Mevduat ve kira getirileri hakkında bir şeyler duymaya başladıysanız elinize bir miktar para geçmiştir. Bunu nasıl değerlendireceğiniz konusunda bir takım kafa karışıklıkları ve kararsızlıklar yaşıyor olabilirsiniz. 🙂 Aile büyüklerinizden gelen “ Ev al kiraya ver! Oturduğun yerden para gelir. Ek katkı olur. ” Gibi şeyler duysanız da ekonomik, iktisadi açıdan (mikroekenomik yaklaşım) açısından bu her zaman doğru bir seçim olmayabilir. Çünkü her gün piyasa koşuları değişmektedir. Örneğin vadeli mevduat faiz oranları 2019 yılında %26 seviyelerine kadar çıkmıştı. Mevduat mı, kira geliri mi? Bu seçim için iyi ve ciddi bir analiz yapmanız gerekiyor. Şimdi gelin “mevduat faizi mi kira mı?” analiz sürecini birlikte yapalım.
Yazı İçeriği
Bankada bulunan vadeli mevduat hesabına gecelik/aylık/yıllık olarak belirlediğiniz belirli süre sonunda banka sizin paranızla yatırım yapar ve karşılığında size belli bir miktar para ödemesi yapar. En basit tabiriyle sistem bu şekilde işlemektedir. Şimdi gelin biraz daha detaya inelim. Siz bankaya örneğin 100.000 TL para yatırıyorsunuz ve vadeyi 1 yıl olarak belirliyorsunuz. Banka bu mevduatınızı kredi olarak müşterilerine örneğin %16’dan veriyor sayalım. Size verdiği mevduat oranı ise yıllık %10 olduğunu varsayalım. Bir yıl sonunda banka paranızı kredi borçlarını toplayarak 116.000 lira olarak geri alıyor ve sizin paranızla kazandığı 16.000 liranın 10.000 lirasını size mevduat olarak veriyor. Yani banka ile kazan kazan bir politika içine girdiniz. Gelin madde madde inceleyelim.
Böyle bakınca her şey çok mantıklı değil mi? Ben bu şekilde para kazanırım dediğinizi duyar gibiyim. 🙂 Ama bunun için paranızın enflasyon karşısında ezilmemesi lazım. O zaman gelin önce enflasyon neymiş onu detaylıca inceleyelim.
“ Dolanımda bulunan para miktarıyla, malların ve satın alınabilir hizmetlerin toplamı arasındaki açığın büyümesi nedeniyle ortaya çıkan ve fiyatların toptan yükselişi, para değerinin düşmesi biçiminde kendini gösteren ekonomik ve parasal süreç. ” Sözlük bu cümlelerle oldukça karışık bir şekilde tanımlanmış gerçekten. Özetle şöyle açıklayayım. Geçen seneki 100.000 TL’nizin değeri eğer enflasyon %10 ise 90.000 liraya düşmüştür. Bir başka deyiş ile geçen sene 100.000 TL olan bir araba bu yıl 110.000 liradır. Yani paranızın alım gücündeki değişmedir. Eğer bu konularda bir fikriniz yoksa genel enflasyon oranını dikkate almalısınız. Ama örneğin araba alacaksınız araba enflasyonu %15 ama genel enflasyon %10. Mevduat getiriniz %12 ise araba almak için mevduat mantıklı bir seçim olmayacaktır.
Tabi ki! Mevduat yatırımları her zaman bir kazanç sağlamaktadır. Ama daha karşı çıkabileceğiniz başka yatırımlar varken neden mevduatı seçmelisiniz? Öncelikle enflasyonu doğru analiz etmelisiniz. Bunun için iktisatçı, finansçı, ekonomist olmaya gerek yok. Mesela pazardaki domates, biber, patlıcan fiyatlarına bakın. Mevduat kazancınızı düşünün eğer daha çok alabileceğinizi düşünüyorsanız mevduat sonunda para kazanmışsınızdır. Peki madem mevduat para kazandırıyor? Neden insanlar risk alıp ticaret yapıyor? Bunun cevabı da çok basit. Eğer ticaret sonunda mevduattan daha çok para kazanıyorsan mantıklı bir ticaret, yatırım gerçekleştirmiş olursunuz. Aksi halde paranız enflasyon karşısında ezilir ve eski alım gücünü koruyamaz. Veya en iyi ihtimalle bir arpa boyu yol alamazsınız.
Mevduat getirisi farkları 100.000 lira gibi rakamlarda bile bankadan bankaya 10.000 liralık kazanç farkı oluşturabilmektedir. Bunun sebebi bankaların iç dinamik yönetim şekilleridir. Peki hangi bankayı seçmeliyim konusundaysa bankaların hepsiyle görüşün. Bankaların güvenilirliklerini, paranızın ne kadarının sigortalı olduğunu öğrenin. Size sunduğu avantajları öğrenin. Mesela bazı mevduatla bağlantılı kredi kartları harcama yaptıkça uçak bileti kazandırmakta. Hediye puan vermekte. Mevduatınız varsa ayrıcalıklı müşterisinizdir, mevduat büyüklüğü arttıkça ise ayrıcalığınız artacaktır. Yani bunun cevabı şu banka demek mantıksızdır. Bu sizin istek, talep ve beklentilerinize göre şekillenmelidir. Bankaların mevduat ürünlerine en yüksek mevduat faizi sayfamız üzerinden ulaşabilir ve hesaplama yapabilirsiniz.
Ekonomik olarak refah düzeyi yükseldikçe kira getirisi almak mantıklı olacaktır. Çünkü mevduatlar düşecektir ve yatırım yapmak gibi bir amacınız yok kira getirisi almak mantıklıdır. Oda bir yatırım tabi, ama biz hizmet ve başka sektörel yatırımlardan bahsettik. Ama mevduat getirisi arttıkça, enflasyon miktarı arttıkça bu mantıklı bir getiri şekli olmayabilir. Çünkü ev almak bizde “Ata Sporu” gibi bir şey olduğundan ekonomi kötüleştikçe tüm dünyada düşen ama bizde artan ev fiyatlarını göreceksiniz. Bu sebeple ev alıp kira getirisi beklemek sizin paranızın bir kısmı üzerine soğuk su içmeniz demektir.
Ev alıp kiraya vermek kötü bir yatırım şekli olarak adlandırılır. Merak etmeyin, endişelenmeyin mevduat da öyle. Bu sınıflandırma yoksa para kaybedeceksiniz anlamına gelmez.
Bir yatırımı;
Kira ise kötü bir yatırım şekli olduğundan 20 yılda ev parasının tamamını kazanması beklenir. Örneğin evi 600.000 liraya aldınız ve aylık 2.500 liraya kiraya veriyorsunuz. Bu mantıksız bir seçim değildir. Tabi krediyle almanız durumunda işler değişir. Size maliyetini 240 böldüğünüzde kira miktarıyla aynıysa ve üstündeyse bu yatırım yapılır. Eğer altındaysa zarar edeceksinizdir. Diyeceksiniz ki ev değerlendi 600.000 değil ki ordan da para kazandım. Eğer evin önünden metro geçmediyse, semtiniz alaçatı gibi bir dönüşüm geçirmediyse enflasyon oranında bir değişim olacağından para kazanmış sayılmazsınız. Belki 600.000 lira da 6.000 lira. Onu da evin yıpranma payına sayın.
New York, Dublin, Singapur gibi ülkelerde gerçekten ciddi para harcamaları yapan insanlar yaşıyor. Bu emlak fiyatlarını tavan yaptırmış durumda ve insanlar burdan para basıyor adeta. Mevduat oranları da yerlerde olduğundan kira çok iyi para kazandırıyor. Avrupa’da çok küçük alanlarda bu geçerli ama turist sayısı yüksek olduğundan teknolojinin getirdiği “ Airbnb ” gibi günlük kiralama yöntemleriyle yüksek paralar kazanıyorlar. Onun dışında Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için bu seçimler biraz inceleyip sık dokumayı, günden güne cevapları değişen çözümlerle dolu. O yüzden bu tür bir yatırım yapmayı düşünüyorsanız biraz araştırma yapmalı, dersinize iyi çalışmalısınız. Faiz getirisi mi kira getirisi mi sorunuza bir cevap verebildiysek ne mutlu bize. Bir önceki yazımızda konut kredisi çekmek mi yoksa kirada oturmak mı? sorusunun cevabını vermeye çalıştık. Okumanızı tavsiye ederiz.