHAL’de Devlet ve İktidar (Taylan Koç) Yaşam Hakkı ve İşkence yasağı (Şebnem Korur Fincancı), LGBTİ Hakları (Ali Erol) Türkiye’de İnsan Haklarının Durumu (Öztürk Türkdoğan) ,Toplantı ve protesto hakkı-Toplandım, ifade ettim, gözaltına alındım/tutuklandım? (Tugay BEY) Kadın Hakları (Esengül Ayyıldız) Mülteci Hakları (Adnan Gümüş) 21. yy İnsan Hakları Aktivizmi (Hakan Ataman) Mahpus Hakları (Eren Keskin). Eğitime doğrudan 67 aktivist katılmıştır. Bunların 34’ükadın, 33’ü erkektir. Dolaylı olarak 126 kişi katıldı.
Eğitime katılanların 43’ü öğrenci, 2’si hekim, 10’u serbest meslek, 5’ikurum yöneticisi/üyesi ve 10’u insan hakları aktivistidir. Katılımcıların ilgi ve konu alanlarına yönelik 12 ders konusu planlanmış,6 haftada tamamlanmıştır. Eğitim Elif Tuncer dersliğinde ve Ziraat Mühendisleri Odası Adana Şubesi’nde gerçekleşmiştir.
BÖLÜM 2: İÇERİK GELİŞTİRİLMESİ/DEĞERLENDİRİLMESİ
İHE konularına ve ilgilerine yönelik sorulan soruda verilen cevaplara göre %83 EVET, %17’si HAYIR demektedir. İHA çerçevesinde Çukurova Birimine gelen akademisyenlerin %100 yeterli donanıma sahip olduğunu söyledi. İHEÇB 22-27 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirdiği 6 haftalık programın saatleri ve günlerinin planlamasında %87 EVET, %13’ü HAYIR cevabını vermiştir. İHE sırasında ders metotlarının uygulanması açısından öğrenme tekniklerinin geliştirilmesini, teorik bilgilerden pratik bilgiler üzerinden geliştirilmesini talep etmiştir. Eğitim sonucunda fikir/tutumunuzda herhangi bir değişiklik sorusuna %75’i EVET, %25’i HAYIR demiştir.
BÖLÜM 3: MATERYALLER VE ARAÇLAR
İHE kapsamında Elif Tuncer Dersliği ve Ziraat Mühendisleri Odası Adana Şubesinde kullandığımız eğitim materyalleri etkili olup/olmaması sorusuna; %68’i EVET, %32 HAYIR dedi. İşitsel ve Görme Engelli katılımcıların olmaması nedeniyle, işaret ve sesli anlatım gerçekleştirilmemiştir.
BÖLÜM 4: TOPLANTI ALANI
İHE gerçekleştirdiğimiz salonların katılımların öğrenmelerinde herhangi bir problemleri konusunda, Katılımcıların verdikleri yanıtlara (ÇOK İYİ, İYİ, ORTALAMA, KÖTÜ) göre;
yanıtları verilmiştir.
2012-2014 Döneminde Eğitim Programına Katılanların Görüş ve Önerileri
“Güzel bir eğitim programını sonlandırdık. Çok keyifli ve yararlı oldu. Bu eğitim programı daha uzun zamana yayılsa ve eğitim programının konuları ve dokümanları önceden ulaştırılırsa daha öğretici olurdu. Genç üyelerin katılımı ve katılımcı sayıları arttırılması sağlanmalı.
Bu çalışmalar başkalarına (İHD üyesi olmayanlar?) da aktarılmalı yada aktarılabilecek araçlar oluşturulmalı. Komisyon yada daha belli konular, dar başlıkta mesele cezaevi, işkence vb konularda da eğitim çalışması yapılmalı. İnsan hakları eğitimi mesela insan hakları kampı gibi daha cazip hale getirilmeli.
İdil Işık Gül hocamızın önerisi; Elektronik ortamda insan hakları eğitim programı yapılabilir. Avrupa da uygulanan ülkemizde de uygulamaya yeni başlayan İnternet üzerinden eğitim insan hakları sertifika programı yapılabilir. İ.H. Eğitimi pratikle sınanması ve kolaylaştırılması, birleştirilmesi sağlanmalı.”