Belli bir sebebe bağlı olmamakla birlikte önceden bilinmesi de mümkün olmayan, beklenmeyen bir zaman diliminde gerçekleşen ve dolayısıyla tesadüfi bir nitelikte meydana gelen, esas itibariyle olumsuz ve istenmeyen sonuçlara neden olan olayların meydana gelmesi kaza kavramıyla açıklanmaktadır. Belirtilen tüm bu özellikler kaza kavramının niteliklerini oluşturmaktadır.
World Health Organisation yani Türkçe karşılığı itibariyle Dünya Sağlık Örgütü’ne göre iş kazası, “önceden planlanmamış, çoğu zaman yaralanmalara, makine ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol açan olay” olarak tanımlanmaktadır.
ILO ise iş kazası kavramını, “belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan, önceden planlanmamış beklenmedik olay” şeklinde nitelendirmiştir.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ’nun 3. maddesinin g bendinde iş kazası: “İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay” olarak tanımlanmıştır.
Bu tanımlamaların yanında iş kazasının bir tanımını da 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda görmek mümkündür. Söz konusu 5510 sayılı Kanun’un 13. maddesinde, iş kazası kavramı, doğrudan tanımlamadan çok hangi şartların ya da olayların gelişimi halinde iş kazası sayılacağı gibi hususları düzenlemiştir.
Yapılan tüm tanımlamaların harmanlanması ile ortaya çıkacak iş kazası tanımını; işverenin egemenliği ve emri altında olduğu sırada yapılan çalışma ya da çalışmanın gereği sebebiyle aniden ve dışarıdan meydana gelen etmenle çalışan kişiyi bedenen ya da ruhen zarara uğratan olay olarak yapmak mümkündür.
Yukarıda ifade edilen hallerde gerçekleşen kazalar iş kazası sayılacaktır.
İş kazasının bildirimi ve bildirim süresi Kanunun 13 üncü maddesinin ikinci fıkrası ile Ek 5 inci maddesinin beşinci fıkrasında ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 35 inci maddesinde düzenlenmiştir.
Buna göre;
• Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan sigortalılar, 5 inci maddesinin (a), (b), (c) ve (e) bendinde sayılan sigortalılar ile Ek 9 uncu maddesinde belirtilen şartlarda ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar ve intörn öğrencilerin iş kazası geçirmeleri halinde işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma da kazadan sonraki,
• Kanunun 5 inci maddesinin (g) bendinde sayılan sigortalının iş kazası geçirmesi halinde, işvereni tarafından kazanın olduğu ve ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki yerel kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma da kazadan sonraki,
• Kanunun Ek 5 inci maddede belirtilen tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalıların ise kendilerince veya işverenlerince kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma da kazadan sonraki,
3 iş günü içinde bildirilmesi gerekmektedir.
İşin görülmesi sırasında iş yerinde kalp krizi geçiren işçi bakımından iş kazası tanımı değerlendirildiğinde; kazanın iş yerinde gerçekleşmesi ve işçinin sigortalı olması koşulu sağlanmıştır. Kalp krizi işçinin bedeninden kaynaklanan bir rahatsızlıktır.
Kaza sonucu yüksekten düşme, kesici cisimle yaralanma, yanma gibi dışarıdan bir etken bedene zarar vermemektedir. Ancak Yargıtay Kararlarında ve Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 29.09.2016 tarihinde yayınlanan “Kısa vadeli sigorta kolları uygulamaları” konulu 2016/21 sayılı SGK Genelgesinde sigortalının iş yerinde kalp krizi geçirmesinin iş kazası olarak kabul edileceği kabul edilmektedir.
2016/21 sayılı SGK Genelgesi:
“Sigortalının işyerinde kalp krizi geçirmesi veya başka bir hastalık nedeniyle ölmesi ya da ruhen veya bedenen hemen veya sonradan engelli hale gelmesi iş kazası olarak kabul edilecektir.”
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2016/816 E. – 2019/457 K. Sayılı 16.04.2019 tarihli içtihadı:
“Daha açık ifadeyle; sigortalının, iş yerinde çalışmakta iken kalp krizi geçirerek ölümü, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 11 maddesinin (A) fıkrasının (a) bendinde gösterilen “Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada meydana gelme” hâline uygun bir olay olduğu gibi, aynı maddenin (b) bendinde yer alan “işveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla meydana gelme” hâline de uygun olup; iş kazası sayılması gerekir. Maddede, başkaca bir şart ya da kısıtlamaya yer verilmemiş olduğundan, yasada olmayan bir kısıtlamanın yorum yoluyla getirilmesine de olanak yoktur.
Mahkemece, yukarıda ve bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak ve olay iş kazası sayılmak gerekirken, aksine düşüncelerle, olay iş kazası sayılmayarak direnilmesi ve davanın reddedilmesi usul ve yasaya aykırıdır.”
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin 2015/10611 E. 2017/2289 K. Sayılı 20.03.2017 tarihli içtihadı;
” Mahkemece, alınan bilirkişi raporu doğrultusunda, murisin işe başlamadan önce gerekli raporları almış ve davalı şirketin, işveren olarak tüm sorumluluğu yerine getirmiş olmasına göre, işverene, bir kusur atfedilemeyeceği gözetilerek yazılı şekilde hüküm tesis edilmiş ise de, işverenin kusursuz olup olmayacağı hususunun iş kazasının tespitinde bir öneminin bulunmadığı ayrıca kalp krizinin işyerinde iken çalışma esnasında meydana geldiği dikkate alındığında meydana gelen olayın bir iş kazası olduğunun kabulü gerekir.”
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işçiye geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilebilir, sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilir, sağlık yardımı yapılabilir; iş kazası sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanabilir; gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilebilir; iş kazası sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilebilir.
Yine kaza geçiren işçi tarafından iş yerinde işçiyi koruma ve iş güvenliği sağlama yükümlülüğünü ihlal eden işverene karşı; uğradığı maddi ve manevi zararların tazmini için iş mahkemesinde dava açılabilir. Eğer kaza sonucu işçi hayatını kaybetmiş ise; işçinin mirasçıları işverene karşı destekten yoksun kalma tazminatı ve manevi tazminat davası açabilmektedir.
Bu konu hakkında benzer makalelr için tıkalyın