Kopyala yapıştır yazarlık ve site sahipliği belki de en kolay yazarlık (!) ve site sahipliği türüdür. Çünkü bunu yapanın sadece iki parmağı çalışır. Esas yazıyı yazan kişi kadar düşünmesi ve emek sarf etmesi gerekmez. Yaptığını suç olup olmaması, suçu da bir kenara bırakalım onurlu bir davranış olup olmaması da pek önemli değildir. Önemli olan sahibi olduğu site/blog/ forumda kendisinin dostları tarafından alışverişte görülmesidir.
Bir çoğuna bunu neden yapıyorsunuz diye sorsanız size iltifat ederek, yazı çok güzeldi beğendim “paylaşmak” istedim derler. Ama paylaşılan şey sizin değilse neyi paylaşıyorsunuz? Yani paylaşma hakkınız var mı? Ya da madem niyetiniz paylaşmak adres belirtmek yerine bütün içeriği kopyalamak bu işe gerçekten hizmet ediyor mu? Ya da neye hizmet ediyor?
Bu belki de alıntı yapmayı bilmememizden kaynaklanıyor. Almışken hepsini almak, orijinal yazıya link vermek gibi ağır (!) bir işle uğraşmak, kopyala yapıştır yapan iki parmağıyla yazarlık yapanlara zor geliyor olabilir. Telif hakları ve yazara saygının geliştiği ülkelerde, insanlar beğendikleri yazıları duyurmak istediklerinde ilgilerini çeken 5-6 satırlık paragrafı alıp devamını okumak isteyenler için de “devamını okumak için tıklayınız” linki ile yazının tamamının yayınlandığı yere gönderme yapıyorlar. Böylece “paylaşma” amacı gerçekleştiği gibi yazarın o “yazının sahibi olma” ve tamamını paylaşma hakkına saygılı olunmuş olabiliyor.
Size bir alıntı örneği göstereyim. Diyelim Keyifli Hobiler adlı blogdaki bir yazı çok hoşunuza gitti:
Keyifli hobiler blog sayfasında rastladığım şu yazı ilginizi çekebilir. Çalıntı içerikle mücadelede etkin bir yoldan bahsediyor:
Arkadaşlar bu içerik hırsızlıgı konusunda sizin desteginize ihtiyacım var. Google tüm kullanıcılarına, yasal meseleler ile ilgili kendisine ulaşabilecegimiz ve derdimizi anlatabilecegimiz bir form hazırlamış orayı benim için doldurup yollamanızı rica edeceğim. Devamı için…
Kopyala yapıştır yazarların veya site sahiplerinin kırık plak gibi takıldıkları söylem de şu: “Kaynak belirttik, sizin sitenizden aldığımız belli, daha ne yapalım kanuna aykırı birşey yok” . FSEK ‘in 71. maddesi nin ilerleyen bentleri kafalarını karıştırıyor olmalı. Ancak herkes ilk fıkra ve bendi gözden kaçırıyorlar. O da şu:
1. Manevi, mali veya bağlantılı haklara tecavüz:
Madde 71 –
Bu Kanunda koruma altına alınan fikir ve sanat eserleriyle ilgili manevi, mali veya bağlantılı hakları ihlal ederek:
1. Bir eseri , icrayı, fonogramı veya yapımı hak sahibi kişilerin yazılı izni olmaksızın işleyen, temsil eden, çoğaltan, değiştiren, dağıtan , her türlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma ileten, yayımlayan ya da hukuka aykırı olarak işlenen veya çoğaltılan eserleri satışa arz eden, satan, kiralamak veya ödünç vermek suretiyle ya da sair şekilde yayan, ticarî amaçla satın alan, ithal veya ihraç eden, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduran ya da depolayan kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
Bu maddedeli koyulaştırılmış yerleri takip etmek bile orta zekalı kişilerin “kopyala yapıştır” site sahipliğinin cezalandırıldığını anlamalarını sağlayacaktır. Bir yazının tamamını yayınlamak için yazarının veya hak sahibinin yazılı izni, gerekir . Fotograf, grafik vs gibi görselleri kopyalamak da tamamını almak anlamına gelecektir.
En çok karıştırılan konu alıntı yapmak meselesidir . Evet alıntı yapmak serbesttir ancak alıntı niteliği itibariyle birkaç satır ya da paragrafı geçemeyecektir. Bu şarta uygun yapılan alıntıda ise kaynak belirtmek zorunludur. Belirtmemek suçtur. Yazının tamamını alıp altına kaynak belirtmek gibi gelişmiş yanlış uygulama, alıntı yapmak değil, ilk fıkra hükmüne giren,”hak sahibinin izni olmaksızın dağıtılan eser” kapsamına girecektir.
Aynı maddenin alıntı yönünden kafa karıştıran diğer bentleri ise şöyle:
2. Başkasına ait esere, kendi eseri olarak ad koyan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır. Bu fiilin dağıtmak veya yayımlamak suretiyle işlenmesi hâlinde, hapis cezasının üst sınırı beş yıl olup, adlî para cezasına hükmolunamaz.
3. Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır. ( Bahsedilen suç genellikle bilimsel eser veya makalelerde alınan fikir ve paragrafların dipnotsuz alınması yoluyla işlenir.)
4. Hak sahibi kişilerin izni olmaksızın, alenileşmemiş (çoğunlukla henüz basılmamış kitaplarda söz konusu) bir eserin muhtevası hakkında kamuya açıklamada bulunan kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
5. Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette kaynak gösteren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır. ( Örneğin tam url yerine sadece site adının yazılması veya anasayfanın adres gösterilmesi, kitaplarda sayfa numarası verilmemesi, ya da adı veya basım yılının yanlış verilmesi gibi)
6. Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı, tanınmış bir başkasının adını kullanarak çoğaltan, dağıtan, yayan veya yayımlayan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır.
Bu Kanunun ek 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında bahsi geçen fiilleri yetkisiz olarak işleyenler ile bu Kanunda tanınmış hakları ihlâl etmeye devam eden bilgi içerik sağlayıcılar hakkında, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Hukuka aykırı olarak üretilmiş, işlenmiş, çoğaltılmış, dağıtılmış veya yayımlanmış bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı satışa arz eden, satan veya satın alan kişi, kovuşturma evresinden önce bunları kimden temin ettiğini bildirerek yakalanmalarını sağladığı takdirde, hakkında verilecek cezadan indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten de vazgeçilebilir.