“Mizaç faktörleri, bireyin nöro-biyolojik temelleridir. Bir çocuğun ya da gencin yaşantısının ve davranışlarının sonraki gelişimi ise eğilim ve çevresel değişikliklerle meydana gelir. Mizaç yaratılışın bir parçası olarak anlaşılırken, bir çocuğun bireysel çevresi ise temel ihtiyaçlarının karşılanması veya karşılanamamasından kaynaklanan engellenme yoluyla da tanımlanabilir.” Çocuk ve Ergenler için Şema Terapi Kitabından
Çocuğunuzu ne kadar tanıdığınızı düşünüyorsunuz? Örneğin ihtiyaçlarını hemen karşılamadığınızda duygu durumu nasıl değişkenlik gösteriyor? Sakinleştirmekte zorlandığınız oluyor mu?
Tüm bu soruların cevabı, çocuğunuzun mizacını tanımaktan geçiyor. Şimdi beraber mizaç türlerine bir göz atalım ister misiniz?
İlk olarak zor mizaçlı çocuklardan başlayalım.
Bu mizaca sahip çocukların değişikliklere karşı toleransları oldukça azdır. Yeni ortam ve zaman ve koşullarına, yeni insanlara karşı hassasiyetleri fazladır. Yemek saatleri, uyku saatleri, ihtiyaçlarının giderilmesi noktasında diğer çocuklara göre esneklikleri çok azdır. Dirençlidirler ve bilinmeyen duygusal sinyallere ve hayal kırıklığı yaşamaya dayanıklılıkları düşüktür.
Bir diğer mizaç türü kolay mizaçlı çocuklardır.
Duygusal olarak değişikliklere karşı tepkileri oldukça azdır. Ebeveyni tarafından kolayca sakinleştirilebilir. Nispeten dirençlidirler ve hayal kırıklıklarına karşı daha az etkilenme düzeyleri vardır. Yeni ortamlar, yeni insanlar, ihtiyaçların hemen karşılanmaması kısa süreli etki eder ve duygularını destekle çok daha kolay düzenleyebilirler.
Son olarak yavaş alışan mizaçlı çocuklar.
Bu mizaç türüne sahip çocuklarda kaçınma davranışı net olarak görülmektedir. Ortam değişimi, farklı insanlar, farklı çevre koşullarında kendilerini ortama adapte ederken temkinli davranırlar. Tepkileri şiddetli değildir, daha sakin ve yumuşak tepkiler sergilerler. Girişkenlik noktasında kaçıngan davranmaları aktivite noktasında zayıf kalmalarına sebep olabilir.
Prof. Dr. Ayşe Bilge Selçuk bu konuda önemli çalışmalara ve araştırmalara imza atmıştır. Bir araştırmasında ülkemizde ebeveynler tarafından çocuğa gösterilen sıcak ilginin gösterilen duyarlılığa göre çok daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Bu şu demek, sıcak ilgi çocuğa fiziksel olarak gösterilen sıcaklık, dokunma, sarılma ve öpme gibi davranışlar. Duyarlılık ise, çocuğu tanımak, özelliklerini bilmek ve kuralları çocuğun mizacına uygun ayarlayabilmektir.
Gelelim ebeveynlikte bu mizaç türlerinin önemine. Öncelikle basmakalıp bilgilerle ve her çocuğa aynı strateji ve kurallarla yaklaşmak yapacağınız en hatalı davranış olacaktır. Bir elin beş parmağı nasıl farklıysa çocukların mizaçları da aynı değildir. Tek tip bir bakış açısıyla bakmak ve bunları uygulamaya çalışmak çocukla aranızdaki duygusal bağ ve ilişki boyutunda sıkıntılara sebebiyet verecektir.
Anne ve baba olarak çocuğunuzu çok iyi tanımanız gerek. Onun mizacına uygun tutum ve davranışlarda bulunmanız gelişimi açısından son derece önemlidir. Duygusal olarak tatmin sağlamanın yanında, yetişkin hayatı için bu doğru tutum ve davranışlarınız onda sağlam temeller atılmasını sağlayacaktır.
Prof. Dr. Ayşe Bilge Selçuk bu konuda önemli çalışmalara ve araştırmalara imza atmıştır. Bir araştırmasında ülkemizde ebeveynler tarafından çocuğa gösterilen sıcak ilginin gösterilen duyarlılığa göre çok daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Bu şu demek, sıcak ilgi çocuğa fiziksel olarak gösterilen sıcaklık, dokunma, sarılma ve öpme gibi davranışlar. Duyarlılık ise, çocuğu tanımak, özelliklerini bilmek ve kuralları çocuğun mizacına uygun ayarlayabilmektir.
Temel meselemiz çocuğu tanımak. Bireylerin tek ve eşsiz olduğu noktası çocuklar için de geçerli. Kolay mizaçlı bir çocuğa uyguladığınız kuralları ve sınırları zor mizaçlı bir çocuğa dayatmaya çalışırsanız orada büyük sıkıntılar ortaya çıkar. Bu sebeptendir ki ilk olarak gözlemlemenizi, tanımak için çaba sarfetmenizi, kulaktan dolma, keskin ve net herkes için aynı söylemleri barındıran öneri ve tavsiyelerden uzak durmanız gerekmektedir. Çocuğunuz tek ve kendine ait bir hamuru var. O hamura kıvam verirken lütfen dikkat edelim.
Çocuğunuz kendini keşfederken, gelişirken onun farklılıklarını görmezden gelmeden, olduğu gibi kabul edip buna göre duyarlılığınızı geliştirmeniz ona iyi gelebilecek yegane şey olacaktır. Keşfe açık olun, keyifle tanıyın, inanın bana dünyanın en güzel serüveni karşınızda.
Sevgiler🌸