Kendi başına anlam taşımayan, başka kelimelerle ve kelime kombinasyonlarıyla bir cümlede birleşerek farklı anlamlar oluşturan kelimelere edat denir. Her kelimenin geçtiği zaman bir anlamı vardır, bir fiil (yürümek, uyumak, bakmak…), bir kavram (sevgi, akıl, nefret, intikam…) veya bir nesnenin adı (kuş, çiçek, gökyüzü, bulut…) . Edatlar bunların hiçbiriyle uyuşmaz, dolayısıyla kendi başlarına bir anlamları yoktur; Anlam kazanmak için başka kelimelere ihtiyaç duyarlar (ki bu genellikle pek açık değildir).
Uyarı: Edatlar, öndeki kelime ve kelime öbekleriyle birleştirerek edat cümleleri oluşturur. Bu edat tamlamaları bir cümlede sıfat veya zarf olarak kullanılır. Şimdi aşağıda verilen örneklerde edatlardan oluşan kelime kombinasyonlarını ve hangi görevde kullanıldığını bulalım.
Yağmur yağdığı için dışarı çıkamadık. (neden ve sonuç bağlantısı)
Edat cümlesi (durum zarfı)
Kendime karanfillerden bir taç yaptım. (araba faizi)
Edat cümlesi (durum zarfı)
Cennet gibi güzel bir koyda demirledik. (yaklaşık benzerlik)
edat cümlesi (niteleyici sıfat)
Avucunuzun içi kadar küçük bir yerde oturuyorlar. (yaklaşık benzerlik)
edat cümlesi (niteleyici sıfat)
Uyarı: Sıfatlar, zarflar, edatlar, bağlaçlar ve ünlem işaretleri, isim çekimi olmadan kullanılan kelimelerdir. Bu kelimeler isim çekim eki aldıklarında özelliklerini kaybederler ve isim olurlar. Unutmamak gerekir ki bu ekler sadece isim ve zamirlerdir ve yerine göre hareket ederler.
Hiç bu kadar zeki birini görmemiştim.
bir çekme görevinde
Ben de bu kadarını beklemiyordum.
atama adında
Ah, bu şarkılar kör olsun!
ünlem noktasında
Mağdurdan iç çekme, ağırdan al.
atama adında
Bugün ya da yarın size haber vereceğiz.
zarf görevinde
Bugün de yarın.
isim görevlerinde
Edatların içerdikleri cümlelere verdikleri anlamsal özellikleri anlamak için sıklıkla kullanılan edatları incelemek gerekir. Türkçemizde edatlar: with, like, göre, kadar, hakkında, hatta, için, hakkında, çünkü, değil, gibi, sadece, karşı, gerçi, karşı, doğru, … olsa, çünkü… , çünkü…,… dışında, önce…, sonra… edatları eklendikleri kelimeye zaman, karşılaştırma, benzerlik, amaç, durum, soru, çağrışım gibi anlamlar yükler. Edatların bir cümleye yüklediği anlamı anlamak için yukarıda bahsedilen en sık kullanılan edatları incelememiz gerekir.Ayrıca edatlar cümle öğelerinde edat tümleci (edat tümleci) görevini üstlenirler.
Beğenmek: Kullanılan cümleye “teşbih, benzetme, zaman, ihtimal” gibi anlamlar katar.
Ben senin gibi başarılı değilim. (karşılaştırmak)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Düdük gibi sesler çıkarırlar. (yaklaşık benzerlik)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
İlim kemiğe ilik gibidir. (yaklaşık benzerlik)
edat cümlesi (yüklemde)
Saat üçte buluşalım. (zaman ilişkisi)
Edat cümlesi (zaman zarfı görevinde)
Uyarı: “gibi” edatı yerine “-ce, -ish, -cesine, -cile” ekleri kullanılabilir.
Çocukça davranıyorsun. (Bir çocuk gibi)
Kumaş kadifemsi bir yüzeye sahiptir. (kadife)
Haber merkeze uçtu. (uçmak gibi)
For: Bu edat kullanıldığı cümleye amaç, sebep, sonuç, özellik vb. verir. anlam katıyor.
Uzun bir kuralı olduğu için Türkçe öğrenin. (hakkında anlamında)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Bu kitabı Abi Espe Salar için yazdım. (gizlilik anlamında)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Onu ikna etmek için çok uğraştık. (hedef ve sonuç ilişkisi)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Seni kırdığım için çok üzgünüm. (neden sonuç ilişkisi)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
İle: “Birlikte, alet vb.” cümlesinde kullanılır. anlam katıyor.
bilerek hareket etmek; Yüzün gülümsüyor. (birlikte anlamı)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Bu zihin. Allah birdir. (birlikte anlamı)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Ankara’dan uçakla dönmeyi düşünüyorum. (araba faizi)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Uyarı: İle edatı bağlaç olarak da kullanılabilir. Bu durumda “ve” bağlacı değiştirilir. a
Cümlede “ve” yerine “ile” getirilebiliyorsa, “ile” türü bağlaç, değilse edattır.
Bu konuda farklı düşünüyoruz.
(“İle”, “ve” ile değiştirilemez. “İle” bir edattır.)
Mehmet Akif Ersoy ve Tevik Fikret bazı şiirlerinde Hayat el-Nas’a yer verirler.
(“İle”, “ve” ile değiştirilebilir. “ile” bir bağlaçtır.)
Göre: Bu edat eğik eklerle (-e’ye göre, -a’ya göre) kullanılır ve bir cümleyi ‘göreceli, karşılaştırmalı’ olarak belirtir.
vb.” anlam katar.
Bu test diğerinden daha kolaydı. (karşılaştırmalı anlam)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Bence küresel ısınmaya karşı bir an önce önlem alınmalı. (göreceli anlam)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Çift: Bu edat “karşılaştırmak, ölçmek, nitelik, benzerlik vb.” cümlesinde kullanılır. anlam katıyor.
Cennet kadar güzel olan bu vatanı sevelim, koruyalım ve yüceltelim. (yaklaşık benzerlik)
edat cümlesi (önemli sıfatta)
Avucunun içi kadar mutluluk yeter bana. (boyut, miktar yakınlığı)
edat cümlesi (önemli sıfatta)
Kime: Bu kelime bir edat olarak kullanıldığında, bir sonuç gösterir ve genellikle “için” anlamına gelir. şart
Raporlar da.
Sabah işe gitmek için erkenden yola çıktı. (amaç çıkarı)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Yönetmeni ödülünü sunmaya davet ediyorum. (amaç çıkarı)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Bu malzemeleri ihtiyaç sahibi ailelere vermek için topluyoruz. (şartlı faiz)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Ancak sadece, bir, bir edat: Bu edatlar birbirinin yerine kullanıldıklarında edat gibi düşünülür.
‘Ama, ama’ anlamında kullanıldığında bir çağrışımdır.
Bunun için sadece sana güveniyorum. (Bir anlamına geldiği için sadece bir edattır).
Ömer
Seninle geleceğim, uzun süre yalnız kalamam. (Bu bir bağlaç çünkü ama, ama anlamına geliyor.)
ortaklaşa
Dünyada bu arabalardan sadece elli tane üretildi. (Yalnız anlamına geldiği için edattır.)
Ömer
Versus: Hatta edat, edat cümlesini oluşturmak için eğim ekleriyle (-e’ye karşı, -a’ya karşı) birleştirilir ve
Cümleye ‘yazışma, zaman vb.’ anlam katar.
Sabah korkunç bir gök gürültüsüyle uyandım. (zaman ilişkisi)
Edat cümlesi (zaman zarfı görevinde)
Güçlü bir rakibe karşı mücadele edeceğiz. (karşılıklı ilgi)
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
Uyarı: “sadece, ama, karşı, hatta” sözcükleri edatlar dışındaki atamalarda kullanılabilir. O.O
Kullanılan kelimelerin türünü anlamak için cümleye getirdikleri anlama bakmak gerekir.
Bu alanda sadece hayvanlar yetiştirilebilir.
(bir edatın işlevinde çünkü yalnızca anlam olarak kullanılıyor)
Yıllarca yalnız yaşadı.
(bir vakayı bildirmek için bir durum zarfı olması durumunda)
Yalnız insanlar daha mutsuzdur.
(sıfat olarak bir nitelik bildirmek)
Gelsin, kardeşini yalnız getirme.
(Ayrıca ama anlamında da kullanılır, ancak bağlaç olarak)
Bana karşı her zaman dürüst oldun.
Edat cümlesi (zarf görevi durumunda)
84
Güneş karşı kıyılarda yavaş yavaş yükselir.
(sıfat olarak)
Caddenin karşısında sıralanmış seyyar satıcılar vardı.
(Bir ödev adına bir cümle kurmuştur).
Hayır: Kendisinden önceki kelime veya tamlamalarla ve bunların çoğuyla birleşerek olumsuz bir anlam katar.
Zaman, orijinal görevde kullanılır.
Bu şekilde hareket etmek akıllıca değil.
(orijinal görevde edat cümlesi)
Bu tırmanışı gerçekleştirmek göründüğü kadar zor değil.
(orijinal görevde edat cümlesi)
“mi, mi, mu, mu”: Bu edat, “soru, pekiştirme vb.” olarak kullanıldığı bir cümlede kullanılır. anlam katıyor. edat sorusu
Her zaman kendinden önceki kelime veya ifadeden ayrı yazılır çünkü bu edat bir işaret değil, bir işarettir.
kelime türü. Bu edatın yanına eklenen ekler yazılır.
Eve ne zaman geleceğini biliyor musun?
(orijinal görevde edat cümlesi)
Sipariş ettiğimiz ürünler teslim edildi mi?
(orijinal görevde edat cümlesi)
Misafirleri geniş bir salona aldılar.
(Sıfat grubuna pekiştirme anlamını katmıştır.)
Uyarı: Bunun yanı sıra, yönelme ve ayırma hali ekleriyle birleşerek grup oluşturan edatlar da vardır.
Akşamdan beri kendisinden güzel bir haber bekliyoruz.
(önemli bir zaman zarfında edat cümlesi)
Senden başka güvenebileceğim kimse yok.
(zarf görevi durumunda edat cümlesi)
Akşama doğru ani bastıran yağmur trafiği felç etti.
(önemli bir zaman zarfında edat cümlesi)
Sabaha kadar süren tartışmaların sonunda yasa tasarısı Meclis’ten geçti.
(Edat tamlaması sıfat grubuna dahildir.)
Bunun için kimseyi suçlayamazsın.
(zarf görevi durumunda edat cümlesi)
“Torrish’e Epik Aşk Mektupları”
[wpcin-random-posts]