Murisin Ortağı Olduğu Şirket Borcundan Dolayı Açılan Terekesinin Açıkça Borca Batıklığı İddiasına Dayalı Mirasın Hükmen Reddine İlişkin Davada Kurallar

Murisin Ortağı Olduğu Şirket Borcundan Dolayı Açılan Terekesinin Açıkça Borca Batıklığı İddiasına Dayalı Mirasın Hükmen Reddine İlişkin Davada Kurallar

Yargıtay

14. Hukuk Dairesi

Esas : 2019/2880

Karar : 2020/3345

Karar Tarihi : 04.06.2020

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ : Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacılar vekili tarafından, davalı aleyhine 03.07.2014 gününde verilen dilekçe ile mirasın hükmen reddi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 20.09.2018 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

KARAR

Dava mirasın hükmen reddi talebine ilişkindir.

Davacılar vekili, 08.07.2006 tarihinde ölen mirasbırakan …’ın terekesinin borca batık olduğunu beyanla mirasın hükmen reddinin tespitini istemiştir.

Davalı vekili, davanın reddini savunmuştur.

Mahkeme, davanın kabulüne karar vermiştir.

Hükmü, davalı vekili temyiz etmiştir.

Mirasın hükmen reddine ilişkin olarak açılan davalarda, murisin ölüm tarihi itibariyle terekesinin açıkça borca batık olup olmadığının ve mirasçıların terekeyi kabul anlamına gelen işlemler yapıp yapmadıklarının araştırılması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun 605/2 maddesi hükmü gereğince mirasın hükmen reddine (terekenin borca batık olduğunun tespitine) ilişkin talepler, süreye tabi olmayıp mirasçıların iyiniyetli ya da kötüniyetli olmalarının bir önemi bulunmamaktadır. Murisin ödemeden aczi ölüm tarihine göre belirlenir. Ölüm tarihi itibariyle, murisin tüm malvarlığı terekenin aktifini, tüm borçları ise terekenin pasifini oluşturur. Terekenin pasifinin aktifinden fazla olması terekenin ödemeden aczini ve dolayısıyla da terekenin borca batık olduğunu gösterir (TMK m. 605/2). Ayrıca icra takibi sonunda aciz vesikası düzenlenmesi halinde de terekenin borca batık olduğu kabul edilir. Aksi halde ise terekenin borca batık olup olmadığı, murisin malvarlığı bulunup bulunmadığının usulüne uygun olarak bankalar, trafik tescil müdürlüğü, vergi daireleri, belediyeler ve tapu müdürlüğü v.b. kurum ve kuruluşlardan sorulması, murisin alacak ve borçları zabıta marifetiyle de araştırılarak aktif malvarlığı ile takibe konu borç miktarı gözönünde tutularak aktif ve pasifinin tereddüde neden olmayacak şekilde belirlenmesi gerekmektedir. Ayrıca TMK’nun Velayet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına ilişkin Tüzüğün 39/2. fıkrası gereğince mirasın reddi yetkisini içeren özel vekaletname sunulması zorunludur. Öte yandan, davanın niteliği gereği davalı-alacaklıların, murisin terekesinin borca batık olduğunu bilmemeleri, bilmelerinin de mümkün olmaması, terekenin borca batık olup olmadığına yapılan yargılama sonrasında karar verilmesi halinde yargılama gideri ve harçtan davalıların değil davacıların sorumlu tutulması gerekir.

Borç, mirasbırakanın şahsi borcu değil, ortağı ve temsilcisi olduğu … Giyim Ticaret Anonim Şirketinden kaynaklanan vergi borcudur. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun’un 22.07.1998 tarihli 4369 sayılı Yasayla değişik 35. maddesi hükmüne göre; şirket ortakları, şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacağından sermaye hisseleri oranında doğrudan doğruya sorumlu olurlar ve bu Kanun gereğince takibe tabi tutulurlar. Aynı Kanuna 25.05.1995 tarihli 4108 sayılı Kanunla ilave edilen Mükerrer 35. madde hükmüne göre de; tüzel kişilerin mal varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacakları, kanuni temsilcilerin şahsi mal varlıklarından bu Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Şu halde açıklanan yasal hükümler gereğince, mirasbırakanın; “ortağı” ve “temsilcisi” olduğu şirketin, şirketin malvarlığından tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan vergi borcundan, şirket ortağı olarak “koyduğu sermaye hissesi oranında” doğrudan doğruya; “temsilcisi” olarak da şahsi sorumluğu söz konusudur. Öyleyse, şirkete ve şirketin aktif ve pasifine ilişkin kayıt ve belgelerin istenilmesi, bu işten anlayan bilirkişi veya bilirkişiler eliyle; mirasbırakanın, “ortağı” ve “yasal temsilcisi” olduğu şirketin defter, kayıt ve belgeleri üzerinde inceleme yaptırılarak şirketin aktif ve pasifinin saptanması ve mirasbırakanın şirketin kamu borcundan dolayı sermaye hissesi oranında şahsen sorumlu olacağı miktarın bu suretle belirlenmesi; amme alacağının şirketin malvarlığından tamamen tahsili mümkün ise; bu halde davacıların borca batıklığın tespitini istemekte hukuki yararlarının bulunmayacağı gözetilerek isteğin reddedilmesi; değil ise, mirasbırakanın ölüm tarihi itibarıyla tespit edilen terekesi aktifinin, borcu karşılamaya yeterli olmaması halinde isteğin kabulüne karar verilmesi gerekirken, bu yönler araştırılmadan eksik inceleme ile hüküm kurulması doğru bulunmamıştır.

Öte yandan somut olayda, murisin ölüm tarihi itibariyle terekesinin açıkça borca batık olup olmadığı yeterince araştırılmamıştır. Mirasbırakanın motosikletinin değeri uzman bilirkişi vasıtası ile ölüm tarihine göre belirlenmeli, tüm bankalardan mirasbırakanın ölüm tarihi itibari ile hesap bilgileri ve varsa hesap hareketleri sorulmalı, borçlar ölüm tarihine göre sorularak tespit edilmeli ve ölüm tarihi itibari ile terekenin aktifi ve pasifi tereddütsüz hesaplanmalıdır. Mirasbırakanın borçları ölüm tarihine göre belirlenmediği gibi, dava dilekçesine ekli vergi borcu kayıtlarındaki miktarlar, bilirkişi raporunda tespit edilen miktarlar, Gaziemir Vergi Dairesi Müdürlüğünün 22.12.2014 ve 09.12.2015 havale tarihli şirket borcunun bulunmadığına, İzmir Taşıtlar Vergi Dairesi Müdürlüğünün 23.12.2014 tarihli şirket borcunun 14.404,26TL olduğuna, … Vergi Dairesi Müdürlüğünün 05.08.2014 tarihli şirket borcunun 529,50TL olduğuna, Çakabey Vergi Dairesi Müdürlüğünün 22.12.2014 tarihli şirket borcunun 2429,64TL’sinden mirasbırakanın sorumlu olduğuna ilişkin cevapları, hem borcun varlığı hem de miktarı yönünden çelişkilidir. Teker teker ilgili vergi dairesi müdürlüklerine müzekkere yazılarak ölüm tarihi itibari ile borç miktarı, borç nedeni, mirasbırakanın sorumlu olduğu tutar ve çelişkili cevapların nedeni açıklattırılmalı, çelişkiler giderilerek mirasbırakanın şahsi ve şirketinden kaynaklanan sorumlu bulunduğu borç miktarı ölüm tarihi itibari ile net olarak belirlenmelidir.

Mahkemece, belirtilen hususlar üzerinde durulmadan eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeyle yazılı şekilde karar verilmesi hükmün bozulmasını gerektirmiştir.

SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 04.06.2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.