Picture: dreamstime.com Wellbeing Stock Photos, Images & Pictures
Pandemi ile birlikte hayatımıza çok şey girdi, iş hayatı da başka hiçbir etkiyle olmayacak kadar hızla değişti. Uzaktan çalışma gibi daha önce imkansız sandığımız şeyleri hızla hayatımıza aldık. Artık unutmaya başlamış olsak da aslında bu süreçler kolay yaşanmadı. Hem şirketlerin teknik altyapılarını sağlayarak çalışana uzaktan erişim imkanı yaratması, hem de yöneticilerin ve çalışanların yeni süreçlere adapte olması gerekti.
Yöneticilerin uzaktan yönetmeye adapte olması biraz zordu; “presenteeism: yani iş yerinde yüzünü gösterme ihtiyacı” bunun üretkenlik için gerekli olduğu varsayımı vardı. Ve zaman ilerledikçe insanların iş yerinde geçirdikleri süre ile ilişkili olmadan verimliliklerinin hatta artarak devam ettiği tespit edildi. Yani yöneticilerin korktukları olmadı, bir arkadaşım patronu söyle demişti “oh siz evlerinizde oturun ben de size maaş ödeyeyim” sonuçlar hiç öyle değildi. Şirketler pek çok maliyetten kurtuldu, aslında yüksek kira bedelleri, servis ve yemek masrafları düşmüştü.
Çalışanlar açısından da çalıştıklarını ispat etme yükümlülüğü gelmiş gibi oldu. Normalde işyerine gidip orada varlık göstermeleri çalıştıklarının bir doğal göstergesiydi. Ama evdeyken öylemi? Gerçekten çalışıyorlar mı? Bu kendilerine yönelik güvensizliği aşabilmek için daha çok çalıştılar, benim çalıştığım bazı ekip arkadaşlarım, normal şartlarda İstanbul’da, saat 18:00’da şirkette çıkıp eve ancak 20:00de ulaşıyorlardı, yolda geçirilen bu zaman artık kendilerine kalmıştı, hiç gocunmadan o süreyi de işlerini tamamlamak için kullandılar. Gerçekten insanımızın ne kadar çalışkan ve özverili olduğuna, o günlerde bir kez daha şahit oldum. Tabi bu süreç onlar içinde çok kolay olmadı: işyerine giderek arkadaşları ile sosyalleşen insanlar evlerinden çalışmaya başlayınca yalnızlaşmaya başladılar ve bu beraberinde psikolojik ve hatta hareketsizlik nedeniyle fiziksel rahatsızlıklara neden olmaya başlamıştı. Yapılan araştırmalar yeme bozuklukları, aşırı alkol tüketimi, depresyon gibi rahatsızlıkların arttığını, işten ayrılmaların çoğaldığını gösterdi. Bu dönemde daha küçük yerlere taşınıp uzaktan çalışanlar da oldu.
Bu sorunların üstesinden gelmek için EQ’su yüksek olan birçok kurum hemen kolları sıvadı ve çalışan refahını (wellbeing) sağlamak için öncelikle sağlıkla ilgili paketler hazırlamaya başladılar. Çalışanlara Psikolog desteği, uzaktan çevrim içi spor egzersizleri, sağlıklı beslenme için diyetisyen desteği vs. Bu güne geldiğimizde ise artık “Çalışan Refahı” IK liderlerinin temel amaçlarından biri haline geldi.
Hatta çevik çalışma kültürünün de önerdiği gibi, İnsan Kaynağı değil, çünkü insan bir kaynak değil, insan, insan, ona uygun olarak bölümlerin adları değiştirmeye başlandı. Ve bu dönem insana saygı ve insana değer verme zamanı. Başka türlü insanları kurumlara bağlı tutabilmenin mümkün olmadığı ap açık.
Geldiğimiz nokta gene şirket ve çalışanlar için bir dönüm noktası gibi, pandemi biteli çok oldu, artık şirketlere geri dönüşler çoktan başladı. Ancak uzaktan çalışma ve diğer hibrit modeller tartışılıyor. Bir FlexJobs anketi: yanıt verenlerin %58’inin uzaktan tam zamanlı çalışmayı istediğini, %39’unun ise hibrit bir çalışma rutinini tercih ettiğini gösteriyor.
Muhtemelen bu anketin en anlamlı yönü, yanıt verenlerin %24’ünün evden çalışma modelini tercihlerinde “o kadar yüksek olarak değerlendirmeleri” ve uzaktan çalışmak için maaşlarında %10-20’lik bir kesinti yapmasına razı olacaklarını belirtmeleri. Anket sonuçlarından, uzaktan çalışma seçeneği sunulmazsa yeni bir iş aramaya yönelik bir eğilim olduğu da gözlemlenmiş. Benim birlikte çalıştığım, çevremdeki insanlarda benzer bir eğilim fark etmem hiç şaşırtıcı olmasa gerek.
O zaman madem “insanların refahı” çok önemli başta bu meselenin uzlaşma yoluyla halledilmesi gerekiyor diye düşünüyorum. Ama çevremde sıkça gördüğüm iş yerinde bir grup yöneticinin buna kendi aralarında oturup karar verdiği yönünde. En azından kendi kurumunda çalışanların eğilimini sorgulamak, alınan kararların somut verilere dayandırılması açısından önemli diye düşünüyorum.
İş yerlerini daha cazip hale getirmenin yollarını aramak gerekiyor:
Şimdilik benim aklıma gelen ilk şeyler bunlar oldu.
Bunun yanı sıra çalışanların bütünsel sağlığını kapsayan fiziksel, zihinsel, duygusal refahını sağlayacak pratikler geliştirmek. Örneğin: iş yerinde spor alanı yaratarak, spor hocası istihdam etmekten, uzaktan çevrim içi evdeyken de katılabilecekleri yoga, pilates, nefes egzersizleri yapmalarına olanak sağlamaya kadar. Veya iş yerinde çeşitli kulüpler kurarak turnuvalar düzenlemek gibi pek çok şeyden bahsedebiliriz. Burada amacımız; herkesin kendisine iyi bakması için bilinçli bir farkındalık kazandırmak. Artan kaotik ve stresli ortamlarda sağlıklı kalabilmelerini teşvik etmek. Kültürel seviyelerini geliştirebilmeleri ve birlikte eğlenerek öğrenebilmeleri için kültür & sanat aktivitelerini teşvik etmek. Bunlar doğal olarak şirket bağlılığını ve motivasyonu yükseltecektir. Endüstriyel Psikologların çalışmalarıyla, çalışanı daha kapsayıcı bilimsel yöntemler geliştirmek ve uygulamaya koymak için çok doğru bir zaman diye düşünüyorum.
İnsan kaynakları bölümü evel, ezel çalışanların destek almak için güvendikleri bir bölümdür. Bugün de İK liderliğinde “wellbeing” konusu çok gündemde. Çeşitli inisiyatiflerle, bu politikaları hayata geçirmeye başladılar. Bu yaklaşımın çalışanlar için mükemmel destekleyici olduğu aşikâr.
Peki kuruma katkısı ne?
Wellbeing programlarının mali getirisi üzerine yapılan bir araştırma, harcanan her 1 dolar için: tıbbi maliyetlerin yaklaşık 3,27 dolar ve devamsızlık için 2,73 dolar azaldığını gösterdi. Bu nedenle, refah programlarını benimseyen işverenlerin birkaç yıl içinde önemli, olumlu getiriler görmeleri muhtemeldir.
Gallup’un çalışan refahı ile çalışan bağlılığı arasında bağlantı kuran araştırması, çalışanların refahına yatırım yapmanın birçok faydasını da buldu. Araştırma, refahlarına yatırım yapan şirketlerde çalışan çalışanların:
Yani henüz başlamayanlar varsa bile bu sonuçlar organizasyonlarda wellbeing programlarına başlamanın ne kadar yararlı ve insani olduğunu gösteriyor.
Herkesin huzurlu ortamlarda, keyifle çalışacağı, tüm potansiyellerini kullanarak etkili olabilecekleri bir iş yerine sahip olmalarını, daha önemlisi ortam yoksa bile, bunu sağlamak için pozitif çaba göstermelerini dilerim.