Korkmayın “Korona”dan bahsetmeyeceğim. Pandeminin hayatımıza soktuğu “Maske-Mesafe-Temizlik” (MMT) üçlüsünün sosyal ilişkilerdeki rolünden söz edeceğim.
Maskenin bilinen tarihi 11.000 yıl öncesine dayanıyor. Bulunan ilk maskelerin “kötü ruhları kovmak” için kullanıldığı düşünülüyor. Bazı dinî ritüellerde “tanrılara benzemek” için takılan maskeler de var. Günümüzde ise maske esas itibariyle korunmak, gizlenmek, benzemek ve tabii yanıltmak için kullanılıyor.
Sosyal ilişkilerde maske takmamak gerektiğini iddia eden insanları duymuşsunuzdur, onlar samimiyet için kişilerin birbirlerine karşı açık olmaları gerektiğini savunurlar. Ne var ki sosyal hayatta maskesiz dolaşmanız durumunda bir sürü zararlı etkiye açık hale gelirsiniz. Mesela iyi niyetli ve içten bir insansanız olduğunuz gibi görünmeniz halinde etrafınızdaki kötü niyetli kişiler, iyi niyetinizi istismar etmek için sıraya girerler. Ya da samimi bir kadınsanız ataerkil bir toplumda davranışlarınız flörtöz olarak algılanıp hiç istemediğiniz halde türlü talipler edinebilirsiniz. Veyahut duygularını saklayamayan bir çalışansanız patronunuzun gerzek olduğunu düşündüğünüz, yüzünüzden okunduğu anda kesinlikle başınız belaya girer.
Eğer korunmak için maske takıyorsak bu aynı zamanda muhatabımızı yanıltmak anlamına da gelmiyor mu? Evet, tam olarak öyle. Maalesef vahşi hayvanlar olduğumuz için birbirimize zarar verme ihtimalimiz çok yüksek ve korunmak için maske takarak, bize zarar verebilecek olanları aldatmamız gerekiyor. Bu, olduğundan farklı bir görüntü vererek karşıdakini yanıltmak demek. Yakın ilişkilerde elbette arzulanan bir durum değil, fakat günlük sosyal ilişkilerimizde güvende olmak için olmazsa olmaz…
“Çok muhabbet tez ayrılık getirir” sözünü bilirsiniz, kimselerle fazla sıkı fıkı olmamak gerektiğini belirtir. Gerçekten de biriyle çok fazla birlikte olduğunuzda sıkılır, bunalırsınız. Üstelik hep aynı kişiyle olmak sizi köreltir ve daraltır. Bu nedenle en yakın ilişkilerde bile ilişkiyi tavsatmayacak sağlıklı bir mesafe iyidir. Halil Cibran mutlu evlilikten bahsederken ev ve kolon örneğini kullanır. Evlilik kurumunun/evin ayakta durabilmesi için eşlerin binanın kolonları gibi belli bir mesafeyi korumaları gerekir, çok yakın ya da uzak olurlarsa yapı çöker ve altında kalırlar. Bu benzetme tüm ilişkiler için geçerli kabul edilebilir. Çocuğunuzla ilişkinizde bile belli bir mesafeyi korumak gerekir. Bu mesafe çocuğa ve tabii size kendinizi gerçekleştirmek için alan sunacak ve böylece daha özgür insanlar olacaksınız. Kendi benliğine sahip çıkan, benimseyeceği değerleri kendisi üreten ve kendini özgürce yaşayabilen bireyler olabilmek için bu mesafe şart.
İlişkilerde temizlik nasıl elde edilir? Kirlerden arınarak! İlişkilerin kiri yalan ve hiledir. Yalnızca tarafların dürüst olduğu ilişkiler temiz olabilir ve insanı sağlıklı tutabilir. “Sosyal hayat bir vahşi yaşam alanı, yalansa kendimizi korumak için bir araç, bu durumda sosyal ilişkilerimizde nasıl yalansız olabiliriz?” dediğinizi duyar gibiyim.
Yalansız yaşamın bir ütopya olduğunun farkındayım. Fakat her birimiz, yalanın kişinin “doğru bilgi edinme hakkı”nın ihlali olduğu idrakine erişebilirsek (böyle bir hak henüz İnsan Hakları literatüründe yok fakat bana göre en temel haklardan biri olarak kabul edilmeli ve İnsan Hakları Beyannamesine dahil edilmeli) daha sağlıklı ilişkiler kurma yolunda dev bir adım atmış oluruz. İnsanlık için çok küçük olan bu adım, birey bazında sonuçları tahmin dahi edilemeyecek bir ahlakî sıçrama yaratabilir.
Özetle sağlıklı olmak için zarar görebileceğimiz ortamlarda maske takıp, -herkesle aramıza sosyal mesafe koymasak bile- tüm ilişkilerimizde bireysel alanlarımızı koruyacak kadar bir mesafe bırakalım ve dilimizi yalandan temizleyelim. Zaten “virüssüz” olan yakınlarımızla beraberken de tüm maskeleri çıkararak gül cemalimizi buna değen insanlara gösterelim. Çünkü onlar bizi ruhsal olarak besleyecek ve sağlıklı kalmamızı sağlayarak özümüzü gürleştirecek kişiler.
Hayatınızda böyle insanlar varsa size de onlara da ne mutlu!
Not: Bu yazıyı dostlarıma ithaf ediyorum.
Eğer bu yazı ilginizi çektiyse sıradaki yazımız sizin için geliyor: Annelik Gerçekten Kutsal Mı?