PLASENTA ve GÖBEK KORDONU
Plasentadan kaynaklanan göbek kordonu (umbilikal kordon), anne ile bebek arasındaki iletişimi sağlar. Bir toplardamar (ven) ve iki atardamar (arter) içeren göbek kordonu, fetusa kan sağlarken fetus kaynaklı atıkları da uzaklaştırır.
KORDOSENTEZ NEDİR ?
“Fetal Kan Örneklemesi”, “Perkutan Umblikal Kan Örneklemesi”, “Umbilikal Ven Örneklemesi” olarak da adlandırılır. İnceleme için göbek kordonundan bebeğin kan örneğinin alındığı tanısal bir testtir. Alınan kanda çalışılan testler ile bebeğin sağlık durumunu değerlendirilir. Genetik bozukluklar, kan hastalıkları, enfeksiyonlar incelenir. Ayrıca, bebeğe bu yolla tedavi amaçlı kan ve ilaç verilebilir. Genel olarak kordosentez uygulama oranı azalmaktadır. Bunun ana nedeni de, diğer tanı yöntemlerinin (amniyosentez, koriyon villüs biyopsisi) fetus açısından daha az riskli olması nedeniyle daha sık uygulanmalarıdır. Ancak, diğer yöntemler yeterli bilgi sağlamaz ya da en kısa sürede sonuç çıkması gereken durumlarda önerilir.
NEDEN UYGULANIR ?
- Genetik bozukluk tanısı
- Enfeksiyon (kızamıkçık, toksoplazmozis gibi) tanısı
- Kansızlık derecesi tayini
- İzoimmünizasyon (Rh uygunsuzluğunda) derecesi
- Annede bebeğin pıhtılaşma hücre sayısı tespiti
- Bebeğe kan nakli
- Bebeğe ilaç tedavisi
RİSKLERİ NELERDİR ?
- Düşük
- Kordonda kanama
- Kalp atımında yavaşlama
- Enfeksiyon
- Su gelişi
NASIL UYGULANIR ?
24 haftadan küçük gebede poliklinikde yapılır. 24 hafta veya daha büyük gebede, acil sezeryan gerekebileceğinden hastanede yapılır. Bu gebeler, işlem öncesi en az 8 saat aç ve susuz kalmalıdırlar.
NASIL UYGULANIR ?
Gebe sırtüstü yatar pozisyonda uzanır. Ultrason ile gebelik haftası, plasenta yerleşim yeri ve göbek kordonu gİriş yeri saptanır. Karın cildi antiseptikle temizlenir. Ultrason eşliğinde özel, uzun, ince bir iğne ile karın ön duvarı geçilir. Biraz batma hissi olabilir. Sonra rahim duvarı geçilir. Bu sırada hafif kramp şeklinde ağrı olabilir.
NASIL UYGULANIR ?
Kordonun plasentaya giriş yerine ulaşılır. En az 2 ml. kan umblikal venden alınır. İğne çıkartılarak işleme son verilir. 5 dakika sonra bebek kalp atımları kontrol edilerek kaldırılırsınız.
İŞLEM SONRASI NELERE DİKKAT ETMELİ ?
İşlem sonrası kendinizi zorlamamalısınız. Mümkünse eve arabayla başkası sizi götürsün. Cinsel ilişki, bir hafta yasaktır. Karın içi basıncını arttıracak, zorlayıcı, yorucu aktiviteler üç gün yasaktır. Uçak yolculuğu riskli değildir. Ancak, bir sorunda eve yakın olmak tercih edilir. Hafif kramp tarzı kasık ağrısı, ilk 1-2 gün normaldir. Acil başvurmanız gereken şikayetler şunlardır: Kasık ağrısı, kanama, su gelişi, 38 o C’den yüksek ateş.
SONUÇLAR NE ANLAMA GELİR ?
72 saat içinde sonuç alınır. Kromozom hastalıkları ve bazı kan hastalıkları için tanı konulsa da hastalık şiddeti belirlenemez. Sonuçlar, klinik bulgular, ek test veya bilgiler ile beraber değerlendirilir. Sonuç normal ise takibiniz planlanır. Enfeksiyon saptanırsa tedavi seçenekleri anlatılır. Ciddi bir kansızlık varsa kan transfüzyonu planlanır. Tedavi edilemeyecek bir durum varsa karar vermeniz için danışmanlık hizmeti alınması sağlanır.
KORDOSENTEZ YAPTIRALIM MI ?
Test sonucu tanı konması ile yakalanan fırsatlar şunlardır:
- Tibbi müdahale mümkün ise yapılması
- Özel ihtiyaçları olan bebek için plan yapılmaya başlanması
- Öngörülen yaşam tarzı değişikliklerinin saptanması
- Destek grup ve olanakların saptanması
Çeşitli nedenlerle hiçbir test yaptırmayan da olabilir. Bu kişiler g ebelik sonucunu her durumda kabullenmiştir; bu kişiler için kişisel, ahlaki veya dini nedenlerle gebelik sonlandırılması söz konusu değildir veya bebeğe zarar verme riskini göze almazlar.
NASIL KARAR VERELİM ?
Testin artı / eksilerini doktorunuzla enine boyuna tartışmalısınız. Doktorunuz işleme bağlı yararın zarardan fazla olup olmadığını değerlendirmenizine yardımcı olacaktır.
TEDAVİ AMAÇLI KORDOSENTEZ
Bebekte ciddi kansızlık varsa, kan transfüzyonu için uygulanır. Bebekte kalp ritm bozukluğu var ve anneye verilen ilaçlar fayda sağlamıyorsa ilaç bu yolla verilir.