İş Hukukunda Yıllık İzin ve Diğer İzin Süreleri Çalışma hayatında en çok merak edilen konulardan biridir. İzinler ne zaman başlayacağı ne zaman hak kazanılacağı kanunda açıkça belirtilmiştir. Konunun kapsamında ” İşçinin Hakları ve Alacakları ” konulu makaleden tüm haklarınızı ayrıntılı okuyabilirsiniz.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
1 yıldan 5 yıla kadar olanlar için 14 günden,
5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlar için 20 günden,
15 yıl ve daha fazla olanlar için 26 günden az olamaz.
İşçi, ücretsiz izin talebini yazılı olarak işverene bildirmek zorundadır. İşveren tarafından ücretsiz izin dilekçesi kabul edilmiş ve ücretsiz izne ayrılmış olan işçiye bu günler için ücret ödemesi yapılmamaktadır. SGK primi tahakkuk etmeyip bu günler için Sosyal Güvenlik Kurumu’na eksik gün bildirimi yapılmaktadır. Bu süre boyunca iş sözleşmesi askıda kalacaktır.
İşverenin işçiyi ücretsiz izne çıkmaya zorlama hakkı yoktur. Ücretsiz izne çıkmaya zorlanan işçi, iş sözleşmesini haklı sebeple feshedebilir.
Ölüm izni çalışanın anne veya babasının, kardeşinin, eşinin veya çocuklarının ölümünde gerek cenaze gerekse taziye işlemleri için verilmektedir.
Ölüm izni çalışanlara göre farklılık göstermektedir . İşçinin yukarıda belirtilen yakın akrabalarından birini kaybetmesi halinde kullanacağı izni 3 gündür.
Memurun ölüm izni ise 7 gün olarak belirlenmiştir.
Memurların, kendilerinin ve çocuklarının evlenmesi halinde, başvuru yapmak kaydıyla, izinleri 7 gündür.
İşçilerin ise evlenme durumlarında izinleri üç gündür. Bu süre boyunca çalışmış gibi maaş alırlar.
Hekim raporu ile hastalığını belgelemiş işçiler, hekim tarafından gerekli görülen süre boyunca izin kullanma hakkına sahiptirler.
Kadın işçiler, esas olarak doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmazlar.
Çoğul gebelik halinde ise doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenmektedir.
Sağlık durumu uygun ise, doktorun onayı halinde kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışabilir. Bu halde, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
Erken doğum halinde ise doğumdan önce kullanılmayan çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.Bu hakların kullandırılmaması veya işten çıkarılması durumunda ” Hamilelik Nedeniyle İşten Çıkarılan İşçi Tazminat Alabilir Mi? ” konulu makalemizi inceleyerek ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilmektedir.
Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını ise işçi kendisi belirlemekte olup bu süre günlük çalışma süresinden sayılmaktadır.
İşçi, tatil gününden önceki iş günlerinin tamamında çalışmış olmak yahut çalışmış kabul edilmek kaydıyla en az yirmi dört saat kesintisiz hafta tatili iznine hak kazanır.Yedi günlük zaman dilimi içerisinde olduğu sürece hangi gün tatil kullandırıldığı önem arz etmemektedir.
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücreti ödenir. Tatil yapılmayıp çalışılması halinde ise çalışılan her gün için ayrıca bir günlük ücret ödenir.
İş Kanunu’nda özel olarak düzenlenmemiş olup işveren tarafından verilen diğer izinler kapsamında değerlendirilmesi mümkündür. Bu izin ve süresi işçi ve işveren arasındaki ilişkiye ve işverenin insiyatifine bağlı olarak şekillenmektedir.
İşveren ve çalışanın onayı ile sözleşme askerlik süresince askıya alınabilmektedir. Çalışan, o işverenin iş yerlerinde bir yılı aşkın bir süre çalışmış ise işveren, iş sözleşmesini askerlik nedeniyle feshettiğinde çalışanın kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır. Bu sebeple işverenler sözleşmeyi sonlandırmak yerine askıya almayı önerebilmektedirler. Ancak bu durum çalışanın kabulüne bağlıdır.
Eğer çalışan ayrılmak isterse iş sözleşmesi hemen sona ermemektedir.
İş Kanunu madde 31 uyarınca herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren tarafından işe alınmak zorundadırlar aksi takdirde tazminat hakları doğar.
Dinlenme hakkı anayasal bir haktır. İş Kanunu’nun 53. maddesinin 2. fıkrasında ise “Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez” olası bir uyuşmazlıkta yıllık ücretsiz izin kullandırdığı işveren tarafından ispat edilmelidir. Yıllık ücretli izinler işverene başvurmak suretiyle kullanılmaktadır. Yargıtay kararlarında nedensiz izin vermemenin anayasal dinlenme hakkını ihlal olduğu ve işçi tarafından iş aktine son verilmesinin haklı bir sebebi sayıldığı belirtilmiştir.