Son dönemde kişilerin Kooperatif Nedir Nasıl Kurulur? sorusu ile sık sık karşılaşmaktayız.Kooperatif insanların ihtiyaçlarını az bir maliyetle karşılamak amacıyla kurulan kâr amacı gütmeyen karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle kurulan tüzel kişiliklerdir. Kooperatifler, uygulamada sıkça görülen ve Kooperatifler Kanunu ile düzenlenmiş bir alandır. Kooperatifler kanununda yer alan tanıma göre, tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir.
Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak ana sözleşme ile kurulur. Ana sözleşme ticaret sicili müdürlüğünde yetkilendirilmiş personel huzurunda imzalanmalıdır. Ana sözleşme ortaklar tarafından imzalandıktan sonra noterde onaylanır. Ana sözleşme noterde onaylandıktan sonra onaylı ana sözleşme ile ilgili Bakanlık veya Ticaret İl Müdürlüklerine kuruluş izni için başvurulur. Bakanlık kuruluş için izin verdiği takdirde, kooperatif bulunduğu yerdeki ticaret sicilince tescil ve ilan olunur. Ticaret siciline tescil ve ilan olunmak suretiyle kooperatif kurulur ve tüzel kişilik kazanır.
Tescil ve ilan olunacak hususlar şunlardır;
Ticaret Bakanlığı, ana sözleşmelerin, kanunun ihtiyari hükümlerinden ayrıldığını ileri sürerek kooperatifleri kuruluşuna izin vermekten kaçınamaz. Ana sözleşmenin değişiklikleri de kuruluştaki usullere bağlıdır.
Kooperatif ana sözleşmede bulunması gerekli hususlar;
‘Kooperatife üye olmak’ olarak da bilinen kooperatife ortak olma kooperatif kavramıyla ilgili sık sorulan sorulardandır. Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından kurulur. Bu 7 ortak kurucu ortaklardır. Kooperatife sonradan ortak olma şekilleri şöyledir;
Kooperatif ortaklığına girmek için gerçek kişilerin medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip olmaları gerekir. Ortak olmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, kooperatif ana sözleşmesi hükümlerini bütün hak ve ödevleriyle birlikte kabul ettiklerini belirten bir yazı ile kooperatif yönetim kuruluna başvururlar. Kooperatif, ortaklarına kendi varlığı dışında şahsi bir sorumluluk veya ek ödemeler yüklüyor ise ortak olmak isteği, bu yükümlülüklerin yazılı olarak kabul edilmesi halinde değer taşır.
Yönetim Kurulu; ortaklar ile ortak olmak için müracaat edenlerin ana sözleşmede gösterilen ortaklık şartlarını taşıyıp taşımadıklarını araştırmak zorundadır. Yapı kooperatiflerinde konut, iş yeri ve ortak sayısı genel kurulca belirlenir. Yönetim Kurulu, genel kurulca kararlaştırılan sayının üzerinde ortak kaydedemez.
Tüzel kişilerin kooperatife ortaklıklarında, kamu ve özel hukuk tüzel kişileri amaçları bakımından ilgilendikleri kooperatiflerin kuruluşlarına yardımcı olabilir, önderlik edebilir ve ortak olabilirler.
Her ortağın kooperatiften çıkma hakkı vardır. Ortaklıktan çıkmak isteyen ortak, bir dilekçe ile kooperatif yönetim kuruluna başvurur. Çıkma keyfiyetinin kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürmesi halinde ayrılmak isteyen ortağın, muhik bir tazminat ödenmesine dahi hüküm ana sözleşmeye konulabilir.
Kooperatifler ihtiyaçları uygun maliyetle karşılamaya çalışan, toplumun çıkarını amaçlayan kuruluşlardır. Kooperatiflerin kuruluş amaçları birbirinden farklı olabilir. Kooperatifler farklı alanlarda faaliyet gösteren kendi içinde kooperatif çeşitleri bulunmaktadır. Bu kooperatif çeşitleri genel olarak;
Kooperatif çeşitleri daha pek çoktur. Su ürünleri kooperatifleri, pancar ekici kooperatifleri, tütün tarım satış kooperatifleri, yaş sebze meyve kooperatifleri, motorlu taşıyıcılar kooperatifleri, …
Pek çok kooperatif bulunmakla birlikte kooperatiflerin genel amacı uygun şekilde kendi kapsadıkları faaliyet alanında çözüm üretmek bunu yaparken toplum çıkarını ön planda tutmaktır.
Kooperatiflerin dağılma sebepleri:
Konut yapı kooperatifleri, ana sözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır. Ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulüne uygun şekilde ana sözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hüküm uygulanmaz. Amacına ulaşılarak dağılma sürecine girmiş olan kooperatiflerden çıkan veya çıkarılan ortağın konutu veya işyeri çıkma veya çıkarılma sebebiyle geri alınamaz; ancak, bu eski ortaklar daha sonra oluşabilecek tasfiye masraflarına katılırlar. Konut kooperatiflerinde yapı kullanma izninin alınmasını müteakip en geç bir yıl içinde ortakların Kat Mülkiyeti Kanununa göre ferdi münasebet işleri sonuçlandırılır. Mahkemece veya genel kurulca tasfiye memurları seçilmediği takdirde tasfiye işlerini yönetim kurulu yapar, Tasfiye kurulu üyelerine, atamayı yapan merci tarafından tespit edilecek miktarda ücret ödenir.
Kooperatiflerle hukuksal konularda bir avukat ile çalışmak hukuki sorunun daha kısa sürede ve profesyonelce çözümlenmesini sağlayacaktır. Kooperatiflerle ilgili hukuksal konularda danışmanlık hizmeti ve kooperatiflerle ilgili konularda dava sürecinde Farah Hukuk bünyesinde uzman avukatlarımızla iletişime geçebilirsiniz.