İş zekası; veri hazırlama, veri madenciliği, veri görselleştirme ve verileri yönetmeye yarayan teknolojiyi ifade eden bir terimdir. İş zekası teknolojisi son kullanıcıların, işlenmemiş ham verilerden eyleme dönüştürülebilir bilgiler çıkarmasına olanak tanıyarak veriye dayalı karar alma sürecini hızlandırır.
İş Zekası Süreci Nasıl Olur?
Şirketin ham verileri ön işlemden geçirilerek veri ambarında toplanır. Birden fazla veri ambarında toplanan veriler, raporlama ve iş analitiği hizmetlerini destekleyen bir iş zekası uygulaması ile ortak bir havuzda dönüştürme ve birleştirme aşamasıyla işlenerek anlık veri akışı için entegrasyon sağlanır. Akabinde veriler kendi aralarında modelleme denilen ilişkisel bir yapı oluşturularak, Excel gibi programların satır sayılarından çok daha fazla, çok boyutlu olan büyük veriler kodlanarak, analitik ve aydınlatıcı analizler yapılıp, görselleştirilerek karar vericilere sunulur.
İş Zekasının Avantajları Nelerdir?
İş zekası teknolojisi geleneksel raporlama sistemlerinden çok ileri bir teknoloji olup çok avantajlı yanları vardır. En önemli yanlarından birisi, performans ölçülerini analiz etme ve öngörülerin gerçek zamanlı olarak elde edilmesidir. Buna paralel olarak sürekli ve geleneksel yöntemlerle raporlama yapan personele bağımlılığı ciddi oranda azaltarak, self-servis yeteneklere odaklanır. Self servis iş zekası yazılımınıza anlık olarak bakabilmeniz varken doğrudan personele “Bu ay hangi ürün en fazla gelir getirdi?” sorusunu sormanız yerine bu cevabı bulmak için verileri kendi kendinize telefondan, tabletten baktığınızı düşünün.
İş zekası ile yapılan performans ölçüleri ve analizlerle, şirketin karar vericileri, performans açıklarını, pazar eğilimlerini, yeni gelir fırsatlarını, maliyet analizlerini, müşteri performanslarını, mali ve finansal raporları daha hızlı görme şansı bulurlar. Böylece şirketin pazardaki konumu güçlenir, rakiplerine karşı daha avantajlı olur, maliyetleri azalır.
Karar alıcı yöneticilerin öngörü yaparken, keyif alarak ve neye odaklanacağı bildiği, tamda ihtiyaç duyduğu analizler tasarlanıp, görselleştirilerek, kişiye özel dashboardlar hazırlanır. Dolayısıyla excel ve benzeri programlar ile sayfa sayfa dokümanlara hesap makinesi elinde bakmaya gerek kalmaz. Dashboardlarda, verimli karar alma sürecini destekleyen önemli ayrıntılar toplanıp, tehditlerin ve fırsatların daha ileri boyutta keşfine imkan sağlanır.
Örneğin; müşterilere verilen çekler ile ilgili bir senaryo düşünelim. Çeklerin ham verisi iş zekası uygulamasına alınarak, şimdiye kadar ne kadar çek kesildiği, hangi gün, hafta ve aylarda ne kadar çek ödemesi olduğu. Çeklerin bankalara göre dağılımı, en çok hangi bankadan çek kesiliyor. Ödenen çeklerin tutarı ile ödenecek çeklerin ne kadar kaldığı, bunların oranları. Yabancı para biriminde kesilen çeklerin anlık TL karşılığı, en yüksek hangi firmaya çek kesildiği. Adet bazında en çok kime çek kesildiği ve benzeri gibi, ödenecek banka kredileri, araç kredileri, rotatif krediler, tahsil edeceğimiz çekler gibi bir çok veri işlenerek, görselleştirilip dashboardlar halinde karar vericilerin cep telefonu, tablet ve bilgisayarlarına anlık olarak aktarımı sağlanabilir bu vesile ile şirketin finansal eğilimleri tahmin edebilir ve gelecek için daha etkili planlama yapılabilir.
Örnekleri çoğaltmak gerekirse, büyümeyi hedefleyen burger restoranınızda tüm şubelerin günlük, haftalık ve aylık satışlarını analiz edin. Hangi burgerin en çok sattığı, içecek satışlarının burger satışlarına oranı, satışların masa, paket servis, yemeksepeti, trendyol gibi dağılımlarını görebilirsiniz. Birden fazla şubeyi kendi arasında kıyaslayabilirsiniz. Tüm şubelerin analizlerini önceki aya göre kıyaslayabilirsiniz. Şube sayısı arttığında ne kadar burger satacağınızın varsayımlarına ulaşabilirsiniz ve daha neler neler.
Günümüz teknoloji dünyasında ülkemizin önde gelen firmalarının çoğu iş zekası bileşenlerini kullanmaktadır. Örneğin, Mc Donalds, Yapı Kredi, Teb Bankası, LC Waikikii, Kariyer.Net, Türkiye İhracatçılar Meclisi, Dardanel, Oruçoğlu Termal Otel, Sağlık Bakanlığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve birçok belediyeler, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Coca Cola, Lufthansa, Hilton, Escape, Hotiç, Derimod, Civil, Linde, Doğuş Otomotiv, Atlas Copco, Sodexo, Carrefour, Sanko Holding, Baymak, Avansas Ofis, Bizim Toptan, Sunny Elektronik, Airties Kablosuz İletişim, Yatsan, Ekol Lojistik, Colins, Digiturk, Sanofi ilaç ve daha bir çok şirket.
İş zekası ve İş Analitiği Karşılaştırması
İş zekası terimi, genellikle iş analitiği ile birlikte kullanılır ancak iş zekası, işinizde olup bitenlere ve bunların nedenlerine odaklanır. İş analitiği, geleceğe yönelik plan yapmak için verilerin analiz edilerek raporlar hazırlanmasına yönelik proje çözümlerini içerir. İş zekası geçmiş ve güncel verileri ortaya koyarak açıklayıcı göstergeler sunar, İş analitiği, işle ilgili karar alma sürecini iyileştirebilecek bilgileri keşfetmeye odaklanır. Buna paralel olarak, iş analitiği gelecekteki sonuçlar ve performansa ilişkin sonuçlara dayalı olarak gelecekteki sonuçlar hakkında karar alıcılara önerilerde bulunarak, daha iyi karar vermelerini sağlar. İkisi birbirini tamamlayan çözümler olarak düşünülmelidir.