Orta Doğu’da çizdiği rol ile birliktebölgenin kilit isimlerinden bir tanesiolan Kasım Süleymani’nin öldürülmesigündeme bomba gibi düştü. ABD’ninDevrim Muhafızları Ordusu komutanınıvurmasının ardından Donald Trump,Sosyal medya hesabından ABD bayrağıpaylaşmış ve İran için tehdit dolusözler söylemişti. Sabah saatlerindeajansların geçtiği son dakika haberindeise İran, bölgede ABD’ye aitolan iki üssü füzelerle vurdu. KasımSüleymani’nin ABD tarafından öldürülmesiaradaki çatışmanın kilit ismioldu. Başkan Donald Trump’ın bizzattalimatıyla öldürülen komutan doğrudandini lider Ali Hamaney’e bağlı DevrimMuhafızları Kudüs Gücü Komutanıolarak görev yapıyordu.Yoksul köylü bir ailenin çocuğu olarak11 Mart 1957’de Rabor’da doğdu.Gençliğinde, Kirman’a taşındı vebabasının borçlarını ödemeye yardımcıolmak için inşaat işçisi olarak çalıştı.1975 yılında Kirman Su Örgütü içinbir yüklenici olarak çalışmaya başladı.Çalışmadığı zamanlarda jimnastikağırlık kaldırma gibi sporlarla uğraşırdı.Ayrıca Ayetullah Humeyni’nin himayesindekiHüccet Kamyab adında yerelbir vaizin vaazlarını dinlemeye giderekzamanını geçirirdi. Süleymani,1979 yılında İran İslam Devrimi’ndensonra kurulan İran Devrim MuhafızlarıOrdusu’na katıldı. İran-Irak Savaşı’ndagörev aldıktan sonra Kirman EyaletiDevrim Muhafızları komutanı oldu.1998 yılından 2020 yılındaki ölümüne kadarise, yurt dışı operasyonlar ile ilgilenenİran Devrim Muhafızları OrdusuKudüs Gücü komutanı olarak görevyaptı. Askeri kariyerinde Lübnan’dakiHizbullah’ın askeri kanadının liderlerindenbiri olan Süleymani, Suriye İçSavaşı’nda Suriye Hükûmeti ve BeşşarEsad’ı destekleyen çatışmalardave 2015’te Rusya-İran-Suriye-Irak koalisyonununkurulmasında rol oynadı.Süleymani, 3 Ocak 2020’de, uçaklagittiği Irak’ın başkenti Bağdat’ta AmerikaBirleşik Devletleri Başkanı DonaldTrump’ın talimatıyla uğradığı bombalısaldırıda öldürüldü.Dış basındanalınan bilgilere göre verdiği röportajdaSüleymani’nin Amerikan büyükelçiliklerinesaldırı planladığını söyleyenTrump, “Bunların 4 büyükelçilik olduğunainandığımı söyleyebilirim” dedi.ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon),Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan YardımcısıEbu Mehdi el-Mühendis’in, 3Ocak sabahı Bağdat Havalimanı yakınınadüzenlenen saldırıda öldürüldüğünü açıklamıştı. Saldırıda, Süleymanive İranlı subayların yanı sıraMühendis’in de aralarında bulunduğu5’i Iraklı toplam 10 kişi hayatınıkaybetmişti. İran lideri AyetullahHamaney, olayın ardındanyaptığı ilk açıklamada, ABD’denintikam alınacağını söylemişti.İran’ın yarı resmi ajansıTesnim’in haberine göre, İran DevrimMuhafızları Ordusu Hava KuvvetleriKomutanı Tuğgeneral EmirAli Hacızade, ABD’nin bölgede kullandığıdört üssün 3 Ocak’ta BağdatHavalimanı’nda İranlı GeneralKasım Süleymani’nin de aralarındabulunduğu 10 kişinin öldürüldüğüsaldırıyla ilgisi olduğunuaçıkladı. Saldırının yaşandığı geceABD’nin bölgedeki üslerinden ağırmühimmat taşıyan uçakların kalktığınıgözlemlediklerini aktaran Hacızade,“Genellikle Kuveyt’teki AliAl Salem Hava Üssü’nden kalkanMQ-9 tipi insansız hava araçöldürüldüları(saldırı esnasında) bölge üzerindebulunuyordu” dedi. ABD’nin saldırıdaIrak’taki üsleri de kullandığını ifadeeden Hacızade,“Helikopterler de Irak’ta bulunanTaci ve Ayn el-Esed Hava Üssü’ndenkalktılar. Bu durumu gözlemledik ancakhedeflerinin ne olduğunu bilmiyorduk”değerlendirmesinde bulundu.Hacızade, saldırı esnasındaABD’ye ait bir F-15 tipi savaş uçağınında Bağdat Havalimanı yakınlarındabulunduğunu belirterek, “Bizim incelemelerimizegöre, en az dört ABDüssü bu saldırıda kullanıldı” ifadesinikullandı. ABD, 3 Ocak’ta İran DevrimMuhafızları Ordusu’na bağlı KudüsGücü Komutanı General Kasım Süleymanive Haşdi Şabi Başkan YardımcısıEbu Mehdi Mühendis’in de aralarındabulunduğu 10 kişiyi BağdatHavalimanı’nda düzenlediği bir havasaldırısında öldürmüştü. İran DevrimMuhafızları Ordusu da 8 Ocak’ta ABD’nin Irak’taki Ayn el-Esed Hava Üssü’ne füzesaldırısı düzenlemişti.İnişli çıkışlı dönemler yaşansa da ABD-İranilişkilerindeki gerginlik, İranlı Komutan KasımSüleymani’nin 3 Ocak’ta hava saldırısında öldürülmesiylekrize dönüştü. İran lideri Ali Hamaney,Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı Kudüs GücüKomutanı Kasım Süleymani’nin öldürüldüğü günyaptığı açıklamada, ABD’den “sert bir intikam” alınacağınıduyurdu. ABD Başkanı Donald Trumpise İran’a ait 52 hedef belirlediklerini ve Tahran’ınmuhtemel bir saldırısına karşılık bu hedefleri vuracaklarınıbildirdi. ABD ve İran ilişkilerinde 1950’liyıllardan bu yana yaşanan bir dizi dönüm noktasıbulunuyor. İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi,İngiltere-ABD ekseninde hareket etmesi nedeniyleülkedeki milliyetçiler tarafından eleştiriliyordu.İran petrolünün millileştirilmesi hareketine önderlikeden Başbakan Muhammed Musaddık, 19 Ağustos1953’te ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) tarafındantertip edilen ve “Ajax Operasyonu” olarak tarihegeçen darbeyle devrildi.Musaddık, askeri mahkemede “ihanet” suçlamasıylayargılanıp mahkum edildi. 3 yıllık hapis cezasındansonra, memleketi Ahmed Abad köyündeölünceye kadar ev hapsinde tutuldu. ABD ve İran,1957’de sivil nükleer işbirliği anlaşması imzaladı. Anlaşma,İran’a nükleer enerji sektöründe kullanmasıiçin, uranyum zenginleştirme taahhüdü içeriyordu.Anlaşma kapsamında ABD, 1967’de İran’a nükleerreaktör başlığı verdi. İki ülke, bir yıl sonra da nükleersilahların yayılmasının önlenmesi anlaşması imzaladı.Bu anlaşmaya göre, İran nükleer silaha dönüşmeyecek,sivil programa sahip olabilecekti. Ülke içinde1970’li yıllarda muhalif hareketlerin güçlendiği dönemde,sürgündeki din adamı Humeyni, Şah’a karşı siyasal muhalif grupları bir araya getirdi.İslamcı, solcu ve liberal gruplarınortaklaşa gerçekleştirdikleri devrim neticesindeŞah, ülkeyi terk etmek zorundakaldı. Fransa’nın başkenti Paris’tenİran’a 1 Şubat 1979’da dönen Humeyni,11 Şubat’ta devrim yaptı. Devrimtaraftarları, 4 Kasım 1979’da ABD’ninTahran Büyükelçiliğini basıp 52 çalışanınırehin aldı. Washington yönetimi,1980’de İran ile diplomatik ilişkilerinikesti. Dönemin ABD Başkanı JimmyCarter’ın görev süresinde yapılan rehinekurtarma operasyonu, başarısızoldu. İran, 1981’de Carter’ın makamınıRonald Reagan’a bırakmasından hemensonra, 444 gün tuttuğu rehineleriserbest bıraktı.Şentop, İran Devrim Muhafızlarınabağlı Kudüs Gücü Komutanı GeneralKasım Süleymani’nin ABD havasaldırısında öldürülmesini de anımsatarak,şunları kaydetti: “Dün yaşananolayla ilgili, İran’ın resmi bir görevlisiKasım Süleymani ABD tarafındandüzenlenen suikastla öldürülmüştür.Orta Doğu’daki gelişmeler başta KasımSüleymani’nin oradaki faaliyetleri, yapmışolduğu işlerle ilgili farklı yorumlarvar. Bilhassa Suriye’de, Irak’ta yaşayanmezhep farklılıkları sebebiyle çatışmalariçerisinde bulunan çevreler arasındaKasım Süleymani’nin faaliyetlerinekarşı reaksiyon gösteren, bundanrahatsızlık duyan pek çok insan vardı.Sünnilerle ilgili yapılan katliamlar konusundatepki gösteren çevreler vardı,bu işin bir boyutu. Başka bir boyutu daşuanda egemenlik hakkına sahip, bağımsızbir devletin bir kamu görevlisininbaşka bir devletin yetkilileri tarafındanüçüncü bir ülke içerisinde öldürülmesimeselesidir. Bu anlamda uluslararasıhukuk bağlamında endişe vericibir tablo bu.”Şentop, bu durumun Orta Doğu’dabaşta Irak olmak üzere gelişmelereolumlu katkı vereceğini düşünmediğiniifade ettİ.