Tarım ve Orman Bakanlığınca, baştasektör temsilcileri ve Sivil Toplum Kuruluşları(STK) olmak üzere toplumun herkesiminin değerlendirmesi alınarak koordineedilen, tarım ve ormana dair “25 YıllıkYol Haritası”nın belirlendiği 3. Tarımve Orman Şurası sonrası 60 maddeliksonuç bildirgesi açıklandı.ATO Congresium’da başta sektörtemsilcileri ve STK’lar olmak üzere toplumunher kesiminin değerlendirmelerininalındığı Şurada bitkisel ve hayvansalüretimle su ürünleri üretiminin geliştirilmesi,gıda üretimi ve güvenliğinin temini,kırsal kalkınma, toprak ve su kaynaklarıylabiyoçeşitliliğin korunması, bu kaynaklarınsürdürülebilir kullanımı konularıgörüşüldü.Ayrıca çiftçinin örgütlenmesi ve bilinçlendirilmesi,tarımsal ve hayvansalüretimin planlanması, tarımsal desteklemelerinetkin şekilde yönetilmesi, tarımsalpiyasaların düzenlenmesi, orman vemera yönetimi, tabiatın korunmasına ilişkinstratejiler siyasetçilerden bürokratlara,sektör temsilcilerinden akademisyenlerekadar farklı kesimler tarafındanele alınırken, tarım ve ormana dairTürkiye’nin çeyrek asırlık yol haritasınınyanı sıra kısa, orta ve uzun dönemlistratejileri de şekillendi.Şuranın ön hazırlıkları için oluşturulan21 çalışma grubu tarafından toplumunher kesiminden gelen değerlendirmelerışığında çalışma belgeleri hazırladı.Bu gruplarda üreticiler, özel sektörve STK temsilcileri, öğretim üyeleri,uluslararası kuruluş temsilcileri, bakanlıklarınçalışanları dhil yaklaşık bin700 katılımcı yer aldı. Bugüne kadar150’yi aşkın toplantı gerçekleştiren çalışmagruplarında hayvansal üretim vehayvan sağlığından gıda güvencesine,tarım ve orman hukukundan mera yönetimine,üretim planlamasından bitkisağlığına kadar pek çok alt başlıkta“beyin fırtınası” gerçekleştirildi.STK’lar da tespit, görüş ve önerilerindenoluşan raporlarıyla çalışmalarakatkı sağladı.21 Çalışma Grubu ŞuBaşlıklarda Çalışma YürüterekHazırlıklarını Yaptı:- Tarımsal Yapı ve Dönüşüm- Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı- Hayvansal Üretim ve HayvanSağlığı- Balıkçılık ve Su Ürünleri- Tarımsal Girdiler ve Finansman- Gıda Güvencesi- Tarımsal Meteoroloji, Çevre veDoğal Kaynakların Yönetimi- Tarımsal Sulama ve Su Yönetimi- Mera Yönetimi- Tarımsal Öğretim, Çiftçi Eğitimi,Yayım ve Ar-Ge- Tarımda Üretici Örgütlenmesi- Tarımsal Pazarlama ve Yeni PazarlamaTrendleri – Kırsal Kalkınma ve Tarımda İstihdam- Tarımsal Destekleme Politikaları- Tarım ve Orman Hukuku- Tarımsal Üretim Planlaması- Tarımda Teknolojik Dönüşümler- Uluslararası İlişkiler ve StratejikYaklaşımlar- Sürdürülebilir Orman Yönetimi- Orman Yangınlarıyla MücadeledeYenilikçi Yaklaşımlar- Orman Kaynaklarından Faydalanma.Türk Tarımının GelişmesineDönük Adımlar AtılacakCumhurbaşkanı Recep TayyipErdoğan, “3. Türkiye Tarım OrmanŞurası” kapanış programında katılımcılarahitap ettiği konuşmasında,“Türkiye’nin tarım ve ormancılığınıgeliştirmek, sıkıntılarına çözümbulmak için Şura’ya 50 binin üzerindegörüş iletildiğini” aktararak şunlarısöyledi:“Ziraat Bankamız inşallah çiftçilerimizle,çok daha etraflıca, geniş kapsamlıve kredide bugüne kadar alışılmışındışında bir dayanışmayı sürdürecektir.Milletimizin gıda güvenliğinigaranti altına almak, her ülke gibiTürkiye için de bir milli güvenlik meselesihaline gelmiştir. Temel tarımürünlerinde dışa bağımlı olmak, en azsavunma sanayisinde dışa bağımlılıkkadar tehlikelidir. Türk tarımını, küreselşirketlerin, sadece kâr odaklı çalışançarkı içinde kesinlikle ezdirmeyeceğiz.Tarım ve orman mevzuatını sadeleştireceğiz.Ata Tohumu Projesi ile ülkemizgen kaynaklarını oluşturan bitki çeşitlerininkoruma altına alınmasını sağlıyoruz.145 bin ton olan tohum üretimmiktarı 1 milyon tona çıktı. 20 yıl önce‘Acaba Avrupa’da, Amerika’da neredetohum buluruz da biz bunu çiftçimizedağıtırız’ diye koşturup duruyorduk.Şimdi neredeyiz? Başka bir adımattık. Tohum ihracatımızı, 11 kat artırarak102 bin tona, ihracat rakamımızıise 152 milyon dolara yükselttik. Budönemde, alan bazında tarımsal üretiminyerli tohumdan karşılanma oranıise yüzde 80 oldu. ATA Tohumu Projesiile ülkemiz gen kaynaklarını oluşturanbitki çeşitlerinin koruma altınaalınmasını sağlıyoruz. Bu çok önemli.Dünyanın üçüncü büyük tohum genbankasını, 250 bin örnek kapasitesiyleAnkara’da hizmete açtık. Bugün itibarıylagen bankasında 3 bin 400 türeait 121 bin örnek muhafaza altındadır.Çiftçilerimize 137,7 milyar lira tarımsaldestek sağladık. Ana muhalefetinbaşındaki çıkıyor zaman zamanbir şeyler söylüyor. Devlet yalan söylemez.Meyve ürünlerinin tamamındakendimize yeter durumda olduğunugöreceğiz. Buğday konusunda yüzde112 gibi bir oranı üretimde yakaladık.Bunlardan anlamaz. Böyle bir durumvar. Tarımsal ürün ihracatımızı17,7 milyar dolara çıkardık. Tarımdadış ticaret fazlamız yine ciddi bir rakamaulaştık.Tavukçuluk üretimini garanti altınaalacak sistemi kurduk, böylece yılda220 bin adet yerli et ve yumurtaamaçlı damızlık civciv üretimi yapılmasınısağlıyoruz. Bu damızlıklar kullanılarak30 milyon tavuk üretilebilecektir.”Tarım ve OrmancılıktaÖnümüzdeki Beş Yıllık İstikametUzaktan eleştirmek yerine konuyabizzat müdahil olan, kanaatlerini açıkyüreklilikle paylaşan herkese katkılarıiçin teşekkür eden Cumhurbaşkanı Erdoğan,sözlerini şöyle sürdürdü:“Alınan kararların tarım ve ormancılıksektörümüzün önümüzdeki 5 yılınaistikamet çizeceğine inanıyorum. Elbettekarar almak önemlidir ama asıl meselealınan kararları takip edip hayatageçmesini sağlamaktır. Uygulamayave politikaya dönüşmeyen her karar, nekadar güzel, ne kadar güçlü, ne kadarufuk açıcı olursa olsun havada kalmayamahkûmdur. Çiftçimizin, üreticimizin,rızkını topraktan çıkaran tarım emekçilerimizinhakkını ancak bu şekilde ödeyebiliriz.Pakdemirli: Türkiye TarımınıDünya Markası YapacağızŞurada bir konuşma yapan Tarım veOrman Bakanı Bekir Pakdemirli, “Sürdürülebilirüretimle Türkiye’mizi nice ice 100 yıllara hep beraber taşıyacağız.Tarım Orman Şurası ile geleceğimizdeinşallah yeni bir dönem başlayacak.Zira bu Şura bir sonuç değil,başlangıçtır. Tarım, tüm dünyadabüyük bir değişim ve dönüşüm geçiriyor.2050 yılına kadar dünya nüfusu10 milyara yaklaşacak ve bu nüfusunbeslenmesi için mevcut gıda üretimininyüzde 50 artırılması gerekiyor.Benzer bir tablo, ülkemiz için de geçerlidir.Dolayısıyla burada çiftçilerimize,üreticilerimize, yetiştiricilerimizebüyük görev düşüyor. İnşallah sizleringayretiyle, sizlerin eli, sizlerinemeğiyle Türkiye tarımını hep birliktedünya markası yapacağız.”Pakdemirli, gençlerin tarımaözendirilmesi, girişimci kadınların dadaha çok desteklenmesi gerektiğinivurgulayarak, “Çünkü ben çok iyi biliyorumki beyler hiç kusura bakmasın,o tarlalarınızda siz bir saat çalışıyorsanız,hanımlarınız üç saat çalışıyor.Toprağımız bereketli, suyumuz kaliteli,işlenen tarım arazimiz ülke yüzölçümünün3’te 1’i. İşte bu hazine işlemeniziçin, üretmeniz için sizleri, sizgençlerimizi bekliyor. Avrupa’nın engenç nüfusuna sahip ülkeyiz. Yani bizimzehir gibi bir gençliğimiz var. İştebunun için gelin, tarımı plazalardaçalışmaktan daha cazip bir iş dalınadönüştürelim. Şırnak’ta sütü işleyerekdeğer katan ve bununla yöresine istihdamsağlayan Zahide kızımız size ilhamolsun. Yozgatlı Hacı Ömer ağabeyiniz,imkânsızlıklardan imkân çıkarmaknedir, sizlere öğretsin” değerlendirmesindebulundu.Geçen aylarda tanıtımı yapılanyüzde 100 yerli ve milli traktörünTürkiye’nin nerelerden bugünlere geldiğininöz bir ifadesi olduğuna işareteden Bakan Pakdemirli, orman yangınlarıylamücadelede gelinen aşamayıda anlattı. Orman yangınlarına müdahalesüresini 40 dakikadan 12 dakikayadüşürdüklerini belirten Pakdemirli,“Bundan sonra da modern tekniklerle,eğitimli insan kaynağımızla,yakın bir zamanda tanışacağınız yangınsöndürme tankıyla, İHA’larımızlayangınlarla mücadelede daha etkinbir yol izleyeceğiz” dedi.Pakdemirli, Şura için toplanan 30bin parçalık fikir ve proje deposuyla tamanlamıyla bir tarımsal bilgi, plan, projekütüphanesi oluşturulduğunu bildirerek,şunları kaydetti:“Şuradan ortak akılla memleketimizingücüne güç katacak bir yol haritasıbekliyorum. Ben de komisyon üyelerimize,bundan sonraki her beş yıldabir Şura’nın yapılmasını öneriyor ve birsonraki Tarım Orman Şurası’nın da tarihinibelirlemelerini teklif ediyorum.Tarım, siyaset üstü bir meseledir, milligüvenlik ve memleket meselesidir. Sorunludeğil sorumlu davranacak herkese,üreticimize ve yetiştiricimize güç verecekher fikre, tüm devlet adamlarımızave vatandaşlarımıza, bakanlığımızın,müdürlüklerimizin, araştırma enstitülerimizinkapıları da gönlümüz de soframızda sonuna kadar açıktır.”Cumhurbaşkanı ErdoğanIII. Tarım Orman Şûrası SonuçBildirgesi’ni AçıklandıIII. Tarım Orman Şûrası SonuçBildirgesi’ne göre;1. Tarım ve orman politikalarının;stratejik üretim ve sürdürülebilirlik ilkeleritemel alınarak oluşturulması, bütüncülve entegre bir yöntemle hayata geçirilmesi,2. Tarım sektörünün yapısını iyileştiren,doğal kaynakları ve çevreyi koruyan,en az üç yıllık dönemi kapsayacak, aktifçiftçi odaklı, üretim, kalite, ulaşılabilir fiyatlarve sürdürülebilirliği esas alan yönlendiricibir destekleme sisteminin oluşturulması,3. Tarımsal işletmelerde küçük, ortave büyük ölçekli işletme tanımlarının yapılarakfaaliyetlerin planlanması,4. Sürdürülebilirlik, verimlilik ve rekabetilkelerine dayalı, birim sudan maksimumfaydayı sağlayacak, tarımsal üretimplanlamasının bir devlet politikası halinegetirilerek güvence altına alınması,5. Arazi toplulaştırma ve sınıflandırmaprojelerinin hızlandırılarak on yıl içerisindetamamlanması, toprak bilgi sisteminedayalı tarımsal arazi kullanım planlarınınhazırlanması,6. Atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılmasıiçin arazi bankacılığı vebirlikte üretim gibi alternatif modellerinoluşturularak yaygınlaştırılması, mirasmevzuatı geliştirilerek tarım arazilerindekiintikal sorununun çözülmesi,7. Uzun vadede ortaya çıkabilecekolan risklerin bertaraf edilmesi, ürün çeşitliliği,dış ticarette sürekliliği sağlama, ürün maliyetlerinin düşürülmesi ve en önemlisiJeopolitik siyaset açısından yabancı ülkelerdestratejik anlamda üretimin teşvik edilmesiiçin arazi kiralamalarının devam edilmesi,uluslararası tarım ve orman faaliyetlerininkurumsal altyapıya kavuşturulması,8. Tüm ilgili kurum ve kuruluşlarla etkinişbirliği yapılarak tohumdan sofraya dijitaldeğer zincirinin kurulması, tarım sayımınınyapılması ve güncellenebilir veri tabanınınoluşturulması,9. Serbest piyasa düzeni içerisinde tarımsalürünlerde fiyat spekülasyonlarınınönüne geçilmesi için stok takip sistemininoluşturulması, gıda depolarında izlenebilirliğinsağlanması,10. Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuğukapsamındaki ürünlerin artırılması, sistemingeliştirilmesi, lisanslı depo işletmelerincetarım ürünlerine dayanılarak oluşturulanelektronik ürün senetleri ticaretinin yaygınlaştırılması,11. Aile işletmeciliğinin sürdürülebilirliğinisağlamak için kadın ve gençlerde girişimciliğindesteklenmesi,12. Bitki ve hayvan hastalıkları ile etkinmücadelede yerli ilaç ve aşı üretiminin teşvikedilmesi,13. Buzağı ölümleri ve döl verimi istatistiklerindeuluslararası ortalamalara ulaşılması,14. Kırmızı et sektöründe küçükbaşhayvan eti tüketiminin özendirilmesi vepazar payının artırılması,15. Küçük ve büyükbaş hayvancılıktahalk elinde ıslah ve benzeri projelerle yerliırklarımızın muhafaza ve ıslahına yönelikçalışmaların artırılması,16. Mera hizmetlerinin yürütülebilmesi,mera niteliği taşıyan alanların tespit vetahdit çalışmalarının ivedilikle tamamlanması,üreticiler ve üretici örgütlerine tahsisedilmesi, mera ıslahında kullanılacak bitkitohumları geliştirme çalışmalarının teşvikedilmesi,17. Büyükşehir belediyelerinde mahallelerinkırsal ve kentsel olarak yeniden yapılandırılması;kırsal mahallelerde köy tüzelkişiliği yapısının korunması, kırsal yaşamınTarım ve Orman Bakanlığı bünyesindebütüncül ve entegre bir bakış açısıylakoordine edilmesi,18. Su ürünlerinde balık işleme sektörününgeliştirilmesi, pazarlama ve markatescilinin desteklenmesi, ihracatın ve yerlitüketimin artırılması,19. Yetiştiricilikte ve avcılıkta alternatif su ürünleri türleri ile üretim ve verimliliğinsürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesindeartırılması,20. Tarımsal verimliliğin artırılmasıve kaynakların daha etkin kullanılmasıiçin bilişim teknolojisini tarım sektörüneentegre ederek Akıllı Tarım Uygulamalarınınyaygınlaştırılması. Akıllı Tarım konusundayetişmiş çiftçi/mühendis/ara elemansayısının özel programlar uygulanarakartırılması,21. Sertifikalı tohum kullanımınınyaygınlaştırılması çalışmalarına devamedilmesi,22. Ülkemizin yerel hazinesi olan ata(yerel) tohum çeşitlerinin korunması, geliştirilmesive ticarete kazandırılması,23. Gıda ve yem güvenliği, halk sağlığı,bitki sağlığı, hayvan sağlığı ve refahınısağlamak amacıyla tohumdan sofrayatüm zincirde etkin bir izlenebilirlik sağlanmasıve denetim sisteminin etkinliğininarttırılması,24. Tarım ve ormancılıkta İklim değişikliğiile önemi daha çok artan meteorolojikbilginin üretimin her aşamasında etkinkullanılması, iklim değişikliğinin etkileriniizlemeye ve araştırmaya yönelikfaaliyetlerin arttırılması ve olası etkileriengellemeye yönelik eylem planlarınıngeliştirilmesi,25. Toprak ve su kaynaklarının sürdürülebiliryönetim ilkeleri çerçevesindekullanılması, korunması ve izlenmesininsağlanması,26. Ülkemiz su kaynaklarınındaha etkin ve daha verimli yönetilebilmesi,ihtiyaç duyulan hukuki altyapının sağlanabilmesi amacıyla SuKanunu’nun çıkarılması,27. Yeni sulama yatırımlarının verehabilitasyon projelerinin önümüzdeki25 yılda tamamlanması, tarımdasuyun etkin ve verimli kullanılmasınınsağlanması,28. Ar-Ge ve inovasyonda kaynaklarındaha etkin kullanılması içinkamu, özel sektör ve üniversiteleride kapsayacak yeni bir kurumsal altyapınınoluşturulması,29. Tarım ve ormancılıkta yerligenetik kaynakların ve biyoçeşitliliğintespit, korunma, ıslah ve yaygınlaştırılmasıçalışmalarının artırılması,30. Tarım ve orman ürünlerindekalite ve standardizasyon çalışmalarınıntamamlanması, sertifikasyonçalışmalarının yaygınlaştırılması,31. Ülkemizde yetiştirilen veuluslararası piyasalarda yüksek orandatalep gören tarım, gıda ve ormancılıkürünlerinde ihracat gelirleriniarzu edilen seviyelere çıkarmak içinmarka, kalite, standardizasyon, tanıtımve özendirme çalışmalarınındesteklenmesi, dünya üretiminde liderkonumda bulunduğumuz ürünlerintanıtım faaliyetlerinin profesyoneldüzeyde yapılması ve pazar paylarınınartırılması,32. Tarım ve ormancılıkta iş sağlığıve güvenliği uygulamalarınınyaygınlaştırılması, 33. Tarım ve ormanla ilgili tümmevzuatın bütüncül olarak değerlendirilmesi,yalın ve çelişkisiz bir mevzuatyapısının oluşturulması,34. Kayıt, nakliye, hayvan pazarlarıve mezbaha alt yapımızın yenilenerek,hayvan hareketlerinde etkin kontrolünsağlanması,35. Tarımsal girdi ve finansman ihtiyacınıkarşılayan sözleşmeli bitkisel vehayvansal üretim modellerinin desteklenmesive yaygınlaştırılması,36. Arı ürünleri üretiminde verimliliğinartırılması ve katma değerli arıürünlerinin çeşitlendirilmesi, bal hariciürünlerin eğitimlerinin yaygınlaştırılması,tüketiminin artırılması37. Atık yönetiminde sıfır atık hedefineulaşmak için geri dönüşüm tesislerininartırılması, atıkların değerlendirilmesineyönelik Ar-Ge projelerinin desteklenmesi,38. Coğrafi işaretli ürünler, markalaşmave katma değerli üretim ile pazarçeşitliliğinin artırılması, coğrafi işaretlerinyönetişim ve denetleme süreçleriningözden geçirilerek mevzuatın tamamlanması,39. Kadastrosu kesinleşen ormanlarıntapuya tescilinin tamamlanarak, ormansınırı dışına çıkarılacak yerlerin tayinve tespiti (2/B) çalışmalarında yaşananmülkiyet sorunlarının giderilmesi,40. Uluslararası standartlara uygunUlusal orman envanterinin tamamlanması,41. Ülkemizin uluslararası arenadaorman fidanı üretim ve pazarlama merkezihaline getirilmesi,42. Ahşap kullanımının yaygınlaştırılması,yapısal ahşap standartlarınınbelirlenmesi ve ahşap yapı mevzuatınındüzenlenmesi,43. Doğal kaynakların ve biyolojikçeşitliliğin tespit, korunma, geliştirmeve izlenme çalışmalarının sürdürülmesi,44. Orman köylülerinin gelir seviyelerininartırılması için odun dışı ormanürünlerinin çeşitlendirilmesi ve tarımsalormancılığın teşvik edilmesi,45. Tarımsal üretimde ve ormancılıkfaaliyetlerinde yenilenebilir enerji sistemlerikullanımının yaygınlaştırılması,46. Başta çiftçilik olmak üzere Tarımve Ormancılık sektöründe yürütülenfaaliyetler için meslek standartlarınınoluşturulması, çiftçilik mesleki eğitimkurumlarının açılması ve eğitim alangençlerin teşvik edilmesi, tarım ve ormancılıktamesleki eğitimin geliştirilmesi,47. Organik ve organomineral gübreüretiminin ve kullanımının teşvik edilerekkimyasal gübre ithalatının ve çevre kirliliğininazaltılması, biyolojik ve biyoteknikmücadelenin yaygınlaştırılması,48. Üretici Örgütlerinin girdi temini,üretim ve pazarlama aşamalarında etkinliklerininarttırılması için yönlendirilmesi,49. Gıdada bilgi kirliliğinin tanım veçerçevesinin belirlenmesi, bilgi kirliliğiçıkaranlara cezai yaptırım uygulanmasıiçin yasal mevzuatın çıkarılması,50. Beslenme okuryazarlığının artırılması,51. Gıda kayıp ve israfının önlenmesineyönelik ulusal politikaların geliştirilmesi,ulusal ve uluslararası iş birliklerininartırılması,52. Gıdada taklit ve tağşiş cezalarınınetkin caydırıcılığı için mevzuatta düzenlemeyapılması,53. Deneyim ve teknik bilgi değişimiamaçlı uluslararası projelerin teşvik edilmesi,54. Orman içi ve kenarındaki meskenve işyeri ruhsatlandırılmalarında yangıngüvenliği açısından gerekli yasaldüzenlemelerin oluşturulması,55. Orman yangınlarına müdahaledeyüksek teknoloji ve yapay zekâuygulamalarının kullanılması,56. Kamu kurum ve kuruluşları tarafındanyürütülen tarım ve ormancılıkfaaliyetlerinde denetimli serbestlikkapsamında kamuya yararlı işte çalışmacezası alan hükümlülerin kullanılması,57. Çölleşme ve erozyonla mücadeleninetkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi;uluslararası kuruluşlarla etkinişbirliği yapılması,58. Tarım sektörünün en önemliproblemi olan risk ve belirsizliğinazaltılması için gelir garantili ürün sigortasınınçıkarılması,59. Tarım, orman ve suyun yönetimininaynı çatı altında toplanmasındandoğan sinerjinin bölgesel dinamiklerleen etkin şekilde ekonomiyeyansıtılması için bölge veya havzabazlı yönetim modeline geçilmesi,60. Bir sonraki Tarım Orman şurasının2024 yılında toplanması önerilmiştir.