Emekli ikramiyesi almaya hak kazanacak kamu görevlisi yani devlet memurunun nasıl belirleneceği, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ’nun madde 4/1-c fıkrasında düzenlenmektedir. Anılan kanun hükmüne göre emekli ikramiyesi alma hakkı olan kamu görevlisi;
Özel sektörde işçi olmayıp kamu idarelerinde kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında özel sektörde çalışan işçiler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar,
Özel sektörde işçi veya bağımsız çalışan olmayanlardan, sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında özel sektör işçisi gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar,
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
’nun 86. maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar
şeklinde tanımlanmış olup bu kapsamda sigortalı sayılırlar.
Yukarıda anılan kişiler dışında;
Kuruluş ve personel kanunları veya diğer kanunlar gereğince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenlerden; bu görevleri sebebiyle kendilerine ilgili kanunlarında Devlet memurları gibi emeklilik hakkı tanınmış olanlardan hizmet akdi ile çalışmayanlar,
Başbakan, Cumhurbaşkanı yardımcıları, bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, belediye başkanları, il encümeninin seçimle gelen üyeleri,
Kamu görevlisi kapsamında iken, bu kapsamdaki kişilerin kurduğu sendikalar ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenlerden aylıksız izne ayrılanlar,
Harp okulları ile fakülte ve yüksek okullarda, Milli Savunma Bakanlığı hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken askerî öğrenci olanlar ile astsubay meslek yüksek okulları ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tâbi tutulan adaylar,
Polis Akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda, Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrenciler ile polis nasbedilmek üzere Polis Meslek Eğitim Merkezlerinde polislik eğitimine tabi tutulan adaylar,
Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi ile fakülte ve yüksekokullarda Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı nam ve hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı nam ve hesabına okumaya devam edenler ile subay ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adaylar,
Aynı şekilde kamu görevlisi gibi sigortalı olarak sayılmaktadır.
Kamu görevlisi hatta daha bilindik ismiyle devlet memurlarına emekli ikramiyesi ödenmesi konusunda hukukumuzda bakılması gereken iki önemli unsur vardır. Bunlardan bir tanesi devlet memurluğunda geçirilen 25 yıllık fiili hizmet süresi diğeri ise geçirilen hizmetin tamamının 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu ya da 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’dan herhangi birinde geçirilip geçirilmediği, geçirilmemiş ise son çalıştıkları yerde İş Kanunu ’nun 14. maddesine göre iş akitlerinin kıdem tazminatı almaya hak kazanacak şekilde sona erip ermediğidir.
5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun İkramiye başlıklı 89. maddesine göre;
(1) Hizmet sürelerinin tamamı bu Kanun ve/veya 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 4’üncü maddesi kapsamında geçenlerden emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı bağlanan veyahut toptan ödeme yapılan asker ve sivil tüm iştirakçilere, her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilir.
(2) Birinci fıkra kapsamına girmemekle birlikte, bu Kanun ve/veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında hizmeti bulunanlardan mülga 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet süreleri üzerinden emeklilik, yaşlılık ya da malullük aylığı bağlananlara ise; bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi hükümlerine tabi olarak bu Kanuna tabi daire, kuruluş ve ortaklıklarda geçen çalışmalarının, 25/8/1971 tarihli ve 1475 sayılı İş Kanunu nun 14 üncü maddesinde belirtilen kıdem tazminatına hak kazanma şartlarına uygun olarak sona ermiş olması şartıyla emekli ikramiyesi ödenir
Yukarıda yer alan kanun maddesine göre, devlet memuru, hizmetlerinin tamamını 5434 sayılı Kanun ’a ve 5510 sayılı Kanun’un geçici 4. maddesi kapsamına göre geçirmiş olup emekliye ayrılması durumunda hizmet süresini tamamlaması koşulu dışında herhangi bir koşul bulunmadan emekli ikramiyesine hak kazanmaktadır.
Bunun tam aksi şekilde hizmet süresinin tamamını 5434 sayılı Kanuna ve 5510 sayılı Kanun’un geçici 4. maddesi kapsamına göre geçirmiş olmayıp öncelikle emekli sandığına tabi bir görevde bulunup sonra bu görevde 25 yılını doldurmadan ayrılarak kamu idareleri dışında bir hizmete tabi çalışarak bu hizmet sürelerinin birleştirilmesiyle emekli ikramiyesine hak kazanan sigortalılar için, yalnızca hizmet sürelerini tamamlamaları yetmemekte kanun tarafından başka koşulların da yerine getirilmesi beklenmektedir.
Yukarıda bahsi geçen kanunun 2. fıkrasından da görüldüğü üzere hizmet birleştirmesi yapan devlet memurlarının emekli ikramiyesine hak kazanabilmeleri için devlet dairelerinde geçen çalışma süresinin kıdem tazminatına hak kazanma şartlarına uygun olarak sona ermiş olması gerekmektedir.
Kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için iş akdinin İş Kanunu’nun 14. maddesinde sayılı hallerden biri nedeniyle sona ermesi gerekmektedir.
T.C. ANKARA
12. İDARE MAHKEMESİ
ESAS NO: 2015/484
KARAR NO: 2015/1025
DAVACI: …..
VEKİLİ: ……
DAVALI: Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
VEKİLİ: …….
DAVANIN ÖZETİ: 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında emekli olarak, emekli maaşı almaya hak kazanan davacının 30 hizmet yılından fazla geçen süreler için de emekli ikramiyesi ödenmesi istemiyle yaptığı başvurusunun reddine ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emekli Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı’nın 22.01.2015 günlü, 48.461.520 sayılı işleminin 30 yılı aşan hizmet süreleriyönünden emekli ikramiyesi ödenmemesi sonucunu doğuran yasal düzenleme Anayasa Mahkemesinin 25.12.2014 gün ve E:2013/111, K:2014/195 sayılı kararıyla
Anayasa’ya
aykırı bulunarak iptal edildiği, anılan kararın 07.01.2015 gün ve 29229 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdiği, isteminin oluşan yeni hukuki duruma göre değerlendirilmesi gerektiği iddiasıyla iptali ile fazla hizmet süresine göre hesaplanacak emekli ikramiyesinin yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.
SAVUNMANIN ÖZETİ: Dava konusu işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğu Anayasa Mahkemesi kararının geriye yürütülemeyeceği, bu nedenle haksız açılan davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Ankara 12. İdare Mahkemesince dava dosyası incelenerek işin gereği görüşüldü:
Dava;
5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu
kapsamında emekli olarak, emekli maaşı almaya hak kazanan davacının 30 hizmet yılından fazla geçen süreler için de emekli ikramiyesi ödenmesi istemiyle yaptığı başvurusunun reddine ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emekli Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığınca tesis edilen işlemin iptali ile fazla hizmet süresine göre hesaplanacak emekli ikramiyesinin yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle açılmıştır. 08.06.1949 tarih 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun, 17.01.2012 tarih ve
6270 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanu
n’un 1. maddesiyle değiştirilen 89. Maddesinin 4.fıkrasında; “
Yukarıdaki fıkralara göre verilecek emekli ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla süreler ile mülga 2829 sayılı Kanunun 8 inci maddesi uyarınca birleştirilen hizmet süreleri üzerinden aylık bağlananlara ödenecek emeklilik ikramiyesinin hesabında bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi hükümlerine tabi olarak bu Kanuna tabi daire, kuruluş ve ortaklıklarda geçen ve 1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine göre kıdem tazminatı ödenmesini gerektirmeyecek şekilde sona eren geçmiş hizmet süreleri ve her ne suretle olursa olsun evvelce iş sonu tazminatı veya bu mahiyette olmakla birlikte başka bir adla tazminat ödenen süreleri ile kıdem tazminatı ya da emekli ikramiyesi ödenmiş olan süreleri dikkatealınmaz.
Ancak, mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanmış olmakla birlikte, bu Kanun veya 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında hizmetleri arasında başka bir sigortalılık hali kapsamında çalışması bulunmayanların emekli ikramiyesine esas fiili hizmet sürelerinin hesabında, 1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesindeki şartlar aranmaz.” hükmü yer almaktadır.
Ankara 10. İdare Mahkemesi’nin 19.7.2013 günlü, E: 2013/296 sayılı kararıyla, uyuşmazlığın çözümünde uygulanacak olan ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun 89. maddesinin 4. fıkrasında yer alan ”… verilecek emeklilik ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla süreler … dikkate alınmaz.” hükmündeki ibarenin Anayasaya aykırı olduğu kanaatine ulaşıldığından, Anayasanın 152. ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun 40. maddeleri uyarınca söz konusu ibarenin iptali istemiyle itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurulmasına karar verildiği, itiraz konusu ibarenin Anayasa’nın 2., 10. ve 60. maddelerine aykırı aykırı bulunarak, Anayasa Mahkemesi’nin 07.01.2015 tarih ve 29229 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 25.12.2014 tarih ve E:2013/111, K:2014/195 sayılı kararı ile iptal edildiği görülmektedir.
Dosyasının incelenmesinden; Anayasa Mahkemesi’nin 25.12.2014 tarih ve E:2013/111, K:2014/195 sayılı kararı üzerine, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında emekli olarak, emekli maaşı almaya hak kazanan ve 30 hizmet yılı üzerinden emekli ikramiyesi alan davacının, 30 hizmet yılından fazla geçen süreler için de emekli ikramiyesi ödenmesi istemiyle yaptığı başvurusunun ” … iptal kararında kararın yürürlüğüne ilişkin olarak herhangi bir süre verilmemiş ve 25/12/2014 tarihli iptal kararı yayımı tarihi olan 07/01/2015 tarihinden itibaren hüküm ve sonuç doğurmaya başlamıştır.
Diğer taraftan, Anayasanın 153.maddesinde iptal kararlarının geriye yürümeyeceği hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla, söz konusu iptal kararı Resmi Gazetede yayımlandığı 07/01/2015 tarihinden itibaren geçerli olup, bu karar 07/01/2015 tarihinden önce aylık başlangıcı olan emekliler ile dul ve yetimlerini kapsamamaktadır. Bu nedenle, tarafınıza Anayasa Mahkemesi kararının yürürlük tarihi olan 07/01/2015 tarihinden önce aylık bağlanmış olması nedeniyle, talebiniz doğrultusunda 5434 sayılı Kanunun değişik 89.maddesi hükmü esas alınarak 30 yıldan fazla sürelerinize emeklilik ikramiyesi ödenmesine imkan bulunmadığı …” gerekçesiyle reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Kanun gücünü kullanan idarenin, idari işlem olarak ortaya çıkan açıklamalarının mutlaka hukuksal bir temelinin bulunması ve varlıklarını da bu temele dayalı olarak sürdürmeleri gerekmektedir. Buna idarenin kanuniliği ilkesi denir. Kanunilik ilkesi, idarenin işlem ve eylemlerinin kanuna uygun olmasının yanı sıra, işlem ve eylemlerinin kanuna dayalı olarak gerçekleşmesini de içerir. İdarenin, kanunla düzenlenmemiş, ya da uygulaya geldiği kanun tüm sonuçları ile ortadan kaldırılmış bir alanda faaliyette bulunmayacağı gibi, faaliyette bulunabilmesi için de kanundan aldığı yetkiye sahip olması, ya da sahip olduğu yetkinin devam ediyor olması gerekmektedir.
Hal böyle olunca, başlangıçta var olan bir yasa hükmüne dayalı olarak kullanılan bir yetkinin yasal dayanağının hukuka aykırılığı nedeniyle sonradan ortadan kalkması, bu yasal yetkiye dayalı olarak gerçekleştirilen işlemlerin, zincirleme olarak sakatlanmasına neden olur.
Uyuşmazlığa gerekçe gösterilen, Anayasa Mahkemesi kararında “nitelikleri ve durumları özdeş olan iştirakçiler aynı konumdadırlar. Ancak, itiraz konusu ibareye 30 yıl ve daha az çalışanlar ile fazla çalışanlar arasında anlaşılabilir ya da makul, adil ve haklı bir nedene dayanmayan bir ayrım öngörülmüştür. Bu durum, Anayasanın 10. maddesinde öngörülen kanun önünde eşitlik ilkesini ihlal etmektedir” denilerek ibarenin iptaline karar verildiği görülmüştür.
Anayasa’nın 153. maddesinde; “iptal kararlarının geriye yürümeyeceği” kuralına yer verilmiş, davalı idarece davaya konu işleme bu kural gerekçe gösterilmiş ise de; anılan hükmün burada uygulanması mümkün olmamaktadır. Zira; davacı yeni bir hak kazanmamıştır. Başka bir ifade ile Anayasa Mahkemesi kararı ile yeni bir hak inşa edilmemektedir.
Aksine var olan bir hak önceki mevzuat ile elinden alınmış, var olan bu hakka ancak “iptal” kararı ile kavuşmuştur. Bu sebeple, davacı, Anayasa Mahkemesi kararı ile birlikte geçmişte elde edemediği bu hakkını talep etme olanağı elde etmiştir. Aksi yorum, Anayasa Mahkemesi kararında belirtilen eşitlik ilkesinin, bu kez Anayasa Mahkemesi kararlarının geriye yürümez kuralı karşısında önceden emekli olanlar ile bu karardan sonra emekli olanlar arasında yeniden ihlal edilmiş olacağı ve bunun da sosyal güvenlik hakkına ve hukuk devleti ilkesine aykırılık oluşturacağı açıktır.
Bu durumda; davacının 30 yılın üzerindeki hizmeti için emekli ikramiyesi ödenmemesine ilişkin işlemin dayanağını oluşturan 08.06.1949 günlü, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun 17.1.2012 günlü, 6270 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 1. maddesiyle değiştirilen 89. maddesinin dördüncü fıkrasının birinci cümlesinde yer alan; “…verilecek emekli ikramiyesinin hesabında 30 fiili hizmet yılından fazla süreler…”ibaresininAnayasa Mahkemesi’nin 07.01.2015 tarih ve 29229 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 25.12.2014 tarih ve E:2013/111, K:2014/195 sayılı kararı ile iptal edilmesi nedeniyle 5434 sayılı Kanuna tabi görev yapmış kişilerin emekli ikramiyesinin hesaplanmasında yer alan 30 yıllık süre sınırlamasının yasal dayanağının ortadan kalktığı, dolayısıyla mevcut yasal durum itibariyle davacıya 30 yılın üzerindeki hizmetleri için de emekli ikramiyesi ödemesi yapılması ve bunun için tahsis dosyasının incelenerek 30 yıldan fazla çalışma süresinin tespit edilip, bu sürenin karşılığı ikramiye tutarının emekli olduğu tarihteki değerler dikkate alınarak hesaplanması ve 30 yıldan fazla olan sürenin ne kadarının hangi gerekçe ile hesaba alınamayacağının açıkça ortaya konulup davacıya bildirilmesi gerekirken, Anayasa Mahkemesi kararlarının geriye yürümeyeceği gerekçesinin belirtilerek başvurusunun reddine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Öte yandan, davacının başvurusunun değerlendirilerek, 30 hizmet yılından fazla geçen hizmet süresine göre hesaplanacak emekli ikramiyesinin hesaplanarak başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle; dava konusu işlemin iptaline, 30 hizmet yılından fazla geçen hizmet süresine göre hesaplanacak emekli ikramiyesinin hesaplanarak başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine, aşağıda dökümü yapılan 95,50 TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 750,00 TL vekalet ücretinin davalı idarece davacıya verilmesine, bu kararın kesinleşmesinden sonra posta ücreti avansından artan miktarın davacıya iadesine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde Ankara Bölge İdare Mahkemesine itiraz yolu açık olmak üzere, 30/06/2015 tarihinde karar verildi.
Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın