Rus-Türk ilişkileri yükselme halinde olmasına rağmen aslında oldukça yeni bir geçmişe sahiptir. Birçokları için Rusya hala gizemli, fazla uzun süre kalmamayı ümit ederek karlı anlaşmalar yapmak üzere gidilen bir ülke gibi görülüyor. Sadece işe dayalı, pragmatik yaklaşım Rusya’daki Türklerin hayatında demografik özellikleri de belirliyor. Gelenler arasında erkekler çoğunluktadır, kocaların ardından gelen kadın sayısı çok azdır.
Aile sorunları kısır döngüsü
Rusya şimdilik dünyaca ünlü Türk kadın işadamı, yazarları veya doktorları ile adından söz ettiremiyor. Ancak Rusya’da yaşayan Türk kadınları, Türk işkadınları için Rusya’da zamanın geleceğini söylüyorlar.
Moskova Türk Kadınları Organizasyonu’nun (MTKO) Başkanı Nuran Aydın, Rusya’da yaşayan Türk kadınların çoğunluğu gibi kocasının ardından Rusya’ya gelenlerden. Eşi o zaman 1991’de ENKA şirketinden iş teklifi almıştı. Nuran Aydın’a göre böylesi bir ‘cinsiyet ayrımı’ Rusya’ya gelen kadınların bir kısır döngü içinde kalmalarından kaynaklanıyor. Rusya’nın Sesi’ne röportaj veren nuran Aydın “Çocuklar-ev-okul-alışveriş-sağlık. «Benim örneğimde olduğu gibi… Ne kadar istesem de tam zamanlı işlerde çalışma lüksüm hiç olmadı” diyor.
Türk kadınlarının Rusya’da elini kolunu bağlayan en önemli faktör Rusya’da kalış süresi ile ilgili belirsizlikler. Aydın bu konuda “Eşin işine bağlı olarak gelen bayanlar yine aynı şekilde iş bittiği anda dönüyorlar. İşlerde ne yazık ki çoğu zaman planlandığı gibi gitmiyor” diyor ve ekliyor: “Hele bayan kendi işini kurmuşsa durum çok daha vahim”. Aydın bu konuda kadınları ‘aşırı çabadan’ sakınmaya çağırıyor ve yarı şaka, yarı ciddi bir şekilde şöyle diyor: “Geleneksel Türk aile yapısında evin geçimini karşılamak erkeğin asli işidir. Bu denge bozulursa Türk erkeğin de kimyası bozulabilir ve yuvannın bozulmasına kadar gidebilir olay’’
Rusya yolu eğitimden geçer
Son beş yıl içinde Rus yüksek öğretim kurumlarında eğitim alan öğrencilerin sayısı önemli derecede arttı. Resmi Rus istatistik verilerine göre genel olarak Rusya’da şu anda 100 bine yakın yabancı uyruklu öğrenci eğitim görmekte. Bunların yaklaşık 1000’ni Türkiye’den. Nuran Aydın bu konuda şöyle diyor: “Gördüğüm kadarıyla son zamanlarda bekar olarak gelen bayanların sayısı biraz daha arttı. Bir de üniversite okumak için gelip kalanlar var”. Nuran Aydın, insanın yaşadığı ülkenin eğitimini almasının sosyal çevreye uyumu kolaylaştırdığını kendi örneğinde biliyor. Nuran Aydın bu konuda şöyle konuştu: “Gelir gelmez Drujba Narodov Üniversitesi’nde Rus Filolojisi okudum. Okul bittikten sonra da uzun zaman hem Moskova Devlet Üniversitesi’nde hem de oluşturduğum kurslarda Türkçe öğretmenliği yaptım”.
MTKO başkanı Rus eğitim sisteminin rekabet niteliklerini olumlu olarak değerlendiriyor. Aydın bu konuda ise şöyle konuştu: “Gerek Rusya’da üniversite eğitimi almış gerekse eğitimci olarak çalışmış birisi olarak Rusya’da iyi bir eğitim veriliyor diyebilirim. Özellikle de matematik-fen-fizik-kimya gibi temel bilimlerin iyi verildiğini kendi tecrübelerimizle biliyoruz. Kızımızın burada almış olduğu lise eğitimi ile Türkiye’de parasız üniversitelerde iyi derecede matematik puanı gerektiren mimarlık fakültesinde okuyor olması bunun iyi bir örneği diye düşünüyorum”.
Genç yaşta Rusya’ya gelen, aileden bağımsız kızlar çok daha kolay bir şekilde uyum sağlıyorlar ve iş kariyeri yapabiliyorlar. Rusya’da kadınların erkeklerin gerisinde kalmadıklarını söylersek büyütmüş olmayız. Bakın Nuran Aydın neler söylüyor: “Rusya’da çalışan bayan oranı çok fazla göze çarpıyor. Bu aslında ülkedeki kadın nüfusunun daha fazla olmasıyla doğru orantılı bir durum” ve ekliyor “İş ortamında rekabet yapılan işe göre değişmekle beraber, gözlemlediğim Bay-bayan arasındaki rekabetten ziyade bayan-bayan arasında ki rekabet çok daha yaygın. Bu durumda iş ortamında ki bayanlarla maksimum işbirliği ve dayanışma içinde olmaya çalışmak belki de daha akıllıca olabilir”.
Rus kadınları Hürrem Sultan sayesinde Türk kadınlarını sevdiler
Rusya’ya gidişe engel olan ana nedenler arasında sıklıkla kabul edilmeme ve mentalite farklıklığından duyulan endişe sayılabilir. Ancak MTKO Başkanı, Rusya’da Türkiye vatandaşlarına karşı hele de Türk kadınlarına karşı iyi davranıldığını düşünüyor, Rusların Türk dizilerine olan sevgilerinin bunda önemli rolü var. Nuran Aydın bu konuda şunları söyledi: “Türk bir bayan olmasından kaynaklanan farklı bir sorunla karşılaşabileceklerini düşünmüyorum. Hatta itiraf etmeliyim ki MUHTEŞEM YÜZYIL dizisi Rusya’da yayımlanmaya başladığından beri Türk olduğumu söylediğimde daha sempatiyle yaklaşılıp pozitif ayrımcılık bile yapıldığını düşünüyorum. Bunun en yakın örneğini daha bir kaç gün once yaşadım.Eve çocuğu muayene etmek için gelen bayan doktor 20 dakikada muayene ve reçeteyi tamamlayıp tam da kalkarken evrak için Türk pasaportumuzu uzatınca ‘Uuuyyyy Velikalepniy Vek’dedi ve anlatmaya başladı. Ben de o arada bir Türk kahvesi yaptım. 40 dakika muhteşem keyifli bir Muhteşem Yüzyıl sohbeti yaptık”.
Rusya’da başarının “Altın kuralları”.
Uzun yıllardır Rusya’da yaşayan Nuran aydın Rusya’nın Sesi’ne Türk kadınları için burada başarılı olmaları ve kendilerine güvenmeleri için bazı tavsiyelerini de dile getirdi.
Rus atasözü “İnsanı kıyafetine göre karşılar, aklına göre yolcu ederler” der. Nuran Aydın kadınlara dış görünüşlerine önem vermeleri önerisinde bulunuyor: “Daima bakımlı ve şık olmak ise hem kadın hem de erkek için oldukça kabul gören bir durum”.
‘Dürüstlük en iyi politikadır’ sözü Benjamin Franklin’e aittir, ancak başarılı Rus kadınları tarafından da çok sıklıkla kullanılmaktadır. Nuran Aydın bu konuda şunları söylüyor: “Dürüstlük şeffaflık açık sözlülük Rusya’da da iş yapmanın altın kuralı bence. Karşılıklı güven herşeyin başında geliyor. Rus’lar ticarette dürüstler. Bir malın gerçek fiyatı neyse ona satıyorlar ne bir eksik ne bir fazla. İki katı fiyat verip ardından da almayınca yarıya indirdiklerine pek tanık olmadım. Pazarlık yapmayı sevmeyen ve beceremeyen birisi olarak bu yaklaşımlarını seviyorum”.
İçinde bulunduğun ülkenin kültürünü ve geleneklerini bilmek insanlara yardım ediyor ve iş diyaloğunda daha fazla avantaja sahipoluyorsunuz. MTKO Başkanı “Bayram ve özel günlere gerekli hassasiyetin gösterilmesi çok önemli” diyor.
Ruslar Rusçayı iyi bilen yabancılara çok saygı duyuyorlar. Nuran Aydın “Özellikle Ruslar’la çalışırken tercümansız birebir konuşuyor olmak ilişkiler açısından son derece önemli bir artı değer diye düşünüyorum” şeklinde düşünüyor. Dil bilgisinin az olmasından ya da olmamasından çekinmemek gerekir. Rusya’da “yolu giden aşar” derler. Nuran Aydın da şöyle konuştu: “Çok az derece Rusça ile işe başlayıp çalışma sürecinde geliştiren çok tanıdığım var. Yabancı dil eğitiminde motivasyon çok önemli.Eğer kişi çalışma amacıyla dil öğreniyorsa ve pratik yapma şansı varsa motivasyonu çok daha yüksek olup daha çabuk öğrenebiliyor”.
Küçük çocuklarla Rusya’da olmak
Nuran Aydın üç çocuk annesi ve Rusya’daki eğitimin tüm inceliklerini biliyor. Türk annelerinin Rusya’da karşılaştıkları ana problemlerden biri, Nuran Aydın’a göre iki ülke arasındaki sağlık sistemlerinin birbirine uymaması. Nuran Aydın bu konuda şunları söyledi: “Sağlık konusunda ve aşı uygulamaları konusunda iki ülke arasında farklı uygulamalar var. Bu durum bazen zorlayıcı olabiliyor. Hala aşı için gidip gelen aileler var”.
Aydın artılar arasında Ruslar gibi yabancılara da açık olan okul öncesi eğitimi görüyor ve “Evde kalan çocuklar için gerektiğinde eğitimli bakıcı bulmak Türkiye ile kıyaslarsak hem daha kolay hem de daha ekonomik” diyor. MTKO Başkanı Türk kadınlarına çocuklarını dört duvar arasına sıkıştırmama çağrısında bulunuyor ve ekliyor: “Rusya’da hemen herkesin ulaşabileceği parklar, ormanlar ve yeşil alanlar var. Ayrıca sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif aktiviteler açısından Rusya son derece avantajlı bir yer”. Kardan ve soğuktan çekinmemek lazım. Aydın bir tavsiyede daha bulunuyor: “Biz biraz daha güneşe alışmış bir ülkenin vatandaşları olarak güneşin özlemini mutlaka çekiyoruz ama sırf bu yüzden de evde kapalı kalıp diğer güzelliklerden mahrum kalacak halimiz yok”.