Kendi isteği ile işten ayrılan kişilerin tazminat alması belirli durumların gerçekleşmesi halinde söz konusudur. Kendi isteğiyle işten ayrılmak isteyenler, istifa etmiş olarak tanımlanır. İnsanlar çeşitli sebeplerle işlerinden ayrılmak zorunda kalabilir.
Maaş memnuniyetsizliği, çalışma ortamına uyum sağlayamama, işverenle anlaşamama gibi pek çok sebep işten ayrılmaya yol açabilir. Bunun yanı sıra evlilik, şehir değişikliği gibi nedenler de işten ayrılmaya sebep olabilir. Kendi isteği ile işten ayrılanların tazminat alması bu gibi durumlarda gelir kaybını önler ve işsizlik sırasında ciddi avantaj sağlar.
Kendi isteği ile işten ayrılanların hakları vardır. İstifa edenler bazı durumlarda işveren tarafından işten çıkarılanlar gibi bazı haklardan yararlanabilir. Örneğin haklı sebeple istifa eden işçi kıdem tazminatı alabilir. Bunun yanı sıra kısa çalışma döneminde işten çıkarılanlar işsizlik sigortasından yararlanabilir. Bu gibi haklarından haberdar olmayan binlerce insan ödemelerini alamamakta ve işsizlik sürecinde mağduriyet yaşamaktadır.
Kendi isteğinizle işten ayrıldığınız takdirde haklarınızı öğrenmek için Sosyal Güvenlik Kurumuna ve İŞKUR ’a başvurabilirsiniz. Bu sayede vakit kaybetmeden haklarınızdan yararlanabilirsiniz.
Kendi isteğinizle işten ayrılmanız halinde tazminat almanız mümkündür. Bunun için belirli şartların oluşması gerekir. Bu şartlar haklı nedenle istifa etmeniz, evlenmeniz ya da belirli bir çalışma süresini aşmanız halinde söz konusu olabilir. Bu durumda kıdem tazminatınızı alarak işsizlik dönemini daha rahat geçirebilirsiniz.
İşten ayrıldıktan sonra maddi haklarınızdan yararlanabilmeniz için bazı başvuru prosedürlerini yerine getirmeniz gerekebilir. Kıdem tazminatı başvurusu doğrudan işverene yapılır. İşveren yasada belirtilen şartların sağlanması halinde size ödeme yapar. Ödemenin yapılmaması durumunda iş mahkemelerine başvurabilir ve işvereninizin aleyhine dava açabilirsiniz.
Kendi isteğiniz ile işten ayrılmak istediğinizde bazı koşulların gerçekleşmiş olması gerekir. Ortada hiçbir sebep yokken işten ayrılmak istediğinizde, belirli bir süre koşuluna uymanız gerekir. İlk yapmanız gereken istifa dilekçenizi yazmaktır . İstifa dilekçenizi yazmadan önce uymanız gereken süreler olduğunu bilmelisiniz.
İş yerinizdeki kıdeminize göre belirli bir ihbar süresine uyarak istifa etmeniz gerekir. İhbar süreleri şu şekilde sıralanabilir:
Yukarıda sıralanan ihbar sürelerine uymak bazı hallerde mecburi değildir. Eğer haklı bir sebep söz konusu ise ihbar sürelerine uymadan da işinizden ayrılabilirsiniz. Zorlayıcı nedenler, sağlık sebepleri ve genel ahlaka uymayan durumlar söz konusu ise ihbar süresine uymanıza gerek kalmaz. Bu durumlara örnek olarak şu haller gösterilebilir:
Bu gibi durumların söz konusu olduğu bir ortamda herhangi bir süreyi beklemeden hemen işinizden ayrılabilirsiniz.
15 yıl çalıştıktan sonra işten ayrılanların tazminat alma hakkı vardır. Bu haktan yararlanmak için bazı şartları yerine getirmelisiniz. Burada sağlamanız şartlar şu şekildedir:
1999 tarihinden sonra sigortalı olanlar için 7000 gün prim ödeme şartıyla istifa halinde kıdem tazminatı almak mümkündür.
Kıdem tazminatı almak için yerine getirilmesi gereken şatlar belirli durumlara göre değişiklik gösterir. Kıdem tazminatı almak isteyenler aktif bir çalışma hayatının içerisinde olmalıdır. Kıdem tazminatı, en az bir yıllık kıdemi olan işçiye işten çıkarılması halinde ödenir. İstifasını haklı bir nedenle sunan işçinin de kıdem tazminatından yararlanma hakkı vardır.
İşten çıkarılmak ya da haklı nedenle istifa etmek kıdem tazminatından yararlanmanızı sağlayan bir durumdur. Kıdem tazminatınız iş yerinde çalıştığınız süreye göre belirlenir. Ne kadar uzun süredir aynı iş yerinde çalışıyorsanız o kadar fazla kıdem tazminatı alırsınız.
En az bir yıldır aynı iş yerinde çalışıyor olmak kıdem tazminatı için gereken şartlardan biridir. Bir yıldan önce kıdem tazminatı almanız söz konusu değildir. Şartları sağlamanız halinde kıdem tazminatınız hesaplanarak işveren tarafından size ödenir.
Kıdem tazminatı hesaplama basit şekliyle her bir yıl için aylık brüt ücret kadardır. Örneğin, 10 yıllık kıdeminiz varsa aylık brüt ücretinizi 10 ile çarparak tahminen ne kadar kıdem alacağınızı öğrenebilirsiniz. Kıdem tazminatının hesaplanması sırasında bazı yan ödemeler de dikkate alınır.
Bu ödemeler şu şekilde sıralanabilir:
Bu ödemeler de hesaplamaya dâhil edilerek kıdem tazminatı miktarınız bulunur.
Evlilik durumunda kıdem tazminatı alma şansınız vardır. Sosyal Güvenlik Kurumu evlenen kadın sigortalılara kıdem tazminatı alma hakkı tanır. Bu sayede kadın sigortalı nikâh işlemlerini gerçekleştirerek kıdem tazminatı talebinde bulunabilir. Kadın sigortalının evlilik halinde kıdem tazminatı alabilmesi önemli bir avantajdır. Bu sayede yeni evlenecek olan kadınlar masraflarını karşılayabilir ve ihtiyaçlarını kolay bir şekilde giderebilir.
İşçinin ölümü halinde kıdem tazminatı yakınları tarafından alınabilir. Burada anne, baba, çocuklar hak sahibidir. Kıdem tazminatı işçinin ölümü halinde bu kişilere ödenir. Yakınlarının tazminatı alabilmek için başvurması gereken süre 5 yıldır. İşverenin kıdem tazminatını ödemek istememesi halinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Dava açmak isteyenler için zaman aşımı süresi 10 yıldır.
İş yerinin satılması ve başka birine devredilmesi halinde işçilerin haklarında herhangi bir kayıp meydana gelmez. Çalışanlar gerekli şartları sağladıkları takdirde kıdem tazminatını iş yerini devralan kişiden de talep edebilir. Ancak iş yerinin devri işçi açısından istifa için haklı bir sebep doğurmaz.
Askerlik nedeniyle işten ayrılanlar kıdem tazminatı alma hakkı elde eder. Askere gidecek olan işçi, işten çıkış sebebini de bu duruma dayandırması halinde kıdem tazminatı alabilir. Askerlik hizmetini yerine getirmek amacıyla işten ayrılan işçinin bunu belgelemesi de gerekir. Askerlik sevk belgesi ispat için yeterli olur.
Emeklilik nedeniyle işten ayrılanların kıdem tazminatı alma hakkı vardır. Bunun için emeklilik talebinde bulunmanız gerekir. Emeklilik talebinde bulunmanız ve talebinizin onaylanması halinde hem kıdem tazminatınızı hem de emekli aylığınızı alabilirsiniz.
Malulen emeklilik nedeniyle işten ayrılanların kıdem tazminatı alması mümkündür. Malullük iş kazası, hastalık gibi nedenler sonucunda iş göremez duruma gelenlere sağlanan bir haktır. Bu haktan yararlanabilmek için en az %60 oranında çalışma gücü kaybı ve 1800 günlük prim ödeme gün sayısı gerekir. Malullük nedeniyle başkasının bakımına muhtaç hale gelen kişiler için 10 yıl şartı aranmaz.
Kıdem tazminatı alamayacak olan kişilere ilişkin bir düzenleme söz konusudur. Çalışanlar, sadakat yükümlülüğünü yerine getirmemesi ve rekabet yasağına uymaması durumunda kıdem tazminatı alamaz. İşçinin kendinden kaynaklanan nedenlerle hastalanması da kıdem tazminatı almasına engel olan durumlardandır. Bu durum işçinin devamsızlık yapmasına da sebebiyet veriyorsa işveren açısından haklı fesih sebebi doğurur.
Öte yandan hastalığın tedavi edilemeyecek durumda olması da işveren açısından haklı fesih sebebidir. Bu gibi durumlarda kıdem tazminatı ödemesi de yapılmaz. İşçi çalışmaya başlamadan önce kendisinde bazı niteliklerin bulunduğuna dair yalan beyanda bulunduysa ya da çalışma sırasında işvereni rahatsız edecek davranışlar sergilediyse kıdem tazminatından mahrum kalabilir. Aynı durum iş arkadaşlarına karşı sergilenen uygun olmayan davranışlar için de söz konusudur.
Suç işleme, meslek sırlarını ifşa etme, hapis cezası alma gibi nedenler de iş sözleşmesinin feshini gerektirdiği için kıdem tazminatı almak için uygun zemini hazırlamaz. Bu nedenle haklarınızı kaybetmemek ve yıllarca verdiğiniz emeğin karşılığını alabilmek için işyerinde ve günlük hayatta davranışlarınıza dikkat etmelisiniz.
Kendi isteğinizle işten ayrıldığınız takdirde işsizlik maaşı alma şansınız vardır. İşveren sizi çeşitli sebeplerle işten çıkarabilir. Siz de çeşitli sebeplerle işten ayrılabilirsiniz. İşten haklı bir nedenle istifa etmeniz halinde işsizlik maaşı alabilirsiniz. İşsizlik maaşı almak için bazı şartları yerine getirmeniz gerekir.
Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir:
30 gün içerisinde başvuru yapmayanlar ödemelerini eksik almak zorunda kalabilir. Örneğin 8 ay işsizlik maaşı alacaksanız geç başvurduğunuz için 7 ay almak zorunda kalabilirsiniz. İşsizlik maaşı ödeme süreleri kıdeminize göre farklılaşır:
Kendi isteğinizle işten ayrılmanız halinde İŞKUR eğitimlerine katılma hakkınız vardır. İşbaşı eğitimleri işsizlerin devlet aracılığıyla istihdam edilmesi olarak tanımlanabilir. İşbaşı eğitim programlarına katılmak isteyen kişilerin şu şartları sağlaması gerekir:
Kendi isteğiyle işten ayrılanların ihbar tazminatı alması söz konusu değildir. Bu tazminat sadece işveren tarafından işten çıkarılmanız durumunda ödenir. İhbar tazminatı hem çalışanların hem de işverenlerin haklarını koruyan bir uygulamadır.
Nasıl ki işçilerin istifa etmeden belirli bir süre önce bildirim yapması gerekiyorsa işverenin de aynı bildirim kuralına uyması gerekir. Kendi isteği ile işten ayrılan kişilerin tazminat alması na ilişkin durumların meydana gelmesi halinde yaşanan uyuşmazlıklarda iş mahkemelerine başvurunuzu yapabilirsiniz. Bu tür davalarda tazminat almanızı gerektirecek durumların varlığını şahitlerle kanıtlamalısınız.
Yeni başladığı iş yerinde 1 gün çalıştıktan sonra işe gitmeyen personel “haklı sebep” göstermesi ve bunu belgelemesi halinde tazminat almaya hak kazanır. Ancak iki taraf arasında yapılan sözleşmede “deneme süresi” ibaresi yer alıyorsa bu durumda işçi tazminat alamaz. Çalışma süresi 6 aydan az olanlar haklı olmaları halinde 2 haftalık ihbar tazminatı almaya hak kazanır.
İstifa dilekçesinin ilgili departmana verilmesinin ardından işin bir başka personele yaptırılması için işverenin zamana ihtiyacı vardır. İstifa mektubunun ardından çalışılması gereken süre kıdeme göre değişebilir.
İşten ayrılma süreci engelli bireyler için de aynıdır. Malullük aylığı almak için işten ayrılan çalışan, kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Engelli vatandaşın özel durumu işten kaynaklı sıkıntılar yaşatıyorsa bu durumun uzmanlık alanı iş hukuku olan bir avukat tarafından değerlendirilmesi doğru olacaktır.
Doğum iznini takip eden süreçte pek çok genç anne haklarını alarak iş yerinden ayrılmak ister. Bu konuya iş kanununun 74.maddesiyle açıklık getirilmiştir.