Moda dünyasında “Yeni Siyah” terimi moda, trend olacak manasına gelir. Buradaki siyah bu sefer yeni dünya yani dijital dünya olan ve markalarında sıra sıra dahil olduğu NFT dünyası olacaktır. Bu günlerde sıklıkla tartışılan NFT(Non-Fungible-Token) üzerine bir araştırma yapalım.
Son dönemde haberlerde veya internette bolca adını duymuş olabileceğiniz “NFT”, yani “Non-Fungible Tokens” kavramını Türkçeye Gayrı-Misli Jetonlar olarak çevirebiliriz. “Misli ürünler”, yerine yenisini koyabileceğiniz ürünlerdir. Mesela pratik bir şekilde bir markete gidip, biten herhangi bir ürünü (un, su, şeker) elinizde tükenmiş olmasına rağmen tekrardan satın alabilirsiniz. Lakin kaybettiğiniz takdirde tekrardan elinize Picasso’nun Avignonlu Kızlar tablosu tekrardan olmayacaktır. Çünkü tek bir adet vardır. Burada NFT’yi biricik olarak algılayamayız. Sanatçı isterse bir kaç düzine kopyasını çıkartıp, bunun üzerine bir değer vererek sunabilir. NFT’lerin esas özelliği yaratıcısının elinden bir defaya mahsus bu prosesin gerçekleşmesidir. Daha sonra çoğaltılamaz, dönüştürülemez. Bu yazıda esas konu olarak ele alınması gereken noktalardan biri de bu olacaktır.
Dünyaca ünlü moda markalarının NFT dünyasına dahil olduklarını ‘’METAVERSE’’ isimli yazımızda da belirtmiştik. NFT’ler yok edilemez ve değiştirilemez olsalar da yakmak adı verilen bir yöntem sayesinde gerek pratik gerek eğlenceli alternatifler mevcut. Bu alternatif oyun ve sanat dünyası, stratejilerine göz atmamıza izin verdi.
Blok zincirlerin ve NFT’lerin ana özelliklerinden biri değiştirilemez, kopyalanamaz veya silinemez olmaları ve dolayısıyla özgünlüğe, mülkiyete ve az bulunurluğa alan açmalarıdır. Peki, birçoğunun NFT’lerle denemeler yaptığını bildiğimiz bir lüks marka, piyasaya sürdüğü bir NFT’yi değiştirmek veya yok etmek isterse ne olacak? Bir blok zinciri üzerinde depolanan jetonlar olan NFT’leri yakmak, bir jetonu dolaşımdan kalıcı olarak çıkarma sürecini ifade ediyor. Bu yöntem bir NFT lansmanından satılmayan veya sorunlu envanteri çıkarmak için kullanılabildiği gibi, asıl NFT’yi başka bir şey ile takas eden geliştirmeler ile koleksiyonerler ve hayranların da ilgisini çekiyor.
Moda ve güzellik markaları içinse, NFT yakmak az bulunurluğu ve dolayısıyla fiyatı yönlendirmenin bir yolu olabilir. Buna ek olarak, tüketicilerin başka bir şey karşılığında bir NFT yakarak risk ve kazanımı ölçebildiği daha enteresan NFT projelerine de kapı açabilir. Bu ve daha birçok senaryo hâlihazırda sanatçılar ve oyun startup’ları arasında görülüyor ve modaya da yer açıyor. Adidas NFT sahipleri, bir ürün satın aldığında NFT’lerinin durumunu değiştirecek bir yakma mekanizması kullanıyor. Yakma yöntemini kullanacak, kıyafet markası Champion ise Daz 3D’nin NFT koleksiyonu, Non-Fungible People ile yakın zamanda iş birliği yaptı ve insanların profil resmi NFT’lerini Champion kıyafetleriyle, dijital olarak giydirmesini sağlayacak. Fiziki dünyada markalar, az bulunurluğu ve fiyatları yüksek tutabilmek adına sundukları parçaların miktarını hâlihazırda yönlendirebiliyor. NFT yakmak bu işlemi dijital ürünler için de geçerli kılıyor. “Mevcut arz miktarını bir anda azaltırsanız fiyatlar artar; dolayısıyla da bu mekanizmaya sahip herkes bu şekilde kullanabilir veya kullanmaya teşvik hissedebilir.” diyor Amanda Cassatt. Girişim stüdyosu ve pazarlama firması Serotonin’in CEO’sudur Amanda Cassatt.
İnsanlar Ethereum’da herhangi bir işlemi tamamlayabilmek için hâlâ enerji parası ödemek zorunda ve tüm işlemlerin bir karbon ayakizi bulunuyor; fakat Cassatt’a göre NFT yakmak fiziki ürün yakmaya kıyasla çevre üzerinde daha az bir etkiye sahip.
Markaların özellikle bu dönemde tereddüt etmelerinin sebebi NFT dünyasının bir pazar oluşturma aşamasının daha başlangıcında olmasıdır. Marka değerlerinin, marka takipçilerinin, müşterilerinin bu dönüştürülebilir algıya karşı verecekleri tepkileri ölçmek, doğru değerlendirmeyi sunmak bu pazarı en nihayetinde bir yerlere sürükleyebilir.
Kariyer Eğitim Kurumlarının bu konuda öğrencilerine tavsiyesi; güncel olana ayak uydurmalarının, bir sonraki güne adapte olmayı kolaylaştıracağı üzerine olacaktır. Her tasarımcı bu dünyaya dahil olabilmeli. Yeni Dijital Dünyada tasarımcılar kendi portfolyolarını artık NFT olarak görücüye çıkarabilecek. Marka veya bireysel bazda oluşan bu hareket sanatçının ve tasarımcının telif üzerine kuşkularını da ortadan kaldıracaktır. Her eser dijital bir parmak iziyle bu dünya hakim olduğu ve evrildiği sürece devamlılık sağlayacaktır.